Το μεταναστευτικό στο επίκεντρο πριν τον β' γύρο των χιλιανών εκλογών

Στην παραθαλάσσια πόλη της Αρίκα, στα σύνορα της βόρειας Χιλής με το Περού, οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν καθημερινά αυξημένη ανασφάλεια λόγω των διαρκών αφίξεων παράτυπων μεταναστών. Τα ζητήματα αυτά βρίσκονται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, ενόψει του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Χιλή, που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου.

Στον δεύτερο γύρο, η Γιανέτ Χάρα, υποψήφια της συμμαχίας αριστεράς και κέντρου, καλείται να αντιμετωπίσει τον Χοσέ Αντόνιο Καστ, εκπρόσωπο της άκρας δεξιάς που έχει δηλώσει πως θα προχωρήσει σε απέλαση περίπου 337.000 παράτυπων μεταναστών. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο υπερσυντηρητικός πολιτικός εμφανίζεται ως φαβορί και, αν εκλεγεί, θα γίνει ο πρώτος ακροδεξιός πρόεδρος μετά τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990).

Η γεωγραφική θέση της Αρίκα στα σύνορα την καθιστά συχνά επίκεντρο των σχετικών συζητήσεων. Σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από την πόλη, στην έρημο Ατακάμα, βρίσκεται ένα από τα βασικά περάσματα της χώρας. Από το 2020, καταγράφεται σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών ροών, κυρίως από τη Βενεζουέλα, με τους περισσότερους να αποφεύγουν τα επίσημα περάσματα και να εισέρχονται μέσω μυστικών διαδρομών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας μετανάστευσης της Χιλής, οι αφίξεις αυξήθηκαν από 200 το 2018 σε 5.000 το 2023.

Η αύξηση των μεταναστών και η δράση εγκληματικών οργανώσεων, όπως η Tren de Aragua, έχουν ενισχύσει το αίσθημα ανασφάλειας, σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων. Καθημερινά καταγράφονται περιστατικά βίας, ενώ ο δείκτης ανθρωποκτονιών στην Αρίκα ανήλθε το 2022 στις 17,5 ανά 100.000 κατοίκους, τριπλάσιος σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.

Το 2022, οι αρχές εξάρθρωσαν τοπικό πυρήνα της συμμορίας Tren de Aragua, εντοπίζοντας ακόμη και κέντρο βασανιστηρίων σε εγκαταλελειμμένα κτίρια. Τον Μάρτιο, 31 υπήκοοι Βενεζουέλας και τρεις Χιλιανοί, μέλη της οργάνωσης, καταδικάστηκαν σε συνολικές ποινές 560 ετών κάθειρξης. Παρά τη μικρή μείωση των ανθρωποκτονιών το 2023, ο δείκτης παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Μετανάστευση και αγορά εργασίας

Στον πρώτο γύρο των εκλογών, οι δεξιοί υποψήφιοι συγκέντρωσαν στην Αρίκα σχεδόν το 75% των ψήφων, με τον Φράνκο Παρίσι να τάσσεται υπέρ της απέλασης μεταναστών και της τοποθέτησης ναρκοπεδίων στα σύνορα. Παρά το κλίμα ανασφάλειας, αρκετοί κάτοικοι αναγνωρίζουν τη συμβολή των μεταναστών στην τοπική οικονομία, καθώς καλύπτουν κρίσιμες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό.

Η πρόσβαση των παράτυπων μεταναστών σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης είναι γενικά δυνατή, ενώ πολλοί απασχολούνται στον ανεπίσημο τομέα ή ως διανομείς. Στον τομέα της υγείας, η παρουσία αλλοδαπών επαγγελματιών είναι σημαντική, με το 5,8% των γιατρών στη χώρα να προέρχονται από το εξωτερικό, σύμφωνα με την αρμόδια εποπτική αρχή.

Η Κλαούδια Βιγιέγας, επικεφαλής της δημοτικής διεύθυνσης υγείας της Αρίκα, επισημαίνει ότι η συμβολή των μεταναστών είναι αναγκαία, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές όπου η κάλυψη των αναγκών μόνο από εγχώριους πτυχιούχους κρίνεται ανέφικτη.