Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανέλαβε τον ρόλο του κεντρικού ομιλητή στην εναρκτήρια τελετή της υψηλού επιπέδου συνάντησης, που συγκέντρωσε περισσότερους από 60 θρησκευτικούς ηγέτες με κοινό στόχο την προώθηση της ειρήνης, την Τρίτη 29 Ιουλίου στην Κωνσταντινούπολη.
Το συνέδριο, που διοργανώνεται στο πλαίσιο της συνόδου του Παγκόσμιου Συμβουλίου της οργάνωσης «Religions for Peace» με οικοδεσπότη τον γέροντα μητροπολίτη Χαλκηδόνος Εμμανουήλ, περιέλαβε μια φιλόδοξη ατζέντα: τη διαχείριση της παγκόσμιας κρίσης χρέους, την ηθική αναβάθμιση της τεχνητής νοημοσύνης και την υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Shared Sacred Flourishing» (SSF).
Πρόκειται για ένα καινοτόμο πλαίσιο που επιδιώκει να αναδείξει τον ρόλο των θρησκευτικών κοινοτήτων στη προαγωγή της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της συμφιλίωσης.
Στην εναρκτήρια τοποθέτησή του, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τόνισε με έμφαση πως απέναντι στην απειλή της «πνευματικής ερήμωσης», ο διαθρησκειακός διάλογος καθίσταται «όχι απλώς θεολογική ενασχόληση ή πολυτέλεια ειρηνικών καιρών, αλλά αδυσώπητη αναγκαιότητα, πράξη συλλογικής αντίστασης».
Υπογράμμισε πως η συνάντηση διαφορετικών παραδόσεων, καθεμιάς από τις οποίες αποτελεί «φορέα μιας μοναδικής εμπειρίας του Ιερού», καθίσταται προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της «παγκοσμιοποιημένης έλλειψης νοήματος» και την οικοδόμηση ενός λόγου που τολμά να μιλήσει «για αγάπη, συμπόνια, έλεος, συγχώρεση και αυτοθυσία όχι ως αφηρημένες ηθικές αξίες, αλλά ως ενεργά στοιχεία μιας πληρέστερης πραγματικότητας».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανέλυσε το φιλόδοξο πνευματικό οικοδόμημα της «Κοινής Ιερής Κοσμοθεωρίας», διευκρινίζοντας: «Δεν επιχειρούμε τη δημιουργία μιας νέας, συγκρητιστικής θρησκείας ή την υποκατάσταση των μοναδικών κοσμοθεωριών κάθε παράδοσης».
Αντίθετα, το πλαίσιο φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως το θεωρητικό υπόβαθρο για μία «Κοινή Ιερή Άνθηση», ενισχύοντας τη διαρκή σύνδεση των θρησκειών με το Ιερό, χωρίς να διακυβεύεται η ταυτότητα καμίας παράδοσης.
Το πλαίσιο αυτό βασίζεται σε τέσσερις θεμελιώδεις πυλώνες, παρουσιάζοντας μια ολιστική αντίληψη της πραγματικότητας:
- Το Ιερό στο κέντρο: Η απόλυτη πραγματικότητα που, είτε εκφράζεται ως Θεός, Αλλάχ, Βράχμαν ή ως το Φωτεινό Κενό, αποτελεί το θεμέλιο της «κοινότητας της ύπαρξης» και δίνει νόημα σε όλες τις μορφές αγάπης, συμπόνιας και ελέους.
- Η ανθρωπότητα ως σχεσιακή ύπαρξη: Οι άνθρωποι αντλούν την πληρότητά τους όχι μόνο από τα δικαιώματα αλλά από τις αρετές που πηγάζουν από την Ιερή Αγάπη, προβάλλοντας την ελευθερία ως καρπό αυτής της σχέσης.
- Η κοινωνία ως ιστός αμοιβαιότητας: Περισσότερο από το άθροισμα ατόμων, η κοινωνία αποτελεί δίκτυο αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και θεσμών – όπως οικογένεια, εκπαίδευση, οικονομία – που υπηρετούν το κοινό καλό.
- Ο σεβασμός στη Γη: Όλες οι παραδόσεις αναγνωρίζουν τη θεμελίωσή της στο Ιερό, επισημαίνοντας την ανάγκη για αρετές όπως η βιωσιμότητα και για δομές όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος εστίασε στις σύγχρονες προκλήσεις του παγκόσμιου χρέους και της τεχνητής νοημοσύνης, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Αν το χρέος αποτελεί την υλική εκδήλωση της απανθρωπιάς, η τεχνητή νοημοσύνη αναδύεται ως το ψηφιακό της φάντασμα».
Και παρότι τα δύο φαινόμενα μοιάζουν εκ διαμέτρου αντίθετα, πηγάζουν από την ίδια φιλοσοφική ρίζα, την αποθέωση της αφαίρεσης και της χρησιμότητας.
Το χρήμα, αποκομμένο από την πραγματική οικονομία, και τα δεδομένα, απομονωμένα από το άτομο, έχουν ως κοινό παρονομαστή τη λογική της χρησιμότητας που τελικά κυριαρχεί επί κάθε άλλης αξίας, ένα βαθύ ιδεολογικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Σύμφωνα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η τεχνητή νοημοσύνη «δεν είναι απλώς ένα νέο εργαλείο», αλλά συνιστά «επίφαση ανθρώπινης λογικής, αποκομμένης από τη συνείδηση, το σώμα και το πνεύμα».
Ενώ υπόσχεται σημαντική πρόοδο στην ιατρική, στην εκπαίδευση και στην ασφάλεια, δημιουργεί ταυτόχρονα ηθικά διλήμματα για την ανισότητα, τις προκαταλήψεις, την επιτήρηση και την ενδεχόμενη διάβρωση της ανθρώπινης δράσης από την ψυχρή αποτελεσματικότητα των μηχανών.
Ο Πατριάρχης επεσήμανε τους κινδύνους των αλγορίθμων που, όντας εκπαιδευμένοι σε προϋπάρχοντα δεδομένα, κινδυνεύουν να διαιωνίσουν κοινωνικές ανισότητες, θεσπίζοντας ένα αόρατο αλλά ισχυρό δίκτυο ελέγχου.
«Η ανθρώπινη κρίση, με τις αποχρώσεις, τη διαίσθηση και τη συμπόνια της, κινδυνεύει να αντικατασταθεί από την αποστειρωμένη αποτελεσματικότητα της μηχανής», τόνισε χαρακτηριστικά.
Καταλήγοντας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπογράμμισε πως «Δεν καλούμαστε να συνθέσουμε μια νέα παγκόσμια θρησκεία συναίνεσης.
Καλούμαστε να συγκροτήσουμε μια παγκόσμια συμμαχία συνείδησης, μια προφητική μαρτυρία που θα κρατήσει ανοιχτό τον ορίζοντα της υπέρβασης σε έναν κόσμο που απειλείται με ασφυξία μέσα στα όρια του υλικού.
Η ενότητά μας στηρίζεται όχι σε κοινά πιστεύω, αλλά στην κοινή αγάπη για την ανθρωπότητα και στην από κοινού αναφορά στο μυστήριο του ενός Θεού, αυτή είναι η μόνη βιώσιμη ειρήνη».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
