Τις κατευθύνσεις για το νέο,πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπογραμμίζοντας τις σοβαρές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη και την ανάγκη να εισαχθούν νέοι ίδιοι πόροι για τη χρηματοδότηση του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση με τίτλο «Η πορεία προς το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο». Σε αυτήν περιγράφονται οι βασικές προκλήσεις πολιτικής και προϋπολογισμού που θα διαμορφώσουν το σχεδιασμό του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ). Αυτό θέτει τις βάσεις για προβληματισμούς σχετικά με τον τρόπο προσαρμογής του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ στις εξελισσόμενες ανάγκες και προτεραιότητες.
Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός στηρίζει τους πολίτες, τους γεωργούς, τους ερευνητές, τις επιχειρήσεις και τις περιφέρειες σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής. Σύμφωνα με την Κομισιόν, «έχει αποδειχθεί απαραίτητος για τη βελτίωση της ζωής των Ευρωπαίων. Μαζί με το Next Generation EU, βοήθησε να ξεπεραστεί μια πανδημία και μια ενεργειακή κρίση, ενώ παράλληλα διέσωσε εκατομμύρια θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια λουκέτων και επένδυσε στο καθαρό και ψηφιακό μέλλον μας. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρείχε επίσης πρωτοφανή στήριξη στην Ουκρανία και στην ασφάλεια της Ευρώπης, απέναντι στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας.
Ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός, ο οποίος θα ξεκινήσει το 2028, πρέπει να τετραγωνίσει τον κύκλο: οι προσδοκίες από την ΕΕ να δράσει αυξάνονται σταθερά. Προκειμένου ο προϋπολογισμός της ΕΕ να είναι κατάλληλος για τις φιλοδοξίες μας, να διασφαλίσει την αποπληρωμή του δανεισμού για το Next Generation EU και, ταυτόχρονα, να παρέχει σταθερές εθνικές οικονομικές συνεισφορές από τα κράτη μέλη, πρέπει να εισαγάγουμε νέους ίδιους πόρους. Η υφιστάμενη κατάσταση δεν αποτελεί επιλογή. Πρέπει να γίνουν επιλογές. Η ΕΕ πρέπει να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο κάθε ευρώ που δαπανά, εστιάζοντας στις προτεραιότητες και τους στόχους της ΕΕ όπου η δράση της ΕΕ είναι περισσότερο αναγκαία».
Και συνεχίζει: «Οι νέες προκλήσεις και οι αυξανόμενες προσδοκίες για δράση της ΕΕ απαιτούν επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας του προϋπολογισμού, ώστε να προσαρμοστεί στο μέλλον. Ο στόχος μιας ελεύθερης, δημοκρατικής, ισχυρής, ασφαλούς, ευημερούσας και ανταγωνιστικής Ευρώπης απαιτεί έναν αναμορφωμένο και ενισχυμένο προϋπολογισμό της ΕΕ – απλούστερο, πιο ευέλικτο, πιο στοχευμένο και πιο αποτελεσματικό».
Μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις
Όπως επισημαίνει η Επιτροπή, η νέα προσέγγιση για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα σχέδιο για κάθε χώρα με βασικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, σχεδιασμένο και εφαρμοσμένο σε συνεργασία με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές. Ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας θα πρέπει να δημιουργήσει μια επενδυτική ικανότητα που θα στηρίζει στρατηγικούς τομείς και κρίσιμες τεχνολογίες. Επιπλέον, η εξωτερική χρηματοδότηση της Ένωσης πρέπει να αναμορφωθεί ώστε να είναι πιο αποτελεσματική, στοχευμένη και ευθυγραμμισμένη με τα στρατηγικά συμφέροντα, συμβάλλοντας σε μια νέα εξωτερική πολιτική. Ο προϋπολογισμός θα πρέπει επίσης να ενσωματώσει πρόσθετες δικλείδες ασφαλείας για την προστασία του κράτους δικαίου.
Επιπλέον, ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να στηρίζεται σε εκσυγχρονισμένα έσοδα, ώστε να διασφαλίζεται επαρκής και βιώσιμη χρηματοδότηση για τις κοινές προτεραιότητες της Ένωσης. Η ενίσχυση εσόδων, σύμφωνα με την πρόταση, αναμένεται να προχωρήσει κυρίως μέσω της εκμετάλλευσης νέων ιδίων πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα κληθούν να διαμορφώσουν το οριστικό πλαίσιο για το σύστημα εμπορίας εκπομπών (Emission Trading System) και του CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). Το ίδιο ισχύει για έναν ίδιο πόρο που συνδέεται με τα υψηλά εταιρικά κέρδη και επίσης έσοδα που αναμένεται να βασιστούν στη μεταρρύθμιση του διεθνούς φορολογικού πλαισίου όπως προτείνεται από τον ΟΟΣΑ.
Όπως τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν:
«Ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός θα ενισχύσει το κοινό μας όραμα για το μέλλον. Μετατρέπει τις κοινές μας προτεραιότητες σε απτές δράσεις που κάνουν τη διαφορά για εκατομμύρια πολίτες, επιχειρήσεις, περιφέρειες και ερευνητές. Καλούμε όλους τους Ευρωπαίους να συμμετάσχουν μέσω δημόσιων διαβουλεύσεων, της πλατφόρμας πολιτών ή του πλαισίου διαλόγου. Πρόκειται για μια πρόσκληση να διαμορφώσουμε έναν σύγχρονο, φιλόδοξο και ενισχυμένο προϋπολογισμό. Οι προκλήσεις μας είναι και κοινοί μας στόχοι: μαζί είμαστε πιο δυνατοί».