Απώλειες εισοδήματος για τα νοικοκυριά που μπορεί να φτάσουν τα 16 δισ. ευρώ ετησίως, αλλά και βαριά πλήγματα σε βασικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας, όπως ο τουρισμός και η γεωργία, είναι οι πιθανές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με ειδικές μελέτες που δημοσίευσε το ΙΟΒΕ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις μελέτες που παρουσίασε σήμερα ο ερευνητικός συνεργάτης του ΙΟΒΕ κ. Ηλίας Ντεμιάν:
- Για τα νοικοκυριά η κλιματική κρίση μπορεί να οδηγήσει σε διεύρυνση της ενεργειακής φτώχειας και αύξηση των ανελαστικών δαπανών για θέρμανση και ψύξη. Οι ευάλωτες ομάδες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες, καθώς δεν έχουν πρόσβαση σε μέσα προστασίας/προσαρμογής και έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης.
Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η διαφοροποίηση της κατανάλωσης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια έως και 16 δισ. ευρώ ετησίως στο ακραίο κλιματικό σενάριο, με απώλειες έως και 327 χιλιάδες θέσεων πλήρους απασχόλησης.
- Ο τουριστικός τομέας απειλείται με μείωση της ζήτησης κατά τους θερινούς μήνες σε παραδοσιακούς προορισμούς, λόγω θερμικής δυσφορίας και μειωμένης διαθεσιμότητας φυσικών πόρων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υποχώρηση της τουριστικής ζήτησης έως και 20% στην αιχμή της θερινής περιόδου, με σωρευτικές απώλειες 2,2 δισ. ευρώ και πιθανή μείωση έως 38,1 χιλιάδες θέσεις πλήρους απασχόλησης ετησίως.
Ωστόσο, αυτές οι απώλειες μπορούν να αντισταθμιστούν σε μεγάλο βαθμό μέσω της επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου και της ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο ορεινός, πολιτιστικός, οικοτουρισμός και συνεδριακός. Σε περίπτωση στοχευμένων παρεμβάσεων, η τουριστική δραστηριότητα μπορεί να επεκταθεί σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, ενισχύοντας το ΑΕΠ κατά 228 εκατ. ευρώ ετησίως και την απασχόληση κατά 6,6 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
- Για τον πρωτογενή τομέα, οι οικονομικές απώλειες από τον χρόνιο κίνδυνο και τα ακραία κλιματικά γεγονότα απειλούν τη βιωσιμότητα χιλιάδων μικρών παραγωγών, με σοβαρές επιπτώσεις στην αγροτική απασχόληση, την τοπική οικονομική συνοχή και την επισιτιστική ασφάλεια.
Ακραία κλιματικά γεγονότα, όπως η κακοκαιρία Daniel, μπορούν να περιορίσουν το ΑΕΠ έως και 1,4 δισ. ευρώ στην τριετία και να οδηγήσουν σε απώλεια περίπου 58 χιλιάδων θέσεων πλήρους απασχόλησης. Επιπλέον, έως και το 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ενδέχεται να μην καλλιεργηθεί εκ νέου.
- Στη βιομηχανία, η πράσινη μετάβαση και η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του τομέα μπορούν να ενισχύσουν την οικονομία. Σε ορισμένα σενάρια, το ΑΕΠ αναμένεται να ενισχυθεί έως και 2,4 δισ. ευρώ ετησίως, με τη δημιουργία 25,2 χιλιάδων νέων θέσεων πλήρους απασχόλησης.
Η ανάπτυξη βιομηχανικών μονάδων σε απολιγνιτοποιημένες περιοχές, μέσω της στοχευμένης ανάπτυξης κλάδων καθαρής παραγωγής και πράσινων τεχνολογιών, παρουσιάζει σημαντικό θετικό οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα.
- Ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει ξεκινήσει την ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου. Ωστόσο, η χαμηλή διαθεσιμότητα δεδομένων και η απουσία ομοιογενούς μεθοδολογίας λειτουργούν ανασταλτικά στην πλήρη ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου.
Στον κλάδο των ασφαλίσεων, το ασφαλιστικό κενό παραμένει σημαντικό, ιδίως σε συγκεκριμένους κλάδους, καθυστερώντας την ανάκαμψη μετά από ακραία καιρικά φαινόμενα και μεταφέροντας δυσανάλογο κόστος στον κρατικό προϋπολογισμό.
Όπως δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Νίκος Βέττας, αναφερόμενος στα στοιχεία των μελετών, «δεν μιλάμε για μικρά μεγέθη μιλάμε για δεκάδες δισ., αν τα αθροίσεις σε όλες τις πλευρές της οικονομίας. Επίσης ένα μεγάλο κομμάτι της οικονομίας πρέπει να λάβει τα αποτελέσματα αυτά υπόψιν. Πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις που δεν πρέπει να καθυστερήσουν».
Προσαρμογή υπό πίεση
Η μείωση της τρωτότητας της ελληνικής οικονομίας έναντι της κλιματικής αλλαγής πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Παρά την πρόοδο, τα υφιστάμενα διαρθρωτικά ελλείμματα περιορίζουν τη δυνατότητα προσαρμογής.
Υπάρχουν σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση για πράσινες επενδύσεις, περιορισμένη διείσδυση πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών και χαμηλό ποσοστό επιχειρήσεων που ενσωματώνουν περιβαλλοντικά κριτήρια στις αποφάσεις τους. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις αλλαγές και στερούνται δεξιοτήτων και τεχνικής υποστήριξης.
Στη μεταποίηση καταγράφεται υψηλή ενεργειακή ένταση σε στρατηγικούς υποκλάδους, χαμηλή κυκλικότητα πρώτων υλών και περιορισμένη τεχνολογική ανανέωση, αυξάνοντας την έκθεση στον φυσικό κίνδυνο και στον κίνδυνο μετάβασης.
Ο αγροτικός τομέας αντιμετωπίζει άμεσες επιπτώσεις από την κλιματική κρίση (π.χ. ξηρασίες, πλημμύρες). Η απουσία σύγχρονων υποδομών διαχείρισης νερού, η χαμηλή τεχνολογική ετοιμότητα και η περιορισμένη διάχυση γνώσης δυσχεραίνουν την οικοδόμηση ανθεκτικότητας.
Στον τουριστικό τομέα εντοπίζονται διαρθρωτικές αδυναμίες που περιορίζουν την ικανότητα προσαρμογής. Η έντονη εποχικότητα και η γεωγραφική συγκέντρωση της δραστηριότητας επιβαρύνουν προορισμούς με σημάδια υπερκορεσμού και αυξημένης περιβαλλοντικής πίεσης. Υπάρχει έλλειψη θεσμοθετημένων εργαλείων εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας των τουριστικών περιοχών και τα περισσότερα περιφερειακά σχέδια προσαρμογής δεν ενσωματώνουν κλιματικά σενάρια.
Προτάσεις Πολιτικής
Η διαμόρφωση στρατηγικής πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας απαιτεί στοχευμένες παρεμβάσεις.
Οι μελέτες του ΙΟΒΕ συγκλίνουν στην ανάγκη ενός οριζόντιου πλαισίου που ενσωματώνει την προσαρμοστικότητα στους τομείς υψηλής έκθεσης, ενισχύει τα κοινωνικά και χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης και επιταχύνει τη μετάβαση προς ένα ανθεκτικό, βιώσιμο και δίκαιο παραγωγικό υπόδειγμα.
Προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις για την προστασία των νοικοκυριών, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του πρωτογενούς τομέα, την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης στη βιομηχανία και την ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αυτές οι δράσεις περιλαμβάνουν επενδύσεις στην ενεργειακή αποδοτικότητα, αναβάθμιση υποδομών, ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών, ενίσχυση δεξιοτήτων και χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων. Η επιτυχία των παρεμβάσεων προϋποθέτει την έγκαιρη ενεργοποίηση της ρυθμιστικής μεταρρύθμισης της ΕΕ και τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
