Χρειάστηκαν δεκαοκτώ χρόνια για ένα «γάμο», ένα «διαζύγιο», μία επανένωση και στο ενδιάμεσο έντονο πολιτικό μελόδραμα για να φτάσουμε σήμερα το απόγευμα σε μια ιστορική στιγμή για τη Δυτική Ελλάδα. Η πανηγυρική παράδοση των 65 χιλιομέτρων της νέας Πατρών-Πύργου από τα Καμίνια ως την πρωτεύουσα της Ηλείας αποστρατεύει έναν από τους πιο αιματοβαμμένους άξονες στο εθνικό οδικό δίκτυο.
Έτσι, η παραχώρηση της Ολυμπίας Οδού μεγαλώνει, φτάνοντας ως τον Πύργο κι ένα βήμα μακριά από τον τελικό της προορισμό, που δεν είναι άλλος από την Αρχαία Ολυμπία. Από τις 12 το μεσημέρι της Παρασκευής, 1η Αυγούστου 2025, οι οδηγοί θα μπορούν να εισέλθουν στον πρώτο πλήρως αυτοματοποιημένο αυτοκινητόδρομο της χώρας, με αποκλειστικά ηλεκτρονικά διόδια και μηχανήματα αυτόματης πληρωμής.
Μέχρι την ολοκλήρωση του άξονα, με την προσθήκη και των 10 χλμ. από το Μιντιλόγλι ως τα Καμίνια, που αναμένεται να δοθούν στην κυκλοφορία ως το τέλος του έτους, το σύστημα διοδίων θα τεθεί σε ισχύ στη ζώνη Κυλλήνη – Πύργος, μήκους 29 χλμ. Η χρέωση για τη διέλευση ενός ΙΧ από τον μετωπικό σταθμό του Πύργου ανέρχεται σε 2,10 ευρώ και από τον πλευρικό σταθμό της Αμαλιάδας σε 1,20 ευρώ. Η χρήση της ζώνης Μιντιλόγλι – Κυλλήνη, μήκους 46 χλμ., θα είναι ελεύθερη επί του παρόντος.
Παράλληλα, για τους εν λόγω σταθμούς διοδίων, επεκτείνεται το εκπτωτικό πρόγραμμα VALUE της Ολυμπίας Οδού, που παρέχει κλιμακωτές εκπτώσεις από 15% ως και 60% σε ΙΧ και μοτοσυκλέτες, με τη χρήση OΛΥΜΠΙΑ PASS ή Μοτοκάρτας, ανάλογα με τη συχνότητα διέλευσης σε κάθε μετωπικό ή πλευρικό σταθμό.
Το «διαζύγιο» και η επεισοδιακή πορεία επανένωσης
Η πολύπαθη Πατρών – Πύργου, που έχει απασχολήσει την επικαιρότητα λόγω των πολλών τροχαίων ατυχημάτων, αφήνει σήμερα πίσω της μια πικρή ιστορία υποσχέσεων και αδιεξόδων, αλλά και έντονης πολιτικής κόντρας. Αφού μετά από χρόνια εξαγγελιών, το 2007 ο δρόμος εντάχθηκε στη σύμβαση παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού, στη συνέχεια έπεσε θύμα της οικονομικής κρίσης.
Αρχικά, αποκόπηκε μαζί με όλο το κομμάτι νοτιότερα της Πάτρας ως και την Τσακώνα που διατρέχει τη Δυτική Πελοπόννησο, λόγω του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο βρέθηκαν όλες οι συμβάσεις παραχώρησης. Έτσι, το Πάτρα-Πύργος έμεινε εκτός Ολυμπίας Οδού, όταν το 2013 υπογράφηκε η κουτσουρεμένη συμφωνία επανεκκίνησης για την κατασκευή του έργου παραχώρησης.
Υπό την πίεση όμως των τοπικών κοινωνιών, που έχουν πληρώσει βαρύτατο φόρο αίματος στην άσφαλτο, ξεκίνησε ένας νέος κύκλος αδιεξόδων. Η ανατολικότερη χάραξη που δεν «πατάει» στον παλιό δρόμο παρά στα πρώτα 10 χλμ. -όπως έφτασε μέχρι σήμερα- παρουσιάστηκε στη Βουλή το 2014 από τον τότε υπουργό Υποδομών, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Ο άξονας προκηρύχθηκε ως δημόσιο έργο, χωρίς διόδια, με εκτιμώμενο κόστος 370 εκατ. ευρώ.
Η «σαλαμοποίηση» από τον Σπίρτζη
Μετά της εκλογές του 2015, με επιχείρημα την είσοδο στο «παιχνίδι» και μικρότερων κατασκευαστικών εταιρειών πέρα από τους μεγάλους ομίλους, ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σπίρτζης, σταμάτησε τον διαγωνισμό και έσπασε τα 75 χλμ. σε 8 μικρότερες εργολαβίες.
Όσο οι Ευρωπαίοι εξέφραζαν ανησυχίες για τη «σαλαμοποίηση» του έργου και για τις αδιανόητα υψηλές εκπτώσεις άνω του 50%, στο εσωτερικό, τον μεγαλύτερο ντόρο έκανε η ανάδειξη ως αναδόχου σε δύο τμήματα του επιχειρηματία και επίδοξου «καναλάρχη», Χρήστου Καλογρίτσα, που μονοπώλησε τη δημοσιότητα για την υπόθεση με τα βοσκοτόπια.
Στις αρχές του 2020, οι τέσσερις εργολαβίες ήταν «ορφανές», τρεις ανάδοχοι είχαν κηρυχθεί έκπτωτοι, ενώ η πρόοδος στις υπόλοιπες τέσσερις εργολαβίες ήταν από οριακή ως το πολύ 9%, ως εκ τούτου διαλύθηκαν. Το κόστος των 8 συμβάσεων ανερχόταν σε 255 εκατ. ευρώ.
Ο Κ. Καραμανλής επαναφέρει το έργο στην Ολυμπία Οδό
Έχοντας διαμηνύσει από την ανάληψη των καθηκόντων του την πρόθεση αλλαγής σχεδιασμού, ο επόμενος επικεφαλής του υπουργείου Υποδομών, Κώστας Καραμανλής, δρομολόγησε την επανένταξη του Πάτρα – Πύργος στην Ολυμπία Οδό. Μετά τις απαιτούμενες εγκρίσεις από την Κομισιόν, που χρειάστηκαν διετείς διαπραγματεύσεις, και την ένταξη του έργου ως γέφυρα στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο, η τροποποιημένη σύμβαση παραχώρησης υπεγράφη στο τέλος του 2021, με τη συμβολή του δημοσίου στα 216 εκατ. ευρώ.
Την κατασκευή ανέλαβαν τμηματικά οι ΤΕΡΝΑ για το τμήμα Γαστούνη - Πύργος, AKTOR για το Καραίικα – Γαστούνη και ΑΒΑΞ για το Μιντιλόγλι – Καραίκα. Σήμερα, παραδίδονται τα 65 χλμ. ενώ 10 χλμ. που κατασκευάζει η ΑΒΑΞ από Πάτρα ως Αλισσό, με παράλληλη κυκλοφορία του υφιστάμενου άξονα, αναμένεται να παραδοθούν ως το τέλος Νοεμβρίου.
Πάντως, ούτε αυτό το έργο ξέφυγε από τη μάστιγα των καθυστερήσεων. Προκειμένου να μαζευτεί ο χρόνος παράδοσης και να μην μπούμε στο 2026, το δημόσιο προχώρησε σε συμφωνία «ενωρίτερης ολοκλήρωσης», η οποία μαζί με σειρά αποζημιώσεων προς την παραχωρησιούχο, προσθέτει στο κόστος επιπλέον 104,43 εκατ. ευρώ. Μία αύξηση δηλαδή πέριξ του 35%.
Υπάρχει επόμενο βήμα για την Ολυμπία Οδό;
Όσο για το νοτιότερο άκρο της Ολυμπίας Οδού, όπως αυτό είχε προβλεφθεί στην αρχική σύμβαση παραχώρησης, το μόνο τμήμα που επί του παρόντος παραμένει «ζωντανό» είναι αυτό που θα φτάσει ως την Αρχαία Ολυμπία. Δεδομένης της στενότητας πόρων, το εκτιμώμενο κόστος των 700 εκατ. ευρώ με 1 δισ. για τα περίπου 89 χλμ. ως την Τσακώνα είναι απαγορευτικό.
Μετά την επανένταξη της Πατρών-Πύργου στην παραχώρηση, ο παραχωρησιούχος ανέλαβε να εκπονήσει τις αναγκαίες μελέτες στα επιμέρους διακριτά τμήματα, ιδιαίτερα στην περιοχή της Λίμνης Καϊάφα, όπου είχε βγει «κόκκινη κάρτα» με απόφαση του ΣτΕ. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στον δήμου Ζαχάρως, όπου η τεχνική λύση που θα επιλεγεί θα πρέπει να λάβει εκ νέου περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Το τμήμα Πύργος – Αλφειός, μήκους 13 χλμ., που θα συνδέσει το εθνικό δίκτυο με την Αρχαία Ολυμπία τίθεται σε προτεραιότητα, ενώ για το υπόλοιπο κομμάτι αναζητείται λύση, πιθανώς με ένα μοντέλο αναβάθμισης του υφιστάμενου δρόμου, με πιο ήπια χαρακτηριστικά.