Απογοητευτική παραμένει η αποδοτικότητα της ελληνικής Δικαιοσύνης, τονίζει το ΔΝΤ, παρά τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συντελεσθεί ήδη και συνεχίζονται και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση της ΕΕ σε αριθμό υπηρετούντων δικαστών σε αναλογία με τον πληθυσμό της.
Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων σε ειδική έκθεση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επισημαίνοντας με έμφαση ότι η αναποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης εμποδίζει την εφαρμογή της νέας πτωχευτικής νομοθεσίας και τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους, ύψους 70 δισ. ευρώ, που έφυγε από τις τράπεζες και πέρασε σε funds και εταιρείες διαχείρισης δανείων.
Όπως σημειώνει το Ταμείο, η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος στην Ελλάδα είναι μία από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Η διάρκεια της επίλυσης διαφορών είναι καθοριστική για την ορθή λειτουργία της οικονομίας και τις καλές επιδόσεις σε άλλες διαστάσεις, αλλά η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες με τη χαμηλότερη αποτελεσματικότητα δικαστικού συστήματος στην ΕΕ.
Ενώ το νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας έχει συμβάλει στη μείωση του προβληματικού χρέους στην Ελλάδα, η εφαρμογή του παρεμποδίζεται από ένα αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα, με δυσμενείς επιπτώσεις στις οικονομικές επιδόσεις.
Ουραγοί στην Ευρώπη
Αξιολογώντας τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, το Ταμείο τονίζει ότι:
- Η διάρκεια της επίλυσης διαφορών είναι καθοριστική για την ορθή λειτουργία της οικονομίας. Η έγκαιρη επίλυση των διαφορών είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου ευκαιριακών αγωγών και την πρόληψη των επιχειρήσεων από το να υποστούν αδικαιολόγητο κόστος που μπορεί να βλάψει την ανταγωνιστικότητά τους και, για τις μικρές επιχειρήσεις, μπορεί ακόμη και να καθορίσουν την έξοδο από τις επιχειρήσεις.
- Επιπλέον, η διάρκεια της δίκης είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της βεβαιότητας των κανόνων, γεγονός που με τη σειρά του διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν καλύτερες επενδυτικές επιλογές, διότι γνωρίζουν ποιοι κανόνες θα εφαρμοστούν εκ των υστέρων. Αναγκάζοντας τους διαδίκους να υπομείνουν μεγάλες καθυστερήσεις πριν από την έκδοση απόφασης, οι χρονοβόρες δίκες ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια δικαίου και την εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα.
- Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα μέτρα της αποτελεσματικότητας της Δικαιοσύνης είναι το ποσοστό διεκπεραίωσης και η εκτιμώμενη διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών (χρόνος εκδίκασης).
- Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες με τη χαμηλότερη αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος στην ΕΕ, με μέτρια μόνο πρόσφατη βελτίωση. Το ποσοστό εκκαθάρισης μετρά κατά πόσον ένα δικαστήριο συμβαδίζει με τον εισερχόμενο φόρτο υποθέσεων. Ο δείκτης για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις στην Ελλάδα ήταν πολύ κάτω από το 100% τόσο για τα πρωτοβάθμια, όσο και για τα δευτεροβάθμια δικαστήρια για σχεδόν ολόκληρη την περίοδο αναφοράς, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα δικαστήρια επιλύουν λιγότερες υποθέσεις από τον αριθμό των εισερχόμενων υποθέσεων.
- Οι επιδόσεις ήταν ιδιαίτερα χαμηλές την εποχή της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης (GFC) και της Ευρωπαϊκής Κρίσης Χρέους (EDC), όταν το ποσοστό εκκαθάρισης έπεσε κάτω από το 60%, δημιουργώντας μια τεράστια συσσώρευση εκκρεμοτήτων στο σύστημα και οδηγώντας σε άλμα στον δείκτη χρόνου διάθεσης.
- Ο δείκτης χρόνου διάθεσης εκτιμά τον ελάχιστο χρόνο που θα χρειαζόταν ένα δικαστήριο για να επιλύσει μια υπόθεση, διατηρώντας παράλληλα τις τρέχουσες συνθήκες εργασίας. Συνδυάζοντας τα δεδομένα για τα πρωτοβάθμια και τα δευτεροβάθμια δικαστήρια, χρειάζονται σχεδόν 1.200 ημέρες στην Ελλάδα για να εκδοθεί απόφαση για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, αριθμός σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ των 446 ημερών, με την Ελλάδα να καταγράφει τις μεγαλύτερες διαδικασίες για τα πρωτοβάθμια δικαστήρια στην ΕΕ.
Ανεπαρκείς πόροι
Το Ταμείο τονίζει ότι η ανεπαρκής διάθεση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων έχει οδηγήσει σε χαμηλό ποσοστό επίλυσης δικαστικών διαφορών στην Ελλάδα, όμως το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στον μικρό αριθμό δικαστών, αλλά στον ανεπαρκή αριθμό δικαστικών υπαλλήλων.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλό αριθμό δικαστών κατά κεφαλήν σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, τονίζεται. Επιπλέον, καταγράφεται μία από τις υψηλότερες αυξήσεις στην ΕΕ μεταξύ 2012 και 2022, που υπερβαίνει το 60%.
Δικαστές και δικαστικοί υπάλληλοι
Ενώ η αύξηση του αριθμού των δικαστών αναμένεται γενικά να αυξήσει τον αριθμό των υποθέσεων που επιλύονται, έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική σχέση. Αυτό αποδίδεται στη μείωση της παραγωγικότητας των υφιστάμενων δικαστών ως απάντηση στον διορισμό πρόσθετων δικαστών.
Ωστόσο, η υποστήριξη από μη δικαστικούς υπαλλήλους ήταν πολύ περιορισμένη στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται υπερβολικά οι δικαστές με διοικητικά και άλλα μη βασικά καθήκοντα και να μειώνεται η αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με τους ομολόγους τους στην ΕΕ.
Η σημασία των μισθών των δικαστών για την αποτελεσματικότητα μπορεί να είναι περιορισμένη, διότι οι υψηλότερες αμοιβές θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο για τους δικαστές να αποδίδουν καλύτερα, αλλά τα κακώς σχεδιασμένα συστήματα ανταμοιβής θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν τους κορυφαίους.
«Έμφραγμα» σε αναγκαστική εκτέλεση, αφερεγγυότητα
Η αναγκαστική εκτέλεση χρεών και οι διαδικασίες αφερεγγυότητας εταιρειών επηρεάζονται σημαντικά από τις ελλείψεις του δικαστικού συστήματος σε συνδυασμό με τις δυσκαμψίες του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τονίζει το Ταμείο. Ειδικότερα,
- Μπορεί να χρειαστούν αρκετά χρόνια για να λάβει ένας πιστωτής δικαστική απόφαση, με τον οφειλέτη να έχει πολλαπλές οδούς για να την αμφισβητήσει και να την καθυστερήσει. Καθυστερήσεις σημειώνονται συχνά όσον αφορά τις ακροάσεις νομικών προσφυγών κατά διαδικασιών εκτέλεσης/πλειστηριασμών, ενώ οι ακροάσεις ορίζονται γενικά για ημερομηνίες στο απώτερο μέλλον.
- Βρίσκονται σε εξέλιξη μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων και την επιτάχυνση της διαδικασίας. Μεταξύ άλλων, περιορίζοντας τις δυνατότητες αναβολής των δικών βάσει του πρόσφατα αναθεωρημένου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ο πρόσφατα αναθεωρημένος κώδικας αποσκοπεί στη δημιουργία ενός απλούστερου και αποτελεσματικότερου συνόλου κανόνων που θα είναι ευκολότερη για τους δικαστές και θα περιορίζει το περιθώριο συνεχούς αναβολής των ακροάσεων. Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη η στελέχωση με πρόσθετους δικαστές για διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης οφειλών με σκοπό την εκκαθάριση των συσσωρευμένων υποθέσεων.
- Η πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας παραμένει ανεπαρκής, εν μέρει λόγω των ελλείψεων του δικαστικού συστήματος. Για τις διαδικασίες αφερεγγυότητας εταιρειών, η έλλειψη διαδικαστικής αποτελεσματικότητας και ισχυρής δικαστικής υποδομής αποτελεί τεράστια πρόκληση.
- Μια κύρια επιπλοκή είναι οι μακρινές ημερομηνίες που δόθηκαν για την εκδίκαση της αίτησης αφερεγγυότητας. Οι καθυστερήσεις μεταξύ της υποβολής αίτησης αφερεγγυότητας και της πραγματικής έναρξης μιας υπόθεσης είναι ιδιαίτερα επιζήμιες για μια εταιρική αφερεγγυότητα, όπου ο χρόνος είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διάσωση μιας επιχείρησης. Αυτές οι καθυστερήσεις σαφώς αποτρέπουν τις επιχειρήσεις από την αξιοποίηση του πλαισίου αφερεγγυότητας, καθώς ο πολύ αργός ρυθμός σε συνδυασμό με τη βαριά γραφειοκρατία θα σήμαινε συχνά θανατική ποινή για μια εταιρεία.
- Ένας πρόσθετος παράγοντας στις εταιρικές πτωχεύσεις είναι επίσης το επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης που απαιτείται για τον αποτελεσματικό και επιτυχή χειρισμό αυτών των υποθέσεων. Σε αντίθεση με την προσωπική πτώχευση, όπου τα υπό εξέταση ζητήματα τείνουν να είναι απλούστερα, οι εταιρικές πτωχεύσεις συχνά περιλαμβάνουν πιο περίπλοκα ζητήματα που απαιτούν οικονομική καθώς και νομική εμπειρογνωμοσύνη σε μια σειρά θεμάτων εμπορικού δικαίου.
- Η πτωχευτική διαδικασία έχει επηρεαστεί σε μικρότερο βαθμό, αν και ενδέχεται να προκύψουν καθυστερήσεις κατά την εκδίκαση νομικών προσφυγών κατά του πλειστηριασμού για την πώληση της πτωχευτικής περιουσίας ή κατά του καταλόγου κατάταξης πιστωτών, με πολλές αιτήσεις να υποβάλλονται από τον οφειλέτη.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
