Την Ενδιάμεση Έκθεση της Κλαδικής Έρευνας στην Ακτοπλοΐα δημοσίευσε σήμερα η Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2025.
Η έκθεση αποτυπώνει τη δομή της αγοράς ακτοπλοΐας, τους παράγοντες που επηρεάζουν την προσφορά και τη ζήτηση, τις παραμέτρους ανταγωνισμού, το θεσμικό πλαίσιο και τους κανόνες που διαμορφώνουν τις επιχειρηματικές επιλογές των εταιρειών του κλάδου.
Η έρευνα εντοπίζει αναποτελεσματικότητες και πιθανές στρεβλώσεις στη λειτουργία της αγοράς, οι οποίες απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση.
Μέσω της καταγραφής προβληματισμών και της διατύπωσης προκαταρκτικών θέσεων και προτάσεων, η Ενδιάμεση Έκθεση στοχεύει να ανοίξει διάλογο με αρμόδιους φορείς και ενδιαφερόμενα μέρη, επιδιώκοντας την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την εξισορρόπηση μεταξύ οικονομικής βιωσιμότητας και δημόσιου συμφέροντος.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, περισσότερες πληροφορίες για την κλαδική έρευνα είναι διαθέσιμες στην επίσημη ιστοσελίδα της.
Η Επιτροπή καλεί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις απόψεις τους σχετικά με τα υπό εξέταση ζητήματα έως τις 14 Νοεμβρίου 2025, είτε μέσω υπομνημάτων είτε με συμμετοχή σε τηλεδιαβούλευση που θα πραγματοποιηθεί στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου. Η ακριβής ημερομηνία της τηλεδιαβούλευσης θα ανακοινωθεί προσεχώς.
Οι θέσεις των ενδιαφερομένων θα αποτελέσουν σημαντικό οδηγό για τη διαμόρφωση της Τελικής Έκθεσης.
Υπομνήματα μπορούν να υποβληθούν στο shipping@epant.gr. Όσοι καταθέτουν υπομνήματα οφείλουν να προσδιορίσουν τις εμπιστευτικές πληροφορίες και να υποβάλουν και μη εμπιστευτική έκδοση.
Διευκρινίζεται πως η Κλαδική Έρευνα στην Ακτοπλοΐα, της οποίας η Ενδιάμεση Έκθεση δημοσιεύεται σήμερα, είναι ανεξάρτητη από αυτεπάγγελτες έρευνες της Επιτροπής στον κλάδο, που αφορούν παραβάσεις της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του κλάδου και των συνθηκών ανταγωνισμού.
Βασικά ευρήματα της Ενδιάμεσης Έκθεσης
Η ακτοπλοΐα χαρακτηρίζεται ως στρατηγικής σημασίας για την ελληνική οικονομία και τη συνοχή των νησιωτικών περιοχών. Εξασφαλίζει τη σύνδεση της ηπειρωτικής χώρας με τα νησιά και στηρίζει τον τουρισμό.
Η ζήτηση για ακτοπλοϊκές υπηρεσίες είναι έντονα εποχική, με κορύφωση το καλοκαίρι, ωστόσο υπάρχει σταθερός πυρήνας ζήτησης από μόνιμους κατοίκους και εμπορευματικές ροές. Μετά την πανδημία COVID-19, παρατηρείται ανάκαμψη: το 2023 μετακινήθηκαν περίπου 17,25 εκατ. επιβάτες και 3,3 εκατ. οχήματα στις εσωτερικές γραμμές.
Στην πλευρά της προσφοράς, δραστηριοποιούνται περίπου 299 πλοία και 216 εταιρείες, ωστόσο η αγορά παρουσιάζει συγκέντρωση, με δύο εταιρείες να κατέχουν το 60% της χωρητικότητας. Ο στόλος είναι σχετικά γηρασμένος, ενώ η υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών παραμένει περιορισμένη.
Τα καύσιμα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους, ενώ οι μεγαλύτερες εταιρείες απολαμβάνουν οικονομίες κλίμακας.
Το σύστημα οργάνωσης της ακτοπλοΐας ισορροπεί μεταξύ της ανάγκης για δημόσια υπηρεσία και της οικονομικής βιωσιμότητας. Η απελευθέρωση της αγοράς από το 2002 ενίσχυσε τον ανταγωνισμό, αλλά παραμένουν προκλήσεις στην εξυπηρέτηση μικρών ή μη τουριστικών νησιών. Η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής δρομολογίων οδήγησε σε άνιση ποιότητα υπηρεσιών ανά προορισμό.
Οι τιμές φαίνεται να μην λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων και των τακτικών επιβατών, με το Μεταφορικό Ισοδύναμο να λειτουργεί ως αντιστάθμισμα, επιδοτώντας το κόστος μεταφοράς για κατοίκους και επιχειρήσεις των νησιών.
Το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει περιθώρια για μείωση της έντασης του ανταγωνισμού, όπως μέσω ευθυγράμμισης δρομολογίων. Αυτές οι πρακτικές ενδέχεται να οδηγήσουν σε αντι-ανταγωνιστικές συμπράξεις, όπως έχει διαπιστωθεί σε προηγούμενες αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Η εκπροσώπηση κλαδικών ενώσεων σε γνωμοδοτικά όργανα δημιουργεί ανησυχίες για διαφάνεια και σύγκρουση συμφερόντων.
Προτείνεται η μετάβαση σε ένα πιο δυναμικό, προσαρμοστικό ρυθμιστικό πλαίσιο, που να ενσωματώνει μάθηση από το παρελθόν και να δημιουργεί συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού.
Οι λιμενικές υποδομές αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την αποτελεσματικότητα του κλάδου. Χρόνιες ελλείψεις, κυρίως στους νησιωτικούς λιμένες, επηρεάζουν αρνητικά την προσφορά και την ικανοποίηση της ζήτησης. Η αναβάθμιση υποδομών και η ενίσχυση των διοικητικών φορέων θεωρούνται απαραίτητες, ενώ συζητείται και η εφαρμογή συστήματος «χρονοθυρίδων» στα λιμάνια για την αποφυγή συμφόρησης.
Το σημερινό ακτοπλοϊκό δίκτυο διατηρεί κεντρική δομή με επίκεντρο τον Πειραιά, ενώ ο ανασχεδιασμός προς ακτινικό μοντέλο (hub-and-spoke) μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, υπό την προϋπόθεση αναβάθμισης των λιμένων.
Ο στόλος γηράσκει, αυξάνοντας το λειτουργικό κόστος και επηρεάζοντας τις τιμές. Η πράσινη μετάβαση απαιτεί νέες επενδύσεις σε πλοία και τεχνολογίες, με τη χρηματοδότηση να αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την εξέλιξη του κλάδου.
Η εποπτική διακυβέρνηση έχει υποστεί επανειλημμένες αλλαγές, γεγονός που δυσχεραίνει τη σταθερότητα και τη συνοχή του πλαισίου. Προτείνεται η δημιουργία ενιαίου ρυθμιστικού-εποπτικού οργάνου για την εξασφάλιση εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς και στρατηγικού σχεδιασμού.
Οι συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας (PSO) είναι κρίσιμες για τη διατήρηση της νησιωτικής συνοχής, αλλά το κόστος τους έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, υποδηλώνοντας αδυναμίες στην αγορά και ανάγκη βελτίωσης των διαγωνιστικών διαδικασιών. Απαιτείται επανεξέταση του πλαισίου, με ακριβή ταυτοποίηση των πραγματικά άγονων γραμμών.
Για την ενίσχυση της συνοχής των νησιών, προτείνεται η ανάπτυξη ενός ολιστικού πολυτροπικού συστήματος μεταφορών που θα διασυνδέει ακτοπλοΐα και αερομεταφορές, υπό έναν κεντρικό φορέα σχεδιασμού και υλοποίησης.
Συνολικά, ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου, η αναβάθμιση των υποδομών, οι επενδύσεις σε πράσινο στόλο και η διαφανής διακυβέρνηση αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για μια ανταγωνιστική και κοινωνικά δίκαιη ακτοπλοΐα στην Ελλάδα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
