Η ιστορία των χρηματιστηρίων είναι στενά συνδεδεμένη με τη γεωπολιτική. Κάθε μεγάλη σύγκρουση προκαλεί κύματα ανησυχίας στις αγορές, με τους δείκτες να καταγράφουν βραχυπρόθεσμες πτώσεις και τους επενδυτές να στρέφονται σε «ασφαλή καταφύγια» όπως ο χρυσός και τα κρατικά ομόλογα.
Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι, αν και οι πολεμικές συγκρούσεις ταράσσουν την παγκόσμια οικονομία, οι χρηματιστηριακές αγορές έχουν συχνά επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και σε αρκετές περιπτώσεις έχουν ανακάμψει ταχύτερα απ’ ό,τι περίμεναν οι αναλυτές.
Το 1948, με τον Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο, ο δείκτης S&P κατέγραψε μια σχετικά περιορισμένη πτώση, γύρω στο -3,8%. Η αγορά αντιμετώπισε τη σύγκρουση περισσότερο ως τοπικό φαινόμενο, χωρίς να διαφαίνεται ακόμη η παγκόσμια διασύνδεση που θα χαρακτήριζε τις επόμενες δεκαετίες. Παρ’ όλα αυτά, η αβεβαιότητα ήταν αρκετή για να προκαλέσει προσωρινή αναταραχή.
Αντίστοιχα, το 1955, όταν ξεκίνησε η αμερικανική εμπλοκή στον Πόλεμο του Βιετνάμ, η Wall Street δέχτηκε ισχυρότερο πλήγμα. Η μέγιστη πτώση έφτασε το -10,6%, καθώς ο παρατεταμένος χαρακτήρας της σύγκρουσης, σε συνδυασμό με την κοινωνική και πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό των ΗΠΑ, δημιούργησε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας που διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες.
Το 1973, ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ συνέπεσε με μια από τις σοβαρότερες ενεργειακές κρίσεις του 20ού αιώνα. Η αιφνιδιαστική επίθεση κατά του Ισραήλ και η μετέπειτα απόφαση των αραβικών χωρών να χρησιμοποιήσουν το πετρέλαιο ως πολιτικό όπλο, προκάλεσαν σοκ στις αγορές. Ο S&P κατέγραψε πτώση περίπου -17,3%.
Η εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου επηρέασε καίρια την καταναλωτική δαπάνη, τον πληθωρισμό και τη βιομηχανική παραγωγή, οδηγώντας σε μια δύσκολη δεκαετία οικονομικής στασιμότητας.
Το 1990, με την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, οι διεθνείς αγορές μπήκαν σε κατάσταση πανικού. Ο δείκτης S&P σημείωσε πτώση περίπου -19,9%, ενώ η τιμή του πετρελαίου σχεδόν διπλασιάστηκε. Η αμερικανική οικονομία μπήκε σε ύφεση, με την ανεργία να ανεβαίνει και την κατανάλωση να συρρικνώνεται.
Παρ’ όλα αυτά, μόλις ξεκίνησε η επιχείρηση Desert Storm και αποσαφηνίστηκε η πορεία των γεγονότων, οι αγορές ανέκαμψαν σχετικά γρήγορα, αποδεικνύοντας ότι η μεγαλύτερη απειλή για το χρηματιστήριο είναι η αβεβαιότητα και όχι πάντα οι ίδιες οι πολεμικές επιχειρήσεις.
Το 1998, στη σύγκρουση στο Κόσοβο, η επίδραση στις αγορές ήταν πολύ μικρότερη. Η πτώση του S&P περιορίστηκε στο -1,6%, γεγονός που δείχνει ότι οι επενδυτές είχαν μάθει να «φιλτράρουν» περιφερειακές συγκρούσεις που δεν απειλούσαν άμεσα τη διεθνή ενεργειακή ασφάλεια ή το εμπόριο.
Αντίθετα, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και τον Πόλεμο στο Αφγανιστάν, η πτώση ήταν έντονη, φτάνοντας το -20,9%. Η αγορά βρέθηκε αντιμέτωπη όχι μόνο με την απειλή του πολέμου αλλά και με την ψυχολογική ανασφάλεια που προκάλεσαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το 2014, η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία προκάλεσε διεθνή κρίση, με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ να επιβάλλουν κυρώσεις. Ο S&P σημείωσε πτώση περίπου -5,8%, ένδειξη ότι η αγορά αντιλήφθηκε το γεγονός ως σημαντικό, αλλά όχι καταστροφικό. Η μερική ανάκαμψη ήρθε γρήγορα, καθώς οι επενδυτές θεώρησαν ότι η σύγκρουση δεν θα επεκταθεί ευρύτερα.
Το 2022, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιούργησε τη σοβαρότερη γεωπολιτική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Η αγορά βρέθηκε αντιμέτωπη με εκτίναξη τιμών ενέργειας, επισιτιστικές ανησυχίες και πληθωρισμό. Ο S&P κατέγραψε πτώση έως και -21,7% μέσα στη χρονιά, αντανακλώντας τον συνδυασμό πολεμικής αβεβαιότητας και νομισματικής σύσφιξης από τη Fed. Παρά την αρχική πτώση, μέσα σε λίγες εβδομάδες υπήρξε μερική ανάκαμψη, αποδεικνύοντας ότι οι αγορές μπορούν να προσαρμοστούν ακόμη και σε περιβάλλον έντονων αναταράξεων.
Μελέτες από το Swiss Finance Institute επισημαίνουν ότι η αγορά συμπεριφέρεται διαφορετικά ανάλογα με το αν υπάρχει «προπολεμική φάση» ή αν ο πόλεμος ξεσπά αιφνιδιαστικά.
Σε περιπτώσεις όπου η ένταση κλιμακώνεται σταδιακά, το ξέσπασμα του πολέμου οδηγεί συχνά σε ανοδική κίνηση, καθώς αίρεται η αβεβαιότητα. Αντίθετα, όταν η έναρξη είναι ξαφνική, οι δείκτες πέφτουν απότομα.
Ο Mark Armbruster, σε έρευνά του για το CFA Institute, τόνισε ότι η μεταβλητότητα στις χρηματαγορές δεν είναι πάντα υψηλότερη σε περιόδους πολέμου. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις, όπως στην Κορέα ή το Βιετνάμ, η αγορά βρήκε σταθερότητα μετά το αρχικό σοκ.
Παράλληλα, αναλυτές της LPL Financial υπογράμμισαν ότι «παρά τη σοβαρότητα των γεωπολιτικών συγκρούσεων, η μακροπρόθεσμη πορεία των μετοχών παραμένει στενά δεμένη με τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη και όχι αποκλειστικά με την πολιτική αστάθεια».
Η ιστορία δείχνει ότι οι μεγαλύτερες πιέσεις στο χρηματιστήριο έρχονται όταν οι πόλεμοι επηρεάζουν κρίσιμους τομείς όπως το πετρέλαιο. \Το 1973 και το 1990 είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Όταν η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύεται, η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε τροχιά πληθωρισμού και ύφεσης, και οι μετοχές δέχονται ισχυρό πλήγμα.
Παράλληλα, οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών είναι κρίσιμες. Στον Πόλεμο του Κόλπου, η Fed μείωσε τα επιτόκια δραστικά, βοηθώντας την ανάκαμψη. Στον πόλεμο της Ουκρανίας, ωστόσο, η Fed αύξανε τα επιτόκια για να περιορίσει τον πληθωρισμό, περιορίζοντας τα περιθώρια στήριξης των αγορών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
