Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού των νέων, κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων (Joint Master ή Dual Master) μεταξύ ελληνικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και κορυφαίων πανεπιστημίων του εξωτερικού. Τα 74 προγράμματα που έχουν λάβει έγκριση χρηματοδότησης αναμένεται να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους το ακαδημαϊκό έτος 2026-27.
Σύμφωνα με τον Υφυπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Νίκο Παπαϊωάννου, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία συνιστά «ουσιαστική μεταρρυθμιστική τομή» που ενισχύει τη θέση των ελληνικών πανεπιστημίων στον διεθνή χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Παράλληλα, δημιουργεί νέες ευκαιρίες για φοιτητές και ακαδημαϊκούς, καθιστώντας την Ελλάδα σημείο αναφοράς για σπουδές υψηλού επιπέδου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ο κ. Παπαϊωάννου τόνισε πως η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έγκρισης χρηματοδότησης για τα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα αποτελεί απόδειξη της κυβερνητικής βούλησης για επένδυση στη γνώση, την εξωστρέφεια και τη διεθνή αναγνώριση των ελληνικών ΑΕΙ. Με τη στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, εξασφαλίστηκε συνολική χρηματοδότηση σχεδόν 94 εκατ. ευρώ για 74 καινοτόμα προγράμματα που συνδέουν τα ελληνικά ΑΕΙ με πανεπιστήμια όπως το Yale, το Harvard, το Columbia και τη Sorbonne.
Όπως επεσήμανε ο υφυπουργός, το έργο "Πανεπιστήμια Αριστείας" αποδεικνύει στην πράξη ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο και η ανάδειξη της δυναμικής των ελληνικών ΑΕΙ στοχεύουν στη μετατροπή της Ελλάδας από χώρα εξαγωγής ταλέντου σε πόλο έλξης για διεθνείς φοιτητές και ερευνητές.
Ο πρόεδρος της «Study In Greece», Χρήστος Μιχαλακέλης, υπογράμμισε τη σημασία της στρατηγικής στήριξης από την Πολιτεία για τη λειτουργία των κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων, επισημαίνοντας τη σαφή βούληση για διεθνοποίηση της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης.
Παρά τις θετικές εξελίξεις, τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια καλούνται να αντιμετωπίσουν οργανωτικές και χρονικές προκλήσεις, ώστε να εξασφαλίσουν την εκταμίευση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η κατάρτιση συμφωνιών με τα ξένα πανεπιστήμια και η έγκαιρη πιστοποίηση των προγραμμάτων από την ΕΘΑΑΕ αποτελούν κρίσιμα βήματα.
Ο συνολικός προϋπολογισμός για τη χρηματοδότηση των νέων κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων ανέρχεται στα 94 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 80 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ τα υπόλοιπα 12 εκατ. ευρώ καλύπτονται από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για την κάλυψη του ΦΠΑ.
Ακαδημαϊκές πηγές εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με το αν τα ελληνικά ΑΕΙ θα προλάβουν να ολοκληρώσουν τις απαραίτητες συμφωνίες με τα ξένα ιδρύματα και τη χρονική διάρκεια της πιστοποίησης από την ΕΘΑΑΕ. Επιπλέον, σημαντική πρόκληση αποτελεί η έγκαιρη προώθηση των προγραμμάτων για την προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό, καθώς απαιτείται συντονισμένη προβολή όλων των ξενόγλωσσων προγραμμάτων σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον.
Η «Study in Greece» προσφέρει στα ελληνικά πανεπιστήμια ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών με στόχο την ενίσχυση της απήχησης και της ελκυστικότητας των προγραμμάτων, καθώς και την προσέλκυση διεθνών φοιτητών.
Παράδειγμα συνεργασίας: ΕΚΠΑ και Yale
Ένα από τα προγράμματα που έχουν προχωρήσει διαδικαστικά είναι εκείνο μεταξύ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Yale, με τίτλο «Περιβαλλοντικές Επιστήμες και Παγκόσμια Δημόσια Υγεία». Όπως δήλωσε ο Νίκος Θωμαΐδης, αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ, υπάρχει σαφής προγραμματισμός και καταμερισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ των ιδρυμάτων.
Μέχρι τις 31 Μαΐου 2025, όλα τα εγκεκριμένα μεταπτυχιακά προγράμματα πρέπει να έχουν καταθέσει φάκελο πιστοποίησης στην ΕΘΑΑΕ. Για να λειτουργήσουν τα προγράμματα τον Σεπτέμβριο του 2026, απαιτείται η προκήρυξη αιτήσεων τον Ιούνιο του 2026. Το ΕΚΠΑ σχεδιάζει δράσεις προβολής νωρίτερα, ώστε να διευκολυνθεί η προσέλκυση φοιτητών.
Το συγκεκριμένο μεταπτυχιακό θα είναι Dual Master, επιτρέποντας σε φοιτητές να φοιτούν στο πρώτο έτος στο ίδρυμα εισαγωγής και στο δεύτερο έτος στο συνεργαζόμενο πανεπιστήμιο. Προβλέπεται χορήγηση υποτροφιών για όσους εισαχθούν στην Ελλάδα, ως επιπλέον κίνητρο συμμετοχής.
Το ΕΚΠΑ θα προσφέρει έως 30 θέσεις, με κατανομή 20 φοιτητών από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 10 από τρίτες χώρες. Κάθε πρόγραμμα θα έχει δικές του προδιαγραφές και κανονισμό, με πρόβλεψη για ποσοστώσεις ευρωπαίων και διεθνών φοιτητών.
Συνεργασίες και αριθμοί
Εκτός από τη συνεργασία ΕΚΠΑ-Yale, νέα κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα που αναμένεται να ξεκινήσουν το 2026-27 περιλαμβάνουν:
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Harvard University: Εξατομικευμένη Ιατρική στις πολυπαραγοντικές Οφθαλμικές Παθήσεις
- Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Sorbonne Université: Βιομηχανική Κατάλυση και Βιώσιμη Ενέργεια
- Πάντειο Πανεπιστήμιο και Columbia University: Παγκόσμια Κίνα
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και Boston University: Κρανιοπροσωπική Μηχανική
- Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και University College London: Διατροφή και Βιωσιμότητα
- Πολυτεχνείο Κρήτης και ETH Zurich: Τεχνολογία Βιώσιμων Υποδομών και Καινοτομία
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και Columbia University New York: Ανθρωπιστική δράση και συμπεριληπτική διαχείριση προκλήσεων Δημόσιας Υγείας
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και Heidelberg University: Τοπία πολιτιστικής κληρονομιάς και σχεδιασμός
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Imperial College London: Το μικροβίωμα στην υγεία και την ασθένεια
Στη λίστα των διεθνών συνεργαζόμενων πανεπιστημίων περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα King's College London, George Mason University, State University of New York, University Paris VIII, York University, Ludwig-Maximilians University, Sibelius Academy, Beijing Language and Culture University και Cyprus University of Technology.
Ακολουθεί ο αριθμός των συνεργασιών που αναμένεται να συνάψουν τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια:
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης: 12
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: 7
- Πανεπιστήμιο Αιγαίου: 6
- Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης: 5
- Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: 4
- Ιόνιο Πανεπιστήμιο: 4
- Πανεπιστήμιο Μακεδονίας: 4
- Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: 3
- Πανεπιστήμιο Κρήτης: 3
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: 3
- Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου: 3
- Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: 3
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας: 3
- Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο: 3
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: 2
- Πανεπιστήμιο Πατρών: 2
- Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο: 2
- Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος: 2
- Πανεπιστήμιο Πειραιώς: 1
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής: 1
- Πάντειο Πανεπιστήμιο: 1