Η μεσαία τάξη και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης και της ΕΕ-27, καθώς παραμένουν μικρότερες σε μέγεθος, με χαμηλότερο εισόδημα και υπόκεινται σε σημαντικά υψηλότερη φορολογική πίεση.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, με αφορμή τις επικείμενες εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, αναλύεται ο σύγχρονος ορισμός της μεσαίας τάξης στη χώρα μας και εξετάζεται η στενή διασύνδεσή της με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Παρά την ευρεία χρήση του όρου «μεσαία τάξη» στη δημόσια συζήτηση, δεν υπάρχει ένας απολύτως σαφής και ενιαίος ορισμός. Τυπικά, εξετάζεται από στατιστική, κοινωνιολογική και κυρίως οικονομική σκοπιά.
Με βάση τον ΟΟΣΑ και την Eurostat, ως μεσαία τάξη ορίζονται τα νοικοκυριά με ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ 75% και 200% του μέσου εθνικού εισοδήματος. Στην Ελλάδα του 2024, το μέσο ετήσιο εισόδημα ανά άτομο κυμαίνεται στις 11.000-12.000 ευρώ, με το «κατώφλι» της μεσαίας τάξης στα 10.000 ευρώ και το ανώτερο πλαφόν κοντά στις 24.000 ευρώ.
Για μια τετραμελή οικογένεια, αυτό μεταφράζεται σε καθαρό εισόδημα από 24.000 έως 60.000 ευρώ ετησίως, προϋποθέτοντας ότι οι ενήλικοι εργαζόμενοι αμείβονται με 2.000-5.000 ευρώ μηνιαίως.
Παράλληλα, ο ορισμός περιλαμβάνει και κριτήρια που συνδέονται με το βιοτικό επίπεδο, το επάγγελμα και το μορφωτικό υπόβαθρο. Παραδοσιακά, στη μεσαία τάξη ανήκουν ελεύθεροι επαγγελματίες, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, αυτοαπασχολούμενοι, δημόσιοι υπάλληλοι, στελέχη του ιδιωτικού τομέα και επιστήμονες. Τυπικά χαρακτηριστικά αποτελούν η ιδιοκατοίκηση, η κατοχή αυτοκινήτου και η δυνατότητα κάλυψης βασικών και καταναλωτικών αναγκών.
Η μεσαία τάξη διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο ως «ραχοκοκαλιά της κοινωνίας και της οικονομίας», εφόσον στηρίζει την εσωτερική κατανάλωση, συνεισφέρει αναλογικά στη φορολογία και διατηρεί την κοινωνική συνοχή.
Ωστόσο, η δεκαετής οικονομική κρίση (2009-2019) οδήγησε σε συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, ως αποτέλεσμα της μείωσης εισοδημάτων, της αυξημένης φορολογίας και της διεύρυνσης των ανισοτήτων.
Σήμερα, λιγότεροι Έλληνες κατατάσσονται στη μεσαία τάξη σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη (50% έναντι 60% στην Ευρωζώνη και 58% στην ΕΕ-27), ενώ, χαρακτηριστικά, στη Βόρεια Ευρώπη στη μεσαία τάξη συμπεριλαμβάνονται υψηλά αμειβόμενοι με σταθερή εισοδηματική βάση.
Οι σύγχρονες πολιτικές συζητήσεις για την «ενίσχυση της μεσαίας τάξης» επικεντρώνονται στη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, στη σταθερότητα της απασχόλησης και στη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας.
Η δυναμική μεταξύ της μεσαίας τάξης και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας (ΜμΕ) ενισχύει αμοιβαία τα δύο αυτά κρίσιμα τμήματα της ελληνικής οικονομίας. Οι ΜμΕ, οι οποίες αποτελούν το 99,5% του συνόλου των επιχειρήσεων, απασχολούν κυρίως μέλη της μεσαίας τάξης, είτε ως υπαλλήλους, είτε ως ιδιοκτήτες, είτε ως αυτοαπασχολούμενους. Παράλληλα, μεγάλο μέρος της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών από τις ΜμΕ προέρχεται από τα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης.
Η κοινωνική ταυτότητα της μεσαίας τάξης είναι ιστορικά συνδεδεμένη με τον μικροϊδιοκτήτη και τον αυτοαπασχολούμενο – γεγονός που συμβάλλει στην κοινωνική κινητικότητα, ιδίως για νέους που εντάσσονται πρώτα ως εργαζόμενοι και κατόπιν αναπτύσσουν επιχειρηματική δραστηριότητα.
Σήμερα, οι περίπου 860.000 ΜμΕ στην Ελλάδα απασχολούν πάνω από 2,5 εκατομμύρια εργαζόμενους, με το 83% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα να απασχολείται σε αυτόν τον κλάδο. Έτσι, ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι των ΜμΕ αποτελούν τον πυρήνα της μεσαίας τάξης στη χώρα.
Είναι εμφανές πως μεσαία τάξη και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική σταθερότητα.
Οι μνημονιακοί περιορισμοί, οι αυξήσεις σε φορολογία και εισφορές, η επίδραση της πανδημίας και της ακρίβειας επηρέασαν αρνητικά τόσο τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα όσο και τον δυναμισμό του μικρού και μεσαίου επιχειρείν. Σύμφωνα με το Επιμελητήριο Πειραιώς, η ανάκαμψη της μεσαίας τάξης περνά αναπόφευκτα από τη στήριξη των ΜμΕ.
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, είναι πλέον δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ χαμηλής και μεσαίας τάξης, ενώ το φαινόμενο της υπερφορολόγησης πλήττει δυσανάλογα τους Έλληνες μικρομεσαίους.
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση αντισταθμίζεται από αποτελεσματικότερες κρατικές υπηρεσίες πρόνοιας – κάτι που δεν ισχύει σε επαρκή βαθμό στην Ελλάδα.
Ολοκληρώνοντας, η μεσαία τάξη και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στη χώρα μας παραμένουν πιο περιορισμένες σε μέγεθος, με χαμηλότερο εισόδημα και αυξημένη φορολογική επιβάρυνση, γεγονός που εξηγεί και τον χαρακτηρισμό τους ως «συρρικνωμένες» ή «στριμωγμένες» σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τάξεις της υπόλοιπης Ευρώπης.
Εν αναμονή των κυβερνητικών εξαγγελιών στη ΔΕΘ, κεντρικό ζητούμενο παραμένει η διατύπωση ενός σαφούς ορισμού και στρατηγικής για τη στήριξη της μεσαίας τάξης στον σύγχρονο ελληνικό οικονομικό χάρτη.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
