Η Χαλκιδική βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αυξανόμενη πρόκληση: τη λειψυδρία. Οι τοπικές αρχές και οι δήμαρχοι της περιοχής επισημαίνουν την ανάγκη για ένα ολιστικό σχέδιο διαχείρισης των υδάτινων πόρων, υπερβαίνοντας τις προσωρινές λύσεις όπως οι γεωτρήσεις και τα μικρής κλίμακας έργα.
Περιορισμένη αποτελεσματικότητα προσωρινών μέτρων
Ήδη οι δήμοι Κασσάνδρας, Σιθωνίας και Προποντίδας έχουν τεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τις αρχές Μαΐου, καθώς η ζήτηση για νερό είναι διαρκώς αυξανόμενη λόγω τουρισμού, καθημερινών αναγκών και του πρωτογενούς τομέα της περιοχής. Ενδεικτικά, στη Χαλκιδική καλλιεργούνται περίπου 6.000.000 ελαιόδεντρα, με τον αγροτικό τομέα να εξαρτάται κυρίως από υδροληψίες μέσω γεωτρήσεων.
Παράλληλα, η πολυαναμενόμενη κατασκευή του φράγματος στον ποταμό Χαβρία παραμένει ανεκπλήρωτο όραμα, λόγω του υψηλού κόστους και της αδυναμίας εξεύρεσης χρηματοδότησης.
Όπως επισημαίνουν οι φορείς, οι παρεμβάσεις πρέπει να εστιάζουν σε ολοκληρωμένη αναβάθμιση του υδρευτικού δικτύου, την κατασκευή μικροφραγμάτων και μονάδων βιολογικών καθαρισμών, απαιτώντας σημαντικούς οικονομικούς πόρους.
Η ανάγκη για master plan και βιώσιμες λύσεις
Σύμφωνα με τον Δρ. Πέτρο Βαρελίδη, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «κάθε πάροχος οφείλει να διαθέτει πενταετές master plan έργων υποδομής», το οποίο καθιστά ευκολότερη τη διεκδίκηση κονδυλίων και εγγυάται τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων χρημάτων.
Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί δεν αποτελούν πραγματικά master plan, και οι παρεμβάσεις που υλοποιούνται σήμερα είναι ουσιαστικά «ασπιρίνες» που δεν επιλύουν ριζικά το πρόβλημα.
Η περιοχή της Χαλκιδικής αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα τόσο στην ύδρευση όσο και στην άρδευση, κυρίως λόγω της ταυτόχρονης ανάπτυξης του τουρισμού και της γεωργίας, καθώς και της άναρχης διάχυσης οικισμών που επιβαρύνει το δίκτυο.
Το ταμείο ανάκαμψης έχει διαθέσει μόλις 150 εκατομμύρια ευρώ από αιτήματα που υπερβαίνουν το 1,5 δισεκατομμύριο, σύμφωνα με τον κ. Βαρελίδη. Άρα κάθε νέα εργαστηριακή χρηματοδότηση πρέπει να έχει στοχευμένο και τεκμηριωμένο σχεδιασμό.
Δημοτικά έργα και προκλήσεις χρηματοδότησης
Ο δήμαρχος Πολυγύρου, Γιώργος Εμμανουήλ, επισημαίνει ότι το φράγμα του Χαβρία απαιτεί πολυεπίπεδη υποδομή (αποθηκευτική, διανομή, επεξεργασία λυμάτων) με συνολικό κόστος που ίσως υπερβεί τα 350 εκατομμύρια ευρώ. Μέχρι σήμερα, το έργο παραμένει ανενεργό λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και προαπαιτούμενων έργων.
Η πρόταση της δημοτικής αρχής επικεντρώνεται στη δημιουργία δικτύου μικρών φραγμάτων, πολύ χαμηλότερου κόστους (περίπου 500.000 ευρώ το καθένα), τα οποία θα βοηθήσουν στην καλύτερη αξιοποίηση των βροχοπτώσεων και θα ανακουφίσουν τον γεωργικό τομέα, ο οποίος καταναλώνει τεράστιες ποσότητες νερού κάθε χρόνο. Ταυτόχρονα, επισημαίνεται η επιτακτική ανάγκη για αντικατάσταση του παλαιωμένου δικτύου ύδρευσης, όπου οι απώλειες ξεπερνούν το 60%, ενώ και η αξιοποίηση των λυμάτων μέσω τριτοβάθμιας επεξεργασίας αναδεικνύεται κρίσιμη.
Η αβεβαιότητα για την επάρκεια του νερού κατά τη θερινή περίοδο παραμένει υψηλή, ενώ το παράδειγμα της Προποντίδας αναδεικνύει και το ζήτημα της ποιότητας, λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε αρσενικό σε τμήματα του υδροφόρου ορίζοντα.
Ανάγκη για προσαρμοσμένη διαχείριση, βελτιωμένες υποδομές και θεσμική παρέμβαση
Στον δήμο Σιθωνίας, οι λύσεις που ακολουθούνται είναι κατ’ ανάγκη, καθώς η συνεχής επέκταση των γεωτρήσεων διαρκώς μειώνει τη διαθέσιμη ποσότητα. Βασικό πλεονέκτημα της περιοχής αποτελεί ο ορεινός όγκος Δραγουντελιού, που παρέχει μέρος των αναγκών με φυσική παροχή, και οι βιολογικοί καθαρισμοί, με μόνη εκκρεμότητα το έργο στη Συκιά.
Την ίδια στιγμή, ο πληθυσμός εκτινάσσεται το καλοκαίρι σε δεκαπλάσια επίπεδα, ενώ δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα καμία πρόβλεψη για τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής ή τις επιπτώσεις των αυξανόμενων τουριστικών κλινών. Η βέλτιστη λύση απαιτεί τη δημιουργία ταμιευτήρων και δικτύου υποδομών σε βάθος χρόνου.
Ο ρόλος του αγροτικού τομέα και η ανάγκη «έξυπνων» πρακτικών
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τις απαιτήσεις άρδευσης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την οργανική ελαιοκαλλιέργεια στην Όλυνθο, όπου το υδροδοτικό πρόβλημα είναι οξύ. Εναλλακτικές βιώσιμες πρακτικές όπως η υπόγεια άρδευση και η διατήρηση χλωρίδας στα ελαιώνες, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνεταιρισμού Biolivia, Δημήτρη Ευαγγελινό, επιτρέπουν καλύτερη διαχείριση της εδαφικής υγρασίας, αλλά χρειάζονται θεσμική κατοχύρωση και οικονομική ενίσχυση, καθώς το κόστος παραγωγής έχει εκτοξευτεί και πολλοί παραγωγοί αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειές τους.
Η φετινή χρονιά ωστόσο διαφαίνεται αισιόδοξη, καθώς οι καιρικές συνθήκες συνέβαλαν στη βελτίωση της κατάστασης.
Παρά ταύτα, είναι σαφές ότι μόνο μέσα από ολοκληρωμένο σχεδιασμό και μακροπρόθεσμες λύσεις μπορεί να απαντηθεί το πρόβλημα της λειψυδρίας στη Χαλκιδική – ένα ζήτημα που σχετίζεται άρρηκτα τόσο με την οικονομική ζωή όσο και με τη βιωσιμότητα της περιοχής στο μέλλον.
*Αναζητήστε φωτογραφικό υλικό του Αχιλλέα Χήρα και βίντεο του Γιάννη Αγγελάκη στο αρχείο του ΑΠΕ-ΜΠΕ*
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
