Άμεση και δραστική ήταν η παρέμβαση της κυβέρνησης στο ζήτημα των τραπεζικών προμηθειών, ζήτημα που επανέφερε στο προσκήνιο η κίνηση της Τράπεζας Πειραιώς να προχωρήσει στην πώληση περίπου 850 ΑΤΜ εκτός δικτύου.
Με νέα νομοθετική παρέμβαση που προανήγγειλε χθες ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, προωθείται νέο και οριζόντιο «κούρεμα» των προμηθειών σε συναλλαγές μέσω ΑΤΜs τραπεζών ή άλλων παρόχων.
Η παρέμβαση έγινε σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος και σε συνεννόηση με την ΕΚΤ και εντάσσεται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο που στοχεύει στην εύκολη πρόσβαση των πολιτών σε μετρητά με χαμηλό κόστος.
Η σφοδρή αντίδραση της κυβέρνησης πυροδοτήθηκε από δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος ήταν ότι οι κεραίες της έπιασαν το κύμα των αντιδράσεων, την γκρίνια για τις προμήθειες και τη δεδομένη... αγάπη της κοινωνίας προς το τραπεζικό σύστημα.
Ο βασικότερος ωστόσο λόγος για τη σφοδρή αντίδραση ήταν ότι η κίνηση με την πώληση των ΑΤΜ ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια… τριπλαρίσματος της πρόσφατης νομοθετικής παρέμβασης για την μείωση των προμηθειών την οποία μάλιστα είχε πάρει πάνω του ο πρωθυπουργός τον περασμένο Δεκέμβριο και νομοθετήθηκε νωρίτερα φέτος.
Όπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, η κίνηση μοιάζει σαν προσπάθεια επαναφοράς των χρεώσεων – προμηθειών από το παράθυρο, κόντρα στην κυβερνητική ρύθμιση, και αυτό ήταν που ενόχλησε περισσότερο, δεδομένης μάλιστα της ευαισθησίας των πολιτών στο θέμα.
Επισημαίνουν ότι η Ελλάδα παραμένει με το πιο ακριβό και κατακερματισμένο μοντέλο, με τις εγχώριες τράπεζες να χρεώνουν πελάτες άλλων τραπεζών για χρήση των ΑΤΜ τους. Στην πλειονότητα της ΕΕ, τονίζουν, η πρόσβαση στα μετρητά μέσω ΑΤΜ είναι δωρεάν ή πολύ φθηνή για τους πολίτες.
Η νέα παρέμβαση, σημειώνουν, στοχεύει ακριβώς στο να αποκαταστήσει αυτή την ανισορροπία και να κάνει πιο φτηνή την πρόσβαση σε μετρητά ειδικά για τα νοικοκυριά που δεν είναι εξοικειωμένα με τα ψηφιακά κανάλια συναλλαγών.
Η επιχειρηματική οπτική
Σε ό,τι αφορά το επιχειρηματικό σκέλος της υπόθεσης που προκάλεσε την νέα κυβερνητική παρέμβαση, ο λόγος της πώλησης, σύμφωνα με την Πειραιώς, ήταν ο εξορθολογισμός του δικτύου ΑΤΜ δεδομένου ότι η τράπεζα διατηρούσε με διαφορά τον μεγαλύτερο αριθμό ΑΤΜs μεταξύ των συστημικών τραπεζών.
Η Πειραιώς διατηρούσε πάνω από 2.100 σημεία έναντι 1.416 της Εθνικής και περίπου 1.200 που διατηρούν Alpha και Eurobank.
Μετά την πώληση των 850 ATMs που βρίσκονταν εκτός δικτύου, το δίκτυο ATM της Πειραιώς διαμορφώνεται στα 1.290 σημεία, επίπεδο ανάλογο των άλλων συστημικών τραπεζών: 1.416 Εθνική, 1.195 Alpha Bank και 1.188 η Eurobank.
Η πώληση δεν αφορά το σύνολο των ΑΤΜs της τράπεζας αλλά μόνο σημεία εκτός δικτύου και δεν αλλάζει τα δεδομένα για τους πελάτες εκτός του ότι πλέον κάποια εξωτερικά σημεία εξυπηρέτησης δεν θα υπάρχουν.
Πρόκειται για ΑΤΜs που βρίσκονταν σε εμπορικά κέντρα, στο μετρό ή άλλα σημεία εκτός δικτύου.
Τραπεζικές πηγές επισημαίνουν ότι ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου υπάρχει πυκνότητα του δικτύου δεν υπάρχει κανένα πρακτικό θέμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Πειραιώς διατηρούσε ΑΤΜ στο σταθμό του Μετρό στο Σύνταγμα όταν σε απόσταση 500 μέτρων βρίσκονται 5 καταστήματα της τράπεζας με ΑΤΜ.
Διατυπώνεται πάντως κριτική για τον χειρισμό του ζητήματος από την Πειραιώς: ότι δεν υπήρξε μέριμνα για τη σταδιακή μετάβαση στον νέο πάροχο και την εξασφάλιση μεγάλου χρονικού διαστήματος χωρίς χρεώσεις ή να εξασφαλιστεί η διατήρηση των δωρεάν υπηρεσιών στους πελάτες της τράπεζας.
Από την άλλη, όμως, στο τέλος της ημέρας, το αν μια τράπεζα θέλει ή όχι να διατηρεί ΑΤΜ σε σταθμούς του μετρό ή εμπορικά κέντρα ή νοσοκομεία είναι κατά βάση επιχειρηματική απόφαση.
Σε ό,τι αφορά τις απομακρυσμένες περιοχές, οι τράπεζες θα έπρεπε να κινηθούν με κριτήρια κοινωνικής υπευθυνότητας και όχι αμιγώς επιχειρηματικά με την κυβέρνηση να παρεμβαίνει, και σωστά, με τη θεσμοθέτηση δωρεάν αναλήψεων σε περιοχές που είναι διαθέσιμο μόνο ένα ΑΤΜ είτε για τράπεζες, είτε για παρόχους.
Σημειώνεται πάντως ότι ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές υπάρχει το δίκτυο των ΕΛΤΑ τα οποία συνεργάζονται με την Eurobank και την Alpha προσφέροντας τραπεζικές υπηρεσίες.
Όλα αυτά βέβαια θα έχουν επιπτώσεις και στου μη τραπεζικούς παρόχους ΑΤΜ, οι οποίοι έχουν επενδύσει πολλά τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη δικτύων ΑΤΜ.
Οι υπερβολικές χρεώσεις και οι… ΔΕΚΟ
Για το ότι κάποιες χρεώσεις των τραπεζών ήταν αποκομμένες από οποιαδήποτε οικονομική λογική, όπως τα εμβάσματα στο εξωτερικό ή και κάποιες χρεώσεις υπηρεσιών, δεν υπάρχει αμφιβολία. Αποτελεί μελανό σημείο για τις τράπεζες το γιατί δεν προχώρησαν οικειοθελώς και από νωρίς στην εκλογίκευση σειράς χρεώσεων.
Ωστόσο στις τράπεζες υπάρχει μια αγορά που λειτουργεί. Υπάρχει το IRIS, υπάρχουν πάγιες εντολές, υπάρχουν ψηφιακά κανάλια για τις συναλλαγές, υπάρχουν ξένες τράπεζες όπως η Revolut που προσφέρουν υπηρεσίες και εναλλακτικές επιλογές στους καταναλωτές. Δεν υπάρχει μονοπώλιο για την διεκπεραίωση των καθημερινών συναλλαγών.
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση επίσης έχει προχωρήσει σε βήματα που δεν έχουν οικονομική λογική όπως για παράδειγμα η δωρεάν πληρωμή των λογαριασμών ΔΕΚΟ μέσω τραπεζών.
Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1980 και των μονοπωλιακών ΔΕΚΟ. Ο ΟΤΕ ανήκει σε Γερμανούς, η ΔΕΗ έχει πολλούς ιδιώτες μετόχους και σίγουρα οι ιδιωτικές εταιρείες παροχής ρεύματος ή τηλεπικοινωνιών δεν μπορούν να θεωρηθούν ΔΕΚΟ.
Δεν είναι ιδιαίτερα πειστικό το επιχείρημα ότι οι τράπεζες πρέπει να προσφέρουν άνευ προμήθειας τα συστήματά τους, για την ανάπτυξη των οποίων απαιτούνται μεγάλες και συνεχείς επενδύσεις, προκειμένου να πληρώνονται δωρεάν λογαριασμοί προς κερδοσκοπικούς οργανισμούς.
Το κόστος μιας συναλλαγής μέσω mobile ή internet banking είναι πολύ μικρότερο του κόστους που βάρυνε τη συναλλαγή μέσω καταστήματος, ωστόσο υπάρχει ένα κόστος. Την ίδια ώρα υπάρχει και ένα μεγάλο όφελος για τον καταναλωτή και την επιχείρηση που διεκπεραιώνουν το σύνολο σχεδόν των τραπεζικών εργασιών γρήγορα και άμεσα χωρίς να απαιτείται επίσκεψη σε κατάστημα.
Ο κίνδυνος σταδιακής μείωσης των ΑΤΜs
Γενικότερα, δεν φαίνεται να απασχολούν θέματα αναφορικά με το κόστος επένδυσης για την ανάπτυξη των ΑΤΜ, συντήρησης, τροφοδοσίας και ασφάλειας με τις τράπεζες να επιμένουν ότι η διαχείριση των μετρητών ενέχει μεγάλα κόστη. Επίσης η κουβέντα για το κόστος συναλλαγών γίνεται χωρίς δεδομένα.
Σε ό,τι αφορά την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε μηδενισμό των προμηθειών για συναλλαγές μέσω του διατραπεζικού συστήματος ΔΙΑΣ είναι πιθανό να οδηγήσει, όπως προειδοποιούν οι τράπεζες, σε μείωση του δικτύου ΑΤΜ.
Η ανάπτυξη του δικτύου ΑΤΜs εντασσόταν σε έναν ευρύτερο επιχειρηματικό σχεδιασμό που προέβλεπε να εξυπηρετεί πελάτες μιας τράπεζας αλλά και πελάτες άλλων τραπεζών και ξένους επισκέπτες έναντι προμήθειας.
Με την προαναγγελία μηδενισμού του κόστους των διατραπεζικών συναλλαγών, οι πολίτες θα μπορούν να κάνουν ανάληψη από το ΑΤΜ οποιασδήποτε τράπεζας χωρίς κόστος, ακυρώνοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που αποκτά μια τράπεζα επενδύοντας στη δημιουργία ενός μεγάλου δικτύου ATMs.
Μια τράπεζα δεν θα έχει κίνητρο να διατηρεί και να συντηρεί μεγάλο δίκτυο ΑΤΜ αφού οι πελάτες της θα μπορούν χωρίς κόστος να κάνουν αναλήψεις από τα ΑΤΜ άλλων τραπεζών. Επιπλέον το να διατηρεί μια τράπεζα μεγάλο δίκτυο ΑΤΜ θα μετατραπεί σε αντικίνητρο δεδομένου ότι αυτό θα μπορεί να αξιοποιείται δωρεάν από ανταγωνιστές της.
Αν η δραστηριότητα καταστεί μη συμφέρουσα για τις τράπεζες, ορατός είναι ο κίνδυνος τα επόμενα χρόνια να δούμε μείωση του αριθμού των ΑΤΜ, η οποία δεν θα μπορεί να θεραπευτεί με… νομοθετική ρύθμιση. Απλά οι τράπεζες σταδιακά θα κλείνουν ΑΤΜ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
