Η ελληνική ακτοπλοΐα συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις λόγω αυξημένου λειτουργικού κόστους και μειωμένης ζήτησης κατά τους χειμερινούς μήνες. Οι περιβαλλοντικές υποχρεώσεις της ΕΕ, το ενεργειακό κόστος και η έντονη εποχικότητα περιορίζουν τα περιθώρια βιωσιμότητας των δρομολογίων.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έχει ήδη προκηρύξει ανοιχτό διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό για τετραετείς συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας στις λεγόμενες άγονες γραμμές, που θα πραγματοποιηθεί στις 4 Νοεμβρίου 2025.
Οι νέες συμβάσεις στοχεύουν στη δημιουργία πλαισίου προβλεψιμότητας και οικονομικής ασφάλειας για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, ώστε να προχωρήσουν σε «πράσινες» επενδύσεις εκσυγχρονισμού του στόλου, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές ρυθμίσεις. Παράλληλα, επιδιώκεται η βελτίωση της ποιότητας και της ακρίβειας των μετακινήσεων για τους επιβάτες.
Η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS) έχει ήδη επιφέρει σημαντικές επιβαρύνσεις στις γραμμές της Κρήτης, καθώς οι εταιρείες υποχρεούνται να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).
Προς το παρόν, το ETS εφαρμόζεται στις διεθνείς γραμμές -όπως οι διαδρομές Ελλάδας-Ιταλίας- και σε δρομολόγια προς νησιά με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων, όπως η Κρήτη. Από το 2029, όμως, η εξαίρεση για τα υπόλοιπα νησιά λήγει, οδηγώντας στη συνολική ένταξη όλων των ακτοπλοϊκών γραμμών στο νέο καθεστώς και στον κανονισμό FuelEU Maritime, που αποσκοπεί στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των πλοίων.
Κόστος λειτουργίας και ανάγκη επενδύσεων
Σύμφωνα με στοιχεία ναυτιλιακών πρακτόρων, το ημερήσιο λειτουργικό κόστος ενός συμβατικού πλοίου στη γραμμή της Κρήτης ανέρχεται σε περίπου 63.400 ευρώ, εκ των οποίων τα 6.500 ευρώ αφορούν το κόστος συμμετοχής στο ETS.
Για τα Δωδεκάνησα, το ημερήσιο κόστος φθάνει τα 79.800 ευρώ και για τις Κυκλάδες τις 42.000 ευρώ. Η κατανάλωση καυσίμου αποτελεί τη μεγαλύτερη δαπάνη, με 45.000 ευρώ ημερησίως για τα Δωδεκάνησα, 20.000 ευρώ για την Κρήτη και 18.000 ευρώ για τις Κυκλάδες.
Το ημερήσιο κόστος πληρώματος φτάνει τα 18.000 ευρώ για τα συμβατικά πλοία με προορισμό τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη και 13.000 ευρώ για τις Κυκλάδες. Οι δαπάνες επισκευής και συντήρησης ανέρχονται σε 11.500 ευρώ για τα Δωδεκάνησα, 14.000 ευρώ για την Κρήτη και 8.000 ευρώ για τις Κυκλάδες.
Ασφάλειες και λιμενικά έξοδα κυμαίνονται σε πιο ελεγχόμενα επίπεδα, με 3.000 ευρώ για τα Δωδεκάνησα και 1.700 ευρώ για την Κρήτη, ενώ τα λιπαντικά προσθέτουν περίπου 1.000 ευρώ ημερησίως.
Στελέχη του κλάδου επισημαίνουν ότι η έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων για «πράσινες» επενδύσεις, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες υποχρεώσεις εκπομπών, δημιουργεί ανταγωνιστικό μειονέκτημα για την ελληνική ακτοπλοΐα. Η ανάγκη για τη δημιουργία ειδικού ταμείου "Fund & Reward", που θα επιστρέφει τα έσοδα του ETS στον κλάδο, θεωρείται κρίσιμη για τη βιωσιμότητα των δρομολογίων και τη χρηματοδότηση νέων, περιβαλλοντικά φιλικών πλοίων.
Ο μέσος όρος ηλικίας του στόλου αναμένεται να φτάσει τα 36 έτη έως το 2030, καθιστώντας επιτακτική την ανανέωση και τεχνολογική αναβάθμιση των πλοίων. Η πλήρης αντικατάσταση πλοίων άνω των 25 ετών εκτιμάται πως θα απαιτήσει επενδύσεις άνω των 3 δισ. ευρώ, ενώ η αναβάθμιση νεότερων πλοίων πάνω από 200 εκατ. ευρώ.
Μέτρα συγκράτησης κόστους και φορολογία
Για τον περιορισμό των αυξήσεων στα εισιτήρια και την ανακούφιση του κλάδου από τα νέα περιβαλλοντικά μέτρα και το αυξημένο κόστος καυσίμων, το Υπουργείο Ναυτιλίας προχώρησε φέτος στη μείωση των λιμενικών τελών κατά 50% για τις συμβατικές γραμμές.
Το μέτρο ισχύει από 1η Μαΐου 2025 έως 30 Απριλίου 2026 και, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, αποσκοπεί στη διατήρηση προσιτών ναύλων για επιβάτες και νησιώτες. Η μείωση αυτή λειτούργησε ως ασπίδα κόστους για τις εταιρείες, απορροφώντας μέρος των επιβαρύνσεων που διαφορετικά θα μετακυλίονταν στα εισιτήρια.
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), Διονύσης Θεοδωράτος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπογράμμισε ότι «η ελληνική ακτοπλοΐα για να γίνει πιο ανθεκτική πρέπει να την αφήσουμε να γίνει πιο ανθεκτική.».
Αναφέρθηκε στην κοινωνική πολιτική των υποχρεωτικών εκπτώσεων υπέρ της νησιωτικότητας και συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, σημειώνοντας ότι «Η κοινωνική πολιτική καλώς πρέπει να ασκείται, αλλά όχι εις βάρος των εταιρειών καθώς σε άλλα μέσα μεταφοράς, οι ίδιες εκπτώσεις επιδοτούνται. Στην ακτοπλοΐα όχι».
Ανάγκη για αλλαγή μοντέλου και φορολογικές προσαρμογές
Ο κ. Θεοδωράτος τόνισε την ανάγκη επανεξέτασης του θεσμικού πλαισίου και της πολιτικής δρομολογήσεων. Το 70% του ακτοπλοϊκού τζίρου συγκεντρώνεται το καλοκαίρι, όταν δραστηριοποιείται ο κύριος όγκος του στόλου. Τον χειμώνα, τα συμβατικά πλοία καλούνται να εξυπηρετήσουν τα νησιά με χαμηλή επιβατική κίνηση και υψηλό λειτουργικό κόστος, γεγονός που απαιτεί αναθεώρηση του χάρτη δρομολογήσεων και της σχέσης συμβατικού-ταχυπλόου στόλου.
Στη φορολογική πολιτική, η Ελλάδα διατηρεί τον υψηλότερο ΦΠΑ στα εισιτήρια στην Ευρώπη με 13% στους επιβάτες και 24% στα οχήματα, όταν άλλες χώρες έχουν σημαντικά χαμηλότερους συντελεστές. Ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ σημειώνει ότι «αν η κυβέρνηση μειώσει τον ΦΠΑ, ας ελέγξει μέσω του παρατηρητηρίου τιμών αν η μείωση αυτή φτάνει στον επιβάτη».
Η ελληνική ακτοπλοΐα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, καλούμενη να ανταποκριθεί στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, να εκσυγχρονίσει τον στόλο
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
