Νομοθετική παρέμβαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο από την κυβέρνηση

Σε νομοθετική παρέμβαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο προχωρά η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας ένα ουσιαστικό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα που δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς ούτε από τη Δικαιοσύνη ούτε από μεμονωμένες τραπεζικές ρυθμίσεις. 

Όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η νέα ρύθμιση στοχεύει σε βιώσιμες λύσεις για χιλιάδες δανειολήπτες που επηρεάστηκαν από τις μεταβολές στην ισοτιμία ελβετικού φράγκου – ευρώ.

Τα δάνεια αυτά χορηγήθηκαν κυρίως την περίοδο 2005-2009, σε ένα περιβάλλον όπου το ελβετικό φράγκο είχε χαμηλότερο επιτόκιο από το ευρώ και δεν υπήρχε πρόβλεψη για σημαντική ανατίμησή του. 

Ωστόσο, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε τα δεδομένα, οδηγώντας σε ραγδαία ενίσχυση του φράγκου και αύξηση των οφειλών σε ευρώ, παρά τις τακτικές πληρωμές των δανειοληπτών.

Η νομοθετική πρωτοβουλία δεν επιβάλλει αλλαγές στους οφειλέτες, αλλά τους παρέχει επιλογές. Όσοι εκτιμούν ότι η ισοτιμία θα βελτιωθεί, μπορούν να διατηρήσουν το δάνειο σε ελβετικό φράγκο, επωφελούμενοι από τα χαμηλά επιτόκια, αλλά αναλαμβάνοντας τον συναλλαγματικό κίνδυνο. 

Για τους υπόλοιπους, ο νόμος προβλέπει δύο δεσμευτικές επιλογές που οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν: τον εξωδικαστικό μηχανισμό για μη ενήμερους οφειλέτες και τη δυνατότητα μετατροπής του δανείου σε ευρώ με ευνοϊκούς όρους για ενήμερους ή ρυθμισμένους οφειλέτες.

Η μετατροπή του δανείου σε ευρώ συνοδεύεται από σημαντική μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου – κλιμακωτά από 15% έως και 50%, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη. Το νέο δάνειο θα έχει σταθερό επιτόκιο μεταξύ 2,30% και 2,90% για όλη την υπολειπόμενη διάρκεια, ενώ παρέχεται και δυνατότητα επιμήκυνσης έως 5 έτη για περαιτέρω μείωση της μηνιαίας δόσης.

Σταθερότητα, διαφάνεια και κοινωνική δικαιοσύνη

Η ρύθμιση εξασφαλίζει ελάφρυνση για όλους τους δανειολήπτες με δάνεια σε ελβετικό φράγκο που είναι ενήμεροι ή έχουν μικρή καθυστέρηση, χωρίς εξαιρέσεις. Η μετατροπή σε ευρώ γίνεται με προνομιακή ισοτιμία και σταθερό επιτόκιο, προσφέροντας σαφήνεια ως προς το τελικό ποσό και τη διάρκεια αποπληρωμής.

Τα επιτόκια είναι σημαντικά χαμηλότερα από τα σημερινά στεγαστικά δάνεια, ενώ εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος.

Το κόστος της ρύθμισης καλύπτεται αποκλειστικά από τις τράπεζες, διασφαλίζοντας ότι δεν υπάρχει δημοσιονομική επιβάρυνση για το κράτος. Επιπλέον, η παρέμβαση δεν επηρεάζει τις τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής» και δεν δημιουργεί κινδύνους για τις κρατικές εγγυήσεις.

Νομικό πλαίσιο και διεθνής εμπειρία

Η κυβέρνηση δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των συμβάσεων, η οποία έχει επιβεβαιωθεί τόσο από τον Άρειο Πάγο όσο και από ευρωπαϊκά δικαστήρια. Η νομοθετική παρέμβαση έρχεται να καλύψει το κοινωνικό σκέλος του ζητήματος, παρέχοντας λύσεις εκεί όπου η δικαστική διαδρομή έχει ολοκληρωθεί.

Ο μηχανισμός της ρύθμισης βασίζεται σε δύο άξονες: τον εξωδικαστικό μηχανισμό για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όπου η λύση που παράγεται είναι δεσμευτική για τους πιστωτές, και μια ειδική διαδικασία για ενήμερα ή ρυθμισμένα δάνεια, με μετατροπή σε ευρώ βάσει εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων.

Η βελτίωση της ισοτιμίας διαμορφώνεται σε τέσσερις κατηγορίες, προσφέροντας όφελος από 15% έως 50% και σταθερό επιτόκιο από 2,3% έως 2,9% ανάλογα με το προφίλ του δανειολήπτη. Επιπλέον, προβλέπεται δυνατότητα επιμήκυνσης της διάρκειας του δανείου έως πέντε χρόνια για περαιτέρω μείωση της δόσης.

Στην Ελλάδα, από τα περίπου 57.000 δάνεια σε ελβετικό φράγκο που χορηγήθηκαν συνολικής αξίας 14,1 δισ. CHF, σήμερα παραμένουν υπό διαχείριση περίπου 40.000 δάνεια. Το τελικό κόστος για τις τράπεζες εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ, ανάλογα με τη συμμετοχή των οφειλετών στη ρύθμιση.

Σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Ουγγαρία ή η Κροατία, όπου οι νομοθετικές παρεμβάσεις έγιναν υπό διαφορετικές συνθήκες και συχνά μετά από δικαστικές αποφάσεις που δικαίωναν τους δανειολήπτες, στην Ελλάδα η νομιμότητα των δανειακών συμβάσεων έχει επανειλημμένα επιβεβαιωθεί. Η νέα ρύθμιση αποφεύγει οριζόντια μέτρα, υιοθετώντας μια στοχευμένη και κοινωνικά δίκαιη προσέγγιση.

Τέλος, η εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών δείχνει ότι γενικές ή αναδρομικές ρυθμίσεις είτε κρίθηκαν αντισυνταγματικές είτε αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει εκφράσει επιφυλάξεις για παρεμβάσεις που δεν λαμβάνουν υπόψη τη διαφορετικότητα κάθε νομικού συστήματος.