Στην κορύφωση της κρίσης χρέους, που απείλησε να διαλύσει το ευρώ, το ιστορικό "whatever it takes" του Μάριο Ντράγκι σηματοδότησε την επιτυχημένη, τελικά, απειλή για τη νομισματική ένωση. Σήμερα, οι ηγέτες της Ευρώπης, με πρώτο τον Γερμανό καγκελάριο εν αναμονή, φαίνονται αποφασισμένοι να πουν ένα νέο "whatever it takes", αυτή τη φορά για την άμυνα της Ευρώπης, αλλά και για να ξεκολλήσει από την αναπτυξιακή στασιμότητα.
Τα πακέτα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων που ετοιμάζονται να διαθέσουν η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση για επενδύσεις στην άμυνα, αλλά και σε βασικές υποδομές, με τον Φρίντριχ Μερτς να «ξηλώνει» ακόμη και το συνταγματικό «φρένο χρέους» που καθιέρωσε το 2009 η Άνγκελα Μέρκελ, προορίζονται να προστατεύσουν την Ευρώπη από τον απομονωτισμό του Τραμπ και τον επιθετικό επεκτατισμό του Πούτιν, δίνοντας, ταυτόχρονα, μια πολύτιμη αναπτυξιακή ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία, που, όπως έχει επισημάνει σε δραματικούς τόνους ο Μάριο Ντράγκι, κινδυνεύει να γίνει ουραγός στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Η επένδυση στην άμυνα μπορεί να είναι κάτι εντελώς ασυνήθιστο για τους Ευρωπαίους εδώ και δεκαετίες, που ίσως προτιμούσαν μια πιο... ειρηνική επενδυτική δραστηριότητα. Όμως, όπως έχει αποδείξει περίτρανα και το παράδειγμα των ΗΠΑ, μέσα από τους «φουσκωμένους» αμυντικούς προϋπολογισμός ξεπηδούν νέες τεχνολογίες και καινοτομίες που μπορούν να δώσουν ευρύτερη ώθηση στην οικονομία -ακόμη η ανακάλυψη του διαδικτύου ήλθε μέσα από προγράμματα του Πενταγώνου.
Επιπλέον, η αποφασιστικότητα του Βερολίνου για επενδύσεις σε υποδομές, θα μπορούσε να συμβάλει στην έξοδο της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης από την ύφεση που ήδη κρατάει δύο χρόνια, δίνοντας και πάλι στην ευρωπαϊκή οικονομία την ατμομηχανή που χρειάζεται για να επιταχύνει. Η αναπτυξιακή υστέρηση των τελευταίων ετών ήταν τόσο έντονη, που πλέον η φτωχότερη πολιτεία των ΗΠΑ (Μισισίπι) έχει μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, πλησιάζοντας σε μικρή απόσταση τη Γερμανία.
Οι πρωτοβουλίες του Χριστιανοδημοκράτη καγκελαρίου εν αναμονή, Φρίντριχ Μερτς, αλλά και της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που αθροιστικά θα κινητοποιήσουν 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ, δεν είναι τυχαίο ότι είχαν έντονη αντανάκλαση στις αγορές.
- Το ευρώ, ενώ μέχρι πρόσφατα οι αναλυτές στοιχημάτιζαν ότι σύντομα θα βρισκόταν σε ισοτιμία με το δολάριο ή και ακόμη χαμηλότερα, χθες ανέβηκε πάνω από τα 1,07 δολ., σε υψηλό τετραμήνου.
- Ο ευρωπαϊκός χρηματιστηριακός δείκτης Stoxx 600 κέρδισε 0,91%, ενώ οι δύο μεγάλες γερμανικές τράπεζες, Deutsche Bank και Commerzbank έκαναν άλματα ανόδου που ξεπέρασε το 10%, αντανακλώντας τις προσδοκίες για ξύπνημα της γερμανικής οικονομίας και τα κέρδη της αμυντικής βιομηχανίας Rheinmetall, που ήδη έχει κάνει μεγάλο ράλι, ξεπέρασαν το 7%.
- Στην αγορά ομολόγων, βεβαίως, οι εξελίξεις ήταν αντίθετες από τα χρηματιστήρια, καθώς η προαναγγελία μεγάλων προγραμμάτων δανεισμού οδήγησε σε βίαιη ανατιμολόγηση. Η απόδοση του γερμανικού 10ετούς τίτλου αναφοράς για την ευρωζώνη εκτινάχθηκε 28 μονάδες βάσης υψηλότερα, στο 2,76%, με τους αναλυτές να μιλούν για το μεγαλύτερο sell-off στα γερμανικά κρατικά ομόλογα από τους μήνες που ακολούθησαν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Το «πακέτο» του Μερτς
Αναμφίβολα, η εξέλιξη που αλλάζει τα δεδομένα στην Ευρώπη ήταν η τολμηρή στροφή του ηγέτη των Χριστιανοδημοκρατών μακριά από τις εμμονές στη δημοσιονομική πειθαρχία. Μια στροφή, βεβαίως, που έγινε με καταλύτη την πολιτική Τραμπ, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος εγκαταλείπει την Ουκρανία, συντονίζεται με τον Πούτιν, κάνει πιο ορατό από κάθε άλλη φορά τον κίνδυνο ρήξης στο NATO και αντιμετωπίζει την Ευρώπη εντελώς εχθρικά, με συνεχείς απειλές για δασμούς.
Μπροστά σε αυτές τις υπαρξιακές απειλές για τη Γερμανία και την Ευρώπη, ο ηγέτης του CDU, Φρίντριχ Μερτς αποκάλυψε το σχέδιό του για ένα νέο ειδικό ταμείο 500 δισ. ευρώ με στόχο την ενίσχυση των υποδομών και των αμυντικών δαπανών.
Ο Μερτς ανακοίνωσε, πριν ακόμη συγκροτηθεί επίσημα κυβέρνηση με το SPD, ότι από κοινού με τους Σοσιαλδημοκράτες θα παρουσιάσουν νομοσχέδιο την επόμενη εβδομάδα στο κοινοβούλιο, με την παλαιά του σύνθεση, για να «εξουδετερώσουν» το συνταγματικό «φρένο χρέους».
«Θέλω να το πω αυτό πολύ ξεκάθαρα, ενόψει των απειλών για την ελευθερία και την ειρήνη στην ήπειρό μας: Η άμυνά μας πρέπει τώρα να εφαρμόσει το "Whatever it takes"», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μερτς, αναφερόμενος στη φράση του Ντράγκι. «Οι πρόσθετες δαπάνες για την άμυνα μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο εάν η οικονομία μας επιστρέψει σε σταθερή ανάπτυξη μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό απαιτεί γρήγορες και βιώσιμες επενδύσεις στις υποδομές μας», πρόσθεσε.
Για να περάσει η τροποποίηση του «φρένου χρέους», που αποτελεί συνταγματική ρύθμιση, απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων, η οποία είναι πρακτικά αδύνατο να βρεθεί στη νέα σύνθεση της Βουλής, μετά τις εκλογές. Ο Μερτς και το SPD θα χρησιμοποιήσουν, όμως, ένα πολιτικό «παράθυρο»: θα συγκαλέσουν τη Βουλή με την παλιά της σύνθεση, όπου μαζί με τους Πράσινους μπορούν να περάσουν τη συνταγματική αλλαγή.
«Το σχέδιο προβλέπει ότι οι αμυντικές δαπάνες άνω του 1% του ΑΕΠ θα εξαιρούνται από το φρένο χρέους», όπως εξήγησε ο Μερτς. Τονίσθηκε, όμως, ότι οι επενδύσεις δεν θα γίνουν μόνο στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά και σε ένα σημαντικό πρόγραμμα χρηματοδότησης για σχολεία, κέντρα ημερήσιας φροντίδας και υποδομές.
Κρίσιμη σύνοδος για την άμυνα της ΕΕ
Παράλληλα, σήμερα θα τεθεί επί τάπητος στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης που παρουσίασε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσολα φον ντερ Λάιεν και το οποίο παραπέμπει στα χρηματοδοτικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την υπέρβαση της κρίσης της πανδημίας (Ταμείο Ανάκαμψης).
Το σχέδιο μπορεί να κινητοποιήσει έως και 800 δισ. ευρώ συνολικά, σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, ώστε να χρηματοδοτηθεί μια μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών, με την πολιτική πίεση στους ηγέτες να έχει κορυφωθεί, αφού ο Τραμπ ανέστειλε κάθε στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, που πλέον θα πρέπει να υποστηριχθεί πολύ περισσότερο από τις χώρες της Ευρώπης.
«Βρισκόμαστε σε μια εποχή επανεξοπλισμού και η Ευρώπη είναι έτοιμη να αυξήσει μαζικά τις αμυντικές της δαπάνες, τόσο για να ανταποκριθεί στη βραχυπρόθεσμη επείγουσα ανάγκη να δράσει και να υποστηρίξει την Ουκρανία, αλλά και για να αντιμετωπίσει τη μακροπρόθεσμη ανάγκη να αναλάβουμε μεγαλύτερη ευθύνη για τη δική μας ευρωπαϊκή ασφάλεια», έχει δηλώσει η πρόεδρος της Κομισιόν.
Τα πέντε μέτρα που περιγράφει λεπτομερώς σε επιστολή προς τους ηγέτες της ΕΕ, περιλαμβάνουν ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο, ένα πρόγραμμα κοινού δανεισμού, για την άντληση 150 δισ. ευρώ από τις αγορές, ώστε να δοθούν φθηνά δάνεια στα κράτη μέλη για να επενδύσουν σε εξοπλιστικά προγράμματα, όπως η πυραυλικής άμυνας, τα συστήματα πυροβολικού, οι πύραυλοι τα πυρομαχικά, τα drones και τα συστήματα άμυνας έναντι των drones. Τα δάνεια θα υποστηρίζονται από ελεύθερο χώρο στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Το νέο χρηματοδοτικό μέσο θα θεσπισθεί βάσει του άρθρου 122 της Συνθήκης της ΕΕ, το οποίο επιτρέπει στο μπλοκ να παρέχει οικονομική βοήθεια χωρίς την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ένα κράτος μέλος που αντιμετωπίζει «σοβαρές δυσκολίες που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές ή έκτακτες περιστάσεις πέρα από τον έλεγχό του». Το ίδιο είχε γίνει με το πρόγραμμα SURE για την πανδημία.
Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας, την οποία είχε υποστηρίξει έντονα και ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είναι το άλλο βασικό μέτρο στο αμυντικό πακέτο της Κομισιόν και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να εξαιρέσουν τις αμυντικές δαπάνες από τις εθνικές τους δαπάνες, ώστε να μην διατρέχουν τον κίνδυνο να παραβούν τους δημοσιονομικούς κανόνες.
Η πρόταση της Επιτροπής αφορά μια ελεγχόμενη χρήση της ρήτρας διαφυγής: τα ελλείμματα των κρατών μελών θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 1,5 μονάδα πάνω από το σημερινό επίπεδο του 3% του ΑΕΠ, υπό την προϋπόθεση ότι οι πρόσθετες δαπάνες κατευθύνονται μόνο στην άμυνα. Αυτό θα μεταφρασθεί σε επιπλέον 257 δισ. ευρώ σε ετήσιες δαπάνες τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ώστε συνολικά οι δαπάνες να ανέλθουν σε 650 δισ. ευρώ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
