Σε υψηλό 8ετίας κινήθηκε η κατανάλωση φυσικού αερίου στη χώρας μας τον Φεβρουάριο του 2025, σύμφωνα με ανάλυση του Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA), αποδεικνύοντας ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας από το φυσικό αέριο όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αυξάνεται διαρκώς. Η εξάρτηση αυτή δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο τους στόχους απανθρακοποίησης, αλλά επιβαρύνει και την «τσέπη» των καταναλωτών.
Και όλα αυτά τη στιγμή που η Ελλάδα διαθέτει μερικούς από τους καλύτερους ηλιακούς και αιολικούς πόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΑΠΕ έχουν ήδη φτάσει σε επίπεδα ισοτιμίας με την ενέργεια του δικτύου. Ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής δυνατότητα αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, τις βραδινές ώρες, όταν η παραγωγή των ΑΠΕ μειώνεται, το φυσικό αέριο εισχωρεί δυναμικά στο ενεργειακό μείγμα, «φουσκώνοντας» το συνολικό κόστος ηλεκτροπαραγωγής.
Σημειώνεται ότι η χώρα μας μεταμορφώθηκε από καθαρό εισαγωγέα ενέργειας σε καθαρό εξαγωγέα σε μόλις 4 χρόνια, καθώς σύμφωνα με την ανάλυση του IEEFA, από εισαγωγέας 9 TWh ενέργειας το 2020 μετατράπηκε σε εξαγωγέα 0,6 TWh το 2024. Η στροφή αυτή υποδηλώνει μια στρατηγική προσπάθεια αξιοποίησης της αυξημένης παραγωγικής της ικανότητας και οι εξαγωγές πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας δημιούργησαν επιπλέον έσοδα.
Πάντως, κατά την εκτίμηση του IEEFA, η σημαντικά αυξημένη βασική ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο στην Ελλάδα το 2024 δεν καθορίστηκε από ζητήματα προσφοράς και ζήτησης ή ενεργειακής ασφάλειας, αλλά από οικονομικά κίνητρα και μακροπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους.
Μακριά από τον στόχο της ΕΕ
Μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας -Ουκρανίας, η ΕΕ ξεκίνησε τον Μάιο του 2022 το σχέδιο REPowerEU με στόχο να τερματίσει την εξάρτηση του μπλοκ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027. Το σχέδιο έχει επίσης ως στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, την ενίσχυση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών και τη διαφοροποίηση των ενεργειακών προμηθειών.
Ως μέρος της στρατηγικής, τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειώσουν εθελοντικά τη χρήση του φυσικού αερίου συγκριτικά με τη μέση κατανάλωσή τους από τον Απρίλιο 2017 έως τον Μάρτιο 2022.
Μάλιστα, ενώ οι περισσότερες χώρες της ΕΕ ξεπέρασαν τον στόχο του 2024-25, η Ελλάδα και η Πολωνία δεν τον πέτυχαν και αντίθετα αύξησαν την κατανάλωση.
Συγκεκριμένα, μπορεί η χώρα μας να μείωσε την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 23% από τον Αύγουστο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023 και κατά 9% από τον Απρίλιο του 2023 έως τον Μάρτιο του 2024, ωστόσο, η κατανάλωση κατέγραψε απροσδόκητη αύξηση 19% από τον Απρίλιο του 2024 έως τον Μάρτιο του 2025.
Μάλιστα, η μηνιαία κατανάλωση φυσικού αερίου έφτασε σε υψηλό 8ετίας τον Φεβρουάριο του 2025, στα 0,72 δισ. κυβικά μέτρα (bcm). Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και η θέρμανση αντιστοιχούν περίπου στο 70% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της χώρας.
Το παράδοξο των ΑΠΕ και το ακριβό ρεύμα
Μπορεί από το 2022 οι ΑΠΕ να κυριαρχούν στο ενεργειακό μείγμα της χώρας και το 2024 η συμμετοχή τους - μαζί με την υδροηλεκτρική παραγωγή - να έφτανε στο 50,5%, ωστόσο γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες περικοπές λόγω ανισορροπιών προσφοράς – ζήτησης και αδυναμίας αποθήκευσης της περίσσειας ποσότητας.
Μάλιστα, βάσει στοιχείων του ΑΔΜΗΕ, το 2023 κόπηκαν 228 GWh, το 2024 οι περικοπές έφτασαν τις 900 GWh, ενώ μόνο το πρώτο πεντάμηνο του 2025 καταγράφηκαν 975 GWh περικοπών, με εκτιμήσεις ότι θα ξεπεράσουν τις 1,8-2 TWh - δηλαδή πάνω από το 10% της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ.
Έτσι, οι ενδοημερήσιες διακυμάνσεις στις τιμές του ρεύματος είναι σημαντικές, αφού οι ΑΠΕ συμβάλλουν σημαντικά κατά τις ώρες της ημέρας, τη νύχτα -όταν η ζήτηση παραμένει υψηλή λόγω της συνεχούς λειτουργίας των κλιματιστικών- το ενεργειακό μείγμα βασίζεται κυρίως στο φυσικό αέριο, ανεβάζοντας αισθητά το κόστος.
Ωστόσο, πέρα από αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν ιδιαίτερα ευμετάβλητες. Μάλιστα, η Ελλάδα πλήρωσε μερικές από τις υψηλότερες τιμές για εισαγόμενο LNG ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ για το 2024, καταβάλλοντας κατά μέσο όρο 53 ευρώ ανά μεγαβατώρα για εισαγόμενο LNG από τις ΗΠΑ, ποσό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, που ήταν 34 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Το IEEFA κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι εάν η έντονη εξάρτηση της Ελλάδας από τις μονάδες παραγωγής φυσικού αερίου συνεχιστεί, τότε οι καταναλωτές ενδεχομένως να έρθουν αντιμέτωποι με υψηλότερα τιμολόγια ενέργειας.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί ένας μηχανισμός αμοιβής ισχύος (CRM), που θα απαιτούσε να υπάρχει διαθέσιμη παραγωγή ενέργειας από φυσικό αέριο για να διασφαλιστεί η τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος. Όμως, τα CRM διαστρεβλώνουν τα βασικά θεμέλια της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και παρατείνουν αδικαιολόγητα τη λειτουργία μονάδων παραγωγής που θα έπρεπε να έχουν αποσυρθεί από το δίκτυο λόγω του υψηλού οριακού τους κόστους.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη συνάντησή του με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, στα μέσα Ιουλίου τόνισε πώς «οι χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης φαίνεται να τιμωρούνται λόγω των ανεπαρκών διασυνδέσεων, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι το target model δεν φαίνεται να λειτουργεί πάντα με τρόπους που κατανοούμε πλήρως όσον αφορά στην τιμολόγηση της ενέργειας. Και αυτό που είναι πολύ δύσκολο για μένα να εξηγήσω στους πολίτες είναι το γεγονός ότι είμαστε μια χώρα-πρωτοπόρος στην πράσινη μετάβαση, αλλά ταυτόχρονα καταλήγουμε να έχουμε υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Η Ελλάδα μακριά από τους στόχους για απανθρακοποίηση
Η εντατικοποίηση της μετάβασης προς τις ΑΠΕ θα εναρμονιζόταν με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ και τις παγκόσμιες δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, αντί να επιδιώκει μια ευκαιριακή ενεργειακή επέκταση για αμφίβολα βραχυπρόθεσμα οφέλη.
Η ανάλυση προβλέπει ότι εάν η μακροπρόθεσμη στρατηγική της Ελλάδας είναι να επεκτείνει τη βασική ισχύ φυσικού αερίου και να επενδύσει στις αντίστοιχες υποδομές, όπως σε νέους σταθμούς φυσικού αερίου, αγωγούς ή τερματικούς σταθμούς LNG, για να καθιερωθεί ως περιφερειακός κόμβος εξαγωγής ενέργειας, αυτό θα αντιτασσόταν στους νομοθετημένους στόχους απανθρακοποίησης της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό την έννοια του Εθνικού Νόμου για το Κλίμα, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και κατά 80% έως το 2040, συγκριτικά με το 1990, και να φτάσει τις καθαρά μηδενικές έως το 2050.
Παρόλα αυτά, η προσπάθεια της Ελλάδας να καθιερωθεί ως περιφερειακός κόμβος φυσικού αερίου, όπως δοκίμασε να γίνει η Ιταλία, θα καταστήσει δυσκολότερη την επίτευξη αυτών των στόχων. Αυτή η προφανής αλλαγή πολιτικής σε απόκλιση από τους στόχους μετάβασης στην πράσινη ενέργεια και προς την αύξηση της χρήσης του φυσικού αερίου, πέραν του στόλου των λιγνιτικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, είναι ανησυχητική, τονίζει το IEEFA.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
