Έξαρση της βίας κατά γυναικών προκάλεσε η πανδημία

Αύξηση περιστατικών και καταγγελιών κακοποίησης γυναικών και ενδοοικογενειακής βίας έφερε η πανδημία, αναδεικνύοντας ένα πρόβλημα σε Ελλάδα και Ευρώπη που υπήρχε, αλλά εντάθηκε τους τελευταίους μήνες, όταν το «μένουμε σπίτι» αποδείχθηκε επικίνδυνο για πολλές γυναίκες. Το θέμα έρχεται πάλι στην επικαιρότητα σήμερα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών.

Οι αριθμοί είναι σοκαριστικοί. Τα στοιχεία του Κέντρου Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «Διοτίμα» είναι ενδεικτικά του μεγέθους του προβλήματος που φώτισε η πανδημία: Καθημερινά σε ολόκληρο τον κόσμο, δολοφονούνται, κατά μέσο όρο, 137 γυναίκες από συζύγους, συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Στην Ελλάδα, από το 2011 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 62 γυναικοκτονίες. To 2019 δολοφονήθηκαν 12 γυναίκες, ενώ φέτος, οκτώ γυναίκες έχασαν τη ζωή τους με αυτόν τον τρόπο, τρεις από αυτές, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας.

Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας την περίοδο του πρώτου lockdown τετραπλασιάστηκαν. Τον περασμένο Απρίλιο η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 έλαβε συνολικά 1.769 κλήσεις από τις οποίες οι 1.070 αφορούσαν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.  Επτά στα δέκα περιστατικά βίας καταγγέλθηκαν από τα ίδια τα θύματα και τρία στα δέκα καταγγέλθηκαν από τρίτα πρόσωπα, όπως γονείς, παιδιά, αδέρφια, γείτονες και φίλοι.

Παράλληλα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, τα περισσότερα θύματα βίας ήταν σύζυγοι – σύντροφοι (στο 61% των περιστατικών). Δηλαδή, 485 σύζυγοι – σύντροφοι τον Απρίλιο βίωσαν σκληρές εικόνες που δύσκολα θα ξεχάσουν, ενώ έντονο προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι το 10% των περιστατικών βίας αφορούσε σε παιδιά (77 παιδιά).

Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι το 8% των περιστατικών βίας αφορούσε σε πρώην συζύγους – πρώην συντρόφους (56 θύματα) και 67 περιστατικά αφορούσαν περιστατικά βίας κατά γονέων και αδελφών (9%). 

Η κύρια ηλικιακή ομάδα που κάλεσε στη γραμμή SOS, ήταν από 40-54 ετών (27%), με αμέσως επόμενη την ηλικιακή ομάδα των 25-39 ετών (18%). Η οικογενειακή κατάσταση της πλειοψηφίας των ωφελουμένων ήταν έγγαμες (52%), με παιδιά (62%) και απασχολούμενες (21%).

«Δυστυχώς η περίοδος του εγκλεισμού εκτίναξε τις καταγγελίες για κακοποίηση γυναικών στη γραμμή 15900 όσο και στα συμβουλευτικά κέντρα. Είναι ένα φαινόμενο που δεν συνέβη μόνο στην Ελλάδα. Είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο» υπογράμμισε η γενική γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα μιλώντας στο MEGA, τονίζοντας ότι η πολιτεία διαθέτει δομές στήριξης τόσο για τις κακοποιημένες γυναίκες όσο και για τα παιδιά τους.

«Οι γυναίκες πολλές φορές δεν μιλούν. Είτε γιατί φοβούνται τι θα πει ο κοινωνικός και οικογενειακός περίγυρος είτε γιατί εξαρτώνται οικονομικά από το σύντροφό τους. Παράλληλα, υπάρχει και ένα ταμπού για το πώς θα μεγαλώσουν τα παιδιά χωρίς πατέρα», επισήμανε σχετικά με τον λόγο που οι γυναίκες δεν καταγγέλλουν τη βίαιη συμπεριφορά που υφίστανται.

«Στόχος μας είναι να καταγγείλουν όσο περισσότερες γυναίκες γίνεται. Ο τετραπλασιασμός στις καταγγελίες στο 15900 πρέπει να θεωρηθεί καλός. Στόχος μας είναι να αρχίσουν οι γυναίκες να μιλούν. Οι γυναίκες μπορούν να καταγγείλουν και μπορούμε να τις βοηθήσουμε», τόνισε και κατέληξε εξηγώντας ότι «η βία κατά των γυναικών έχει ευρύ φάσμα. Ξεκινά από την λεκτική παρενόχληση μέχρι την ανθρωποκτονία, ή αλλιώς τη γυναικοκτονία».

Η βία κατά των Γυναικών σε αριθμούς

• 35% των γυναικών παγκοσμίως έχουν υποστεί βία σε οποιαδήποτε μορφή της, ενώ 200 εκατομμύρια γυναικών έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση.
• Πάνω από 600 εκατομμύρια γυναικών ζουν σε χώρες όπου η ενδοοικογενειακή βία δεν απαγορεύεται.
• Περισσότερο από το 50% των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης συνέβησαν σε κορίτσια κάτω των 16 ετών. Στην Ευρώπη, μία στις δύο γυναίκες έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τουλάχιστον μία φορά από την ηλικία των 15. Το 12% των γυναικών στην Ένωση έχει υποστεί κάποιο περιστατικό ή μορφή σεξουαλικής βίας από κάποιον ενήλικο πριν από την ηλικία των 15, που αντιστοιχεί σε περίπου 21 εκατομμύρια γυναίκες.
• 250 εκατομμύρια γυναικών έχουν παντρευτεί πριν την ηλικία των 15 ετών.
• Το 43% των γυναικών στην Ε.Ε. έχει βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από τον σύντροφό τους από την ηλικία των 15.

Ανάγκη αποτελεσματικής εκστρατείας ενημέρωσης και ενδυνάμωσης

Σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, το 20-30% των τηλεφωνικών κλήσεων για ενδοοικογενειακή βία δεν έρχονται από τα ίδια τα θύματα, αλλά από μάρτυρες που ζητούν καθοδήγηση. Όπως σημειώνει το Ινστιτούτο οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε σχέση με τους μάρτυρες περιστατικών βίας είναι ιδιαίτερα σημαντικές ώστε να καταφέρει ο περίγυρος να αντιληφθεί το πρόβλημα πίσω από τις κλειστές πόρτες και να βοηθήσει αποτελεσματικά.

«H υποχρηματοδότηση χώρων καταφυγής και τηλεφωνικών γραμμών περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας έχει οδηγήσει μερικές φορές σε ανεπαρκή υποστήριξη», δήλωσε η διευθύντρια του Ινστιτούτου Κάρλιν Σέλε, σημειώνοντας ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τις περισσότερες φορές τον μεγαλύτερο κίνδυνο από άτομα που γνωρίζουν. Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν προχωρήσει σε λήψη ειδικών μέτρων για την προστασία των γυναικών από τη βία των συντρόφων τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ενδεικτικά, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Λιθουανία έχουν προχωρήσει σε εθνικά σχέδια δράσης για την εξάλειψη της βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ η Ισπανία ενίσχυσε τον συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών υγείας, αστυνομίας και δικαιοσύνης, όπως και η Λιθουανία. Οι κυβερνήσεις της Λετονίας, Εσθονίας, Σλοβακίας και της Γαλλίας έχουν δημιουργήσει νόμους ώστε να παρέχεται εναλλακτικό κατάλυμα από το κράτος σε γυναίκες – θύματα ενδοοικογενειακής βίας. υποχρεώνει πλέον τις κυβερνήσεις να παρέχουν στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν βία στο σπίτι, εναλλακτικά καταλύματα. Η χώρα μας, όπως και η Φινλανδία και η Πορτογαλία προχώρησαν σε επιπλέον εκστρατείες ευαισθητοποίησης απευθυνόμενες σε πρόσφυγες και μετανάστες,

Όπως σημειώνει ωστόσο το Ινστιτούτο, η πανδημία έφερε στο φως τις ελλείψεις στα προγράμματα στήριξης και προστασίας των γυναικών σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Ενδεικτικά, η έλλειψη χρηματοδότησης και στέγασης είχε ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να τοποθετούνται σε ξενοδοχεία και σε ιδιωτικά Airbnb.

«Μένουμε σπίτι αλλά δεν μένουμε σιωπηλές»

Αυτό είναι το μότο της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που σημειώνει ότι η παραμονή στο σπίτι δεν σημαίνει ανοχή στη βία. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα προχώρησε και στη δημιουργία βίντεο - ευαισθητοποίησης για το ζήτημα.

Κάθε γυναίκα που βιώνει περιστατικά βίας (έμφυλης ή ενδοοικογενειακής) μπορεί να καλέσει στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 ή να στείλει email στο : sos15900@isotita.gr Επίσης, μπορεί να απευθυνθεί στα κατά τόπους Συμβουλευτικά Κέντρα.

Πληροφορίες για τους τρόπους επικοινωνίας με τα Συμβουλευτικά Κέντρα και τις διευθύνσεις, μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες www.isotita.gr και www.womensos.gr.