Ένα σαρωτικό σκάνδαλο ευρωπαϊκών επιδοτήσεων αγροτών έχει κλονίσει την ελληνική πολιτική, προκαλώντας παραιτήσεις υψηλόβαθμων στελεχών και εγείροντας σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την κυβερνητική εποπτεία και ακεραιότητα, τονίζει σε ανάλυσή της η συμβουλευτική εταιρεία Teneo.
Η Teneo, που παρακολουθεί συστηματικά τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα και συμβουλεύει ξένους επενδυτές, εκφράζει την ανησυχία της για το ενδεχόμενο να οδηγήσει η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ σε μια νέα περίοδο πολιτικής αστάθειας.
Όπως σημειώνει,
- Απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες υποδηλώνουν μια κουλτούρα πολιτικής εύνοιας και συστηματικής απάτης εντός του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), βαθαίνοντας τη δημόσια δυσπιστία.
- Καθώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης πιέζουν για πλήρη έρευνα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση να επιδείξει λογοδοσία εν μέσω πτώσης στα ποσοστά των δημοσκοπήσεων.
Μία από τις σοβαρότερες πολιτικές κρίσεις
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται αντιμέτωπος με μία από τις σοβαρότερες πολιτικές κρίσεις της θητείας του, που πυροδοτήθηκε από ένα εκτεταμένο σκάνδαλο διαφθοράς με επίκεντρο τον οργανισμό επιδοτήσεων αγροτών, ΟΠΕΚΕΠΕ.
Έρευνες που διεξάγονται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και τον τοπικό εκπρόσωπό της έχουν αποκαλύψει εκτεταμένες δόλιες πρακτικές στην εκταμίευση κονδυλίων της ΕΕ σε αγρότες μεταξύ 2019 και 2022. Οι συνέπειες έχουν ήδη οδηγήσει στην παραίτηση πέντε ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων, με περαιτέρω πολιτικές και θεσμικές επιπτώσεις να αναμένονται τις επόμενες εβδομάδες και μήνες.
Το σκάνδαλο επικεντρώνεται στη συστηματική κατάχρηση των αγροτικών επιδοτήσεων της ΕΕ που διαχειρίζεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο οποίος κατηγορείται για επεξεργασία πλαστών συμβάσεων μίσθωσης γης και δηλώσεων ζωικού κεφαλαίου προκειμένου να διοχετεύει εκατομμύρια ευρώ σε ανύπαρκτες ή μη επιλέξιμες εκμεταλλεύσεις.
Οι δόλιες αιτήσεις που υποβλήθηκαν για επιδοτήσεις βιολογικής γεωργίας ξεπέρασαν τα 705 εκατομμύρια ευρώ, παρά τον διαθέσιμο προϋπολογισμό μόλις 298 εκατομμυρίων ευρώ.
Μια παράλληλη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που καλύπτει την περίοδο 2016 έως 2023, αποκάλυψε εκτεταμένη μη συμμόρφωση με την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων ανεπαρκών ελέγχων επιλεξιμότητας και τεχνητών όρων επιδότησης. Ως αποτέλεσμα, οι Βρυξέλλες επέβαλαν πρόστιμο 415 εκατομμυρίων ευρώ στην Αθήνα.
Παραιτήσεις υψηλόβαθμων στελεχών
Η πολιτική ζημιά κλιμακώθηκε απότομα μετά τη δημοσίευση απομαγνητοφωνημένων τηλεφωνικών συνομιλιών, οι οποίες φαίνεται να τεκμηριώνουν απόπειρες ανώτερων πολιτικών προσώπων να χειραγωγήσουν τη διαδικασία επιδοτήσεων και να εμποδίσουν τη συνεχιζόμενη έρευνα.
Οι συνομιλίες εμπλέκουν αρκετούς βουλευτές και πρώην αξιωματούχους του ΟΠΕΚΕΠΕ σε φερόμενες πράξεις παρέμβασης, εύνοιας και χειραγώγησης δεδομένων. Παραδείγματα περιλαμβάνουν απόπειρες αλλαγής δηλώσεων καλλιεργειών, μείωση των αναφερόμενων αριθμών ζώων για εξασφάλιση πληρωμών και πίεση προς τους ανακριτές.
Ο τόνος των συζητήσεων – συχνά επιπόλαιος ή κυνικός – έχει ενισχύσει τη δημόσια οργή και τις ανησυχίες για εδραιωμένη ευνοιοκρατία.
Νωρίτερα σήμερα (27 Ιουνίου), ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης αποδέχτηκε τις παραιτήσεις πέντε αξιωματούχων: του υπουργού Μετανάστευσης και πρώην Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη· του υφυπουργού Εξωτερικών, Τάσου Χατζηβασιλείου· του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Διονύση Σταμενίτη· του υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Χρήστου Μπουκώρου· και του Γιώργου Στρατάκου, γενικού γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Κάθε αξιωματούχος αρνήθηκε οποιαδήποτε παράβαση, ισχυριζόμενος είτε περιορισμένη είτε συνήθη εμπλοκή με τον ΟΠΕΚΕΠΕ κατά την επίμαχη περίοδο. Ωστόσο, όλοι επικαλέστηκαν την ανάγκη διατήρησης της δημόσιας εμπιστοσύνης και της θεσμικής ακεραιότητας ως δικαιολογία για την παραίτησή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Βορίδης – ένας από τους πιο υψηλόβαθμους υπουργούς της κυβέρνησης – δήλωσε ότι η παραίτησή του ήταν απαραίτητη για να επικεντρωθεί στην υπεράσπιση της φήμης του στο Κοινοβούλιο, αφού χαρακτηρίστηκε ύποπτος στην έρευνα.
Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην πλήρη διάλυση του ΟΠΕΚΕΠΕ και στη μεταφορά των αρμοδιοτήτων του στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Η κίνηση αποσκοπεί στο να σηματοδοτήσει μια ρήξη με παρελθοντικές πρακτικές και να ανακτήσει τη δημόσια εμπιστοσύνη.
Ωστόσο, αυτό δεν έχει συμβάλει ιδιαίτερα στην απομόνωση της κυβέρνησης από την αυξανόμενη πίεση, ιδιαίτερα καθώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης εντείνουν τις εκκλήσεις για επίσημη κοινοβουλευτική έρευνα για την υπόθεση.
Αυξανόμενη πίεση στην κυβέρνηση
Ο φάκελος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ο οποίος ανέρχεται σε περίπου 3.000 σελίδες, φέρεται να ονομάζει 15 βουλευτές –13 από την κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία– μαζί με περιφερειακούς αξιωματούχους και πρώην στελέχη του οργανισμού.
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, το Κοινοβούλιο πρέπει να αποφασίσει εάν θα άρει την ασυλία των εμπλεκόμενων βουλευτών και η αντιπολίτευση πιέζει για άμεση δράση πριν από τη λήξη της προθεσμίας παραγραφής τον Οκτώβριο.
Οι πολιτικές επιπτώσεις είναι ήδη ορατές. Η δημόσια δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση έχει αυξηθεί κατακόρυφα, με πρόσφατες δημοσκοπήσεις να δείχνουν μείωση της υποστήριξης της ΝΔ και αυξανόμενη απογοήτευση με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη.
Το σκάνδαλο έχει ενισχύσει τις μακροχρόνιες επικρίσεις για τη διαχείριση της δημόσιας λογοδοσίας από την κυβέρνηση, μετά από προηγούμενες αντιπαραθέσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός σκανδάλου υποκλοπών, του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών και του ναυαγίου της Πύλου.
Η αντίληψη ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη χρησιμοποιεί θεσμικούς μηχανισμούς για να προστατεύσει τους συμμάχους της έχει γίνει ολοένα και πιο διαβρωτική, ειδικά υπό το πρίσμα νέων αποκαλύψεων σχετικά με πολιτικά στοχευμένες εκστρατείες προπαγάνδας που χρηματοδοτούνται από το κράτος.
Υπερασπιζόμενος την αντίδραση της κυβέρνησής του, ο Μητσοτάκης υποστήριξε ότι τα προβλήματα στον ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελούν μέρος μιας μακροχρόνιας, συστηματικής αποτυχίας που προϋπήρχε της διακυβέρνησής του.
Ενώ δεσμεύτηκε για πλήρη συνεργασία με τις δικαστικές αρχές, η κυβέρνηση φέρεται επίσης να εξετάζει επιλογές για να αποφύγει μια υψηλού προφίλ προκαταρκτική έρευνα στη Βουλή, μια στρατηγική που κινδυνεύει να φανεί ως προσπάθεια υπεκφυγής σε μια περίοδο αυξημένου δημόσιου ελέγχου.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης παραμένουν ανένδοτα ότι μόνο μια πλήρης και διαφανής έρευνα μπορεί να αποκαταστήσει την αξιοπιστία, με το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ να προειδοποιούν κατά των προσπαθειών αποδυνάμωσης της σοβαρότητας των καταγγελιών.
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιζήμια για τη ΝΔ στις αγροτικές εκλογικές περιφέρειες, πολλές από τις οποίες υπήρξαν ιστορικά προπύργια υποστήριξης του κόμματος. Αυτές οι περιοχές δεν επηρεάζονται μόνο άμεσα από το πάγωμα περαιτέρω πληρωμών εν μέσω της συνεχιζόμενης έρευνας, αλλά αντιμετωπίζουν και τη μακροπρόθεσμη επίπτωση του αυστηρότερου ελέγχου στις μελλοντικές εκταμιεύσεις αγροτικών επιδοτήσεων της ΕΕ.
Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθειες για την ανάκτηση ορισμένων από τα υπεξαιρεθέντα κεφάλαια και έχει παγώσει τις πληρωμές σε βιοκαλλιεργητές και μελισσοκόμους εν αναμονή νέων ελέγχων.
Οι εβδομάδες και οι μήνες που ακολουθούν θα είναι κρίσιμοι για να καθοριστεί εάν η κυβέρνηση μπορεί να περιορίσει αποτελεσματικά την κρίση ή εάν αυτή σηματοδοτεί την αρχή μιας παρατεταμένης περιόδου αστάθειας.
Με το Κοινοβούλιο υπό πίεση να δράσει και τις Βρυξέλλες να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, το σκάνδαλο είναι πιθανό να κυριαρχήσει στο πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα και στο δεύτερο μισό του έτους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
