Στην υπογραφή μιας σημαντικής ειρηνευτικής συμφωνίας προχώρησαν, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Ρουάντα, με στόχο την αποκλιμάκωση του πολέμου που μαστίζει την ανατολική ΛΔΚ και έχει προκαλέσει χιλιάδες θύματα τα τελευταία χρόνια.
Η εν λόγω συμφωνία βασίζεται στη Διακήρυξη Αρχών που υιοθετήθηκε από τις δύο χώρες τον Απρίλιο, με βασικά σημεία «την εδαφική ακεραιότητα και τον τερματισμό των εχθροπραξιών» στην ταραγμένη ανατολική περιοχή. Αυτό συνέβη σε μια κρίσιμη συγκυρία, μετά τις επανειλημμένες επιθέσεις του ένοπλου κινήματος M23 που είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην περιοχή.
Υπογραφή υπό διπλωματική επιτήρηση και διεθνή ενδιαφέρον
Στην επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον, παρόντες ήταν οι υπουργοί Εξωτερικών της ΛΔ Κονγκό και της Ρουάντας, Τερέζ Καγικουάμπα Βάγκνερ και Ολιβιέ Ντουχουνγκιρέχε, όπως και ο Αμερικανός ομόλογός τους, Μάρκο Ρούμπιο. Ο Ρούμπιο χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «σημαντική στιγμή, έπειτα από τριάντα χρόνια πολέμου», επισημαίνοντας παράλληλα ότι «απομένουν ακόμη να γίνουν πολλά».
Η συμφωνία έρχεται ως αποτέλεσμα μιας διευρυμένης πολιτικής βούλησης για τη διακοπή της υποστήριξης προς τις Δημοκρατικές Δυνάμεις για την Απελευθέρωση της Ρουάντας (FDLR), όπως δήλωσε και ο Ντουχουνγκιρέχε, καθώς και προς άλλες πολιτοφυλακές που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Από την πλευρά των ΗΠΑ, ο σύμβουλος του προέδρου Τραμπ για θέματα Αφρικής, Μασάντ Μπούλος, υπογράμμισε ότι το Κιγκάλι δεσμεύεται «να άρει τα αμυντικά μέτρα» που εφαρμόζει, παρότι η συμφωνία δεν κάνει άμεση αναφορά στην οργάνωση M23.
Στόχος: Αποτελεσματική εκεχειρία και σταθερότητα
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά η Υπουργός Εξωτερικών της ΛΔ Κονγκό, «η ειρηνευτική συμφωνία είναι μόλις η αρχή, όχι το τέλος».
Μετά την υπογραφή, οι δύο υπουργοί είχαν προγραμματισμένη συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον τότε πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξήρε τη συμφωνία δηλώνοντας ότι «για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, θα βιώσουν την ειρήνη».
Το αποτέλεσμα των τριών ημερών διαπραγματεύσεων στην Ουάσινγκτον ήταν μια δέσμη μέτρων που περιλαμβάνει τον αφοπλισμό των ένοπλων οργανώσεων και την υπό όρους ενσωμάτωση των μελών τους. Παράλληλα, δημιουργείται ένας «κοινός συντονιστικός μηχανισμός για θέματα ασφαλείας», ενώ η Ρουάντα συμφώνησε να αποσύρει τους περίπου 7.000 στρατιώτες της από το έδαφος της ΛΔ Κονγκό εντός 90 ημερών.
Το Κατάρ διαδραμάτισε επίσης ρόλο στη διαμεσολάβηση, φιλοξενώντας τις σχετικές συναντήσεις μεταξύ των ηγετών της ΛΔ Κονγκό και της Ρουάντας. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Ουάσινγκτον υπήρξε καταλυτική στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης Ρουάντας – Κονγκό, ενώ το Κατάρ διευκόλυνε τη διαπραγμάτευση μεταξύ της Κινσάσας και της M23, μιας οργάνωσης που φέρεται να έχει στήριξη από τη Ρουάντα, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ και των ΗΠΑ.
Μεταλλευτικός πλούτος στο επίκεντρο – Αβέβαιο το οικονομικό σκέλος
Ο ανατολικός τομέας της ΛΔ Κονγκό παραμένει περιοχή πλούσια σε στρατηγικά μεταλλεύματα, ωστόσο, η αστάθεια και οι συρράξεις συνεχίζονται για πάνω από τρεις δεκαετίες. Ο τελευταίος γύρος βίας, που ξέσπασε το 2021 με την αναζωπύρωση της M23, οδήγησε στον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και σε μια νέα ανθρωπιστική κρίση.
Η Ρουάντα διαψεύδει επίσημα κάθε στήριξη προς την M23, αλλά επιμένει ότι η ασφάλειά της απειλείται κυρίως από την FDLR, οργάνωση που σχηματίστηκε από πρώην Χούτου και συνδέεται με τη γενοκτονία του 1994.
Σε ό,τι αφορά το οικονομικό σκέλος της συμφωνίας, λίγες λεπτομέρειες έχουν γίνει γνωστές. Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραμπ ανέφερε ότι οι ΗΠΑ θα αποκτήσουν «μεταλλευτικά δικαιώματα» στη ΛΔ Κονγκό. Η χώρα θεωρείται παγκοσμίως κορυφαία παραγωγός κοβαλτίου και εκτιμάται ότι διαθέτει το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων τανταλίτη, μεταλλεύματος στρατηγικής σημασίας για τη βιομηχανία ηλεκτρονικών.