Η φετινή πανευρωπαϊκή καμπάνια #PlantHealth4Life ενώνει 26 Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέντε χώρες σε προενταξιακό στάδιο και την Ελβετία, με σκοπό την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης για τη φυτοπροστασία.
Η εκστρατεία πραγματοποιείται για τρίτη διαδοχική χρονιά, με τη συμμετοχή της Ελλάδας να είναι ιδιαίτερα ενεργή.
Στη χώρα μας, η Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) έχει την οργανωτική ευθύνη της καμπάνιας, καθώς αποτελεί και την Εθνική Αρχή Προστασίας Φυτών (National Plant Protection Organization, NPPO).
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων του ΥΠΑΑΤ, Σπύρο Πρωτοψάλτη, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στόχος της καμπάνιας είναι «να θυμίσει σε όλους μας πόσο σημαντικά είναι τα φυτά για τη ζωή, την υγεία και το περιβάλλον». Παράλληλα, επιδίωξη αποτελεί η ενημέρωση των πολιτών για τους κινδύνους από ασθένειες και επιβλαβείς οργανισμούς, αλλά και η προβολή του μηνύματος ότι με απλές καθημερινές πρακτικές, όλοι μπορούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στη φυτοπροστασία.
Η αξία της φυτικής υγείας για την οικονομία και την κοινωνία
Μέσα από την επίσκεψη στον επίσημο ιστότοπο της εκστρατείας (https://www.efsa.europa.eu/grEL/plh4l), ο πολίτης μπορεί να ενημερωθεί για τη σημασία της υγείας των φυτών με άμεσο αντίκτυπο στην επισιτιστική ασφάλεια, τη βιοποικιλότητα, την ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική κρίση και, τελικά, στην οικονομία. Επισημαίνεται επίσης ότι φυτικοί εχθροί – οργανισμοί «καραντίνας»– μπορούν να διασπείρονται μέσω αποσκευών ή εμπορευμάτων, προκαλώντας σοβαρές ζημιές σε καλλιέργειες και το φυσικό περιβάλλον. Η ευθύνη για την προστασία των φυτών αποτελεί, σύμφωνα με την καμπάνια, συλλογικό στόχο: βασικό παράδειγμα, η αποφυγή μεταφοράς φυτών, σπόρων ή καρπών από άλλες χώρες χωρίς έλεγχο.
Στοχευμένες ομάδες και στρατηγικές πρόληψης
Η φετινή καμπάνια επικεντρώνεται σε τρεις βασικές ομάδες πολιτών:
- Ταξιδιώτες: Συχνά ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεταφέρουν φυτά ή σπόρους από τα ταξίδια τους, χωρίς την απαραίτητη ενημέρωση, διευκολύνοντας έτσι τη διασπορά επιβλαβών οργανισμών.
- Ερασιτέχνες καλλιεργητές και κηπουροί: Άτομα που ασχολούνται ερασιτεχνικά με τη φροντίδα φυτών σε κήπους και μπαλκόνια, με ιδιαίτερη ευαισθησία ως προς την υγεία των φυτών.
- Γονείς: Πολίτες που ενδιαφέρονται για την ποιότητα των τροφίμων των παιδιών τους και επιθυμούν να μεταδώσουν στις νέες γενιές αξίες προστασίας του περιβάλλοντος.
Κοινό σημείο αναφοράς αποτελεί η σημαντική επίδραση των καθημερινών πρακτικών αυτών των ομάδων στην εξάπλωση ή τον περιορισμό φυτο-ασθενειών.
Όπως τονίζει ο κ. Πρωτοψάλτης: «Η υγεία των φυτών αφορά όλους μας, όχι μόνο τους γεωπόνους και τους παραγωγούς. Επηρεάζει την επισιτιστική ασφάλεια, την οικονομία, το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής και ακόμη και τον τουρισμό».
Στη διατροφή, υγιή φυτά σημαίνουν περισσότερα και ασφαλέστερα τρόφιμα. Σε οικονομικό επίπεδο, οι προσβολές από ασθένειες οδηγούν σε μεγάλες απώλειες στις καλλιέργειες και το εισόδημα των παραγωγών. Στο περιβάλλον, η εισαγωγή ξένων οργανισμών απειλεί τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, ενώ στο μέτωπο της κλιματικής αλλαγής, φυτά με ανθεκτικότητα επιδεικνύουν καλύτερη προσαρμοστικότητα. Η συμβολή των φυτών στην ποιότητα ζωής αγγίζει ακόμη και την ψυχική ευεξία και το τοπίο των πόλεων.
Οι σημαντικότεροι φυτο-κίνδυνοι στην Ελλάδα
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία καταγράφει περισσότερους από 250 επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας, εκ των οποίων οι 20 χαρακτηρίζονται ως προτεραιότητας. Στην Ελλάδα, έχουν εντοπιστεί και παρακολουθούνται ή αντιμετωπίζονται ήδη:
- Spodoptera frugiperda: Έντομο που προσβάλει καλλιέργειες όπως καλαμπόκι, βαμβάκι, ρύζι και κηπευτικά.
- Citrus Tristeza Virus: Ιός που πλήττει τα εσπεριδοειδή, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές.
- Ceratocystis platani: Μύκητας που έχει ήδη νεκρώσει εκατοντάδες πλατάνια στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα.
Παράλληλα, εφαρμόζεται συστηματικό πρόγραμμα επιτήρησης και λήψης προληπτικών μέτρων σε κρίσιμες περιπτώσεις, όπως ο έλεγχος του βακτηρίου Xylella fastidiosa, το οποίο δεν έχει εντοπιστεί στη χώρα μας, όμως αποτελεί σοβαρή απειλή, όπως έχει καταγραφεί σε Ιταλία και Ισπανία.
Ο ρόλος της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής
Καίρια είναι η συμβολή της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του ΥΠΑΑΤ για την ασφάλεια του φυτικού κεφαλαίου της χώρας. Μέσα από ελέγχους σε σημεία εισόδου, συστηματική επιτήρηση και συντονισμό επιχειρησιακών σχεδίων, διασφαλίζεται η παραγωγική σταθερότητα και η ποιότητα των ελληνικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, η εφαρμογή ολοκληρωμένων μεθόδων φυτοπροστασίας και γεωργικών προειδοποιήσεων μειώνει το κόστος παραγωγής, ενισχύει την περιβαλλοντική προστασία και εξασφαλίζει ασφαλή τρόφιμα για τον καταναλωτή.
Συνοψίζοντας, όπως επισημαίνει ο κ. Πρωτοψάλτης, «με λίγα λόγια, θωρακίζουμε την ελληνική γεωργία και προστατεύουμε τον καταναλωτή».