Οι πρώτες αντιδράσεις από τους αναλυτές για το οριστικοποιημένο σχέδιο του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) 2028-2034 αναδεικνύουν τις ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανταποκριθεί επαρκώς στις σύγχρονες και μελλοντικές προκλήσεις.
Οι αμφισβητήσεις που εκφράστηκαν ακόμα και εντός του Κολλεγίου των Επιτρόπων επιβεβαιώνουν ότι, παρά το γεγονός πως το ΠΔΠ καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων και προσπαθεί να ενισχύσει την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη διπλή μετάβαση, παραμένουν ερωτήματα για το κατά πόσον η χρηματοδότηση θα φτάσει τελικά στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, αλλά και αν η Επιτροπή θα μπορέσει να πετύχει τους φιλόδοξους ευρωπαϊκούς στόχους που έχει εξαγγείλει.
Η επιτυχία του σχεδίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις λεπτομέρειες εφαρμογής και τα ετήσια προγράμματα δράσης. Ενδεχομένως η σύσταση ενός «Συμβουλίου Στρατηγικών Ενδιαφερομένων» με ευρεία σύνθεση να συμβάλει στη διασφάλιση των συμφερόντων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ).
Ο αναθεωρημένος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, ύψους 1,98 τρισ. ευρώ, δηλαδή το 1,26% του ΑΕΕ της ΕΕ, μόνο υπό προϋποθέσεις μπορεί να αποβεί αποτελεσματικός για τις ΜμΕ.
Η πρόβλεψη οριοθετημένων κονδυλίων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθίσταται κρίσιμη, ώστε τα διαθέσιμα κεφάλαια να μην απορροφούνται από επιχειρήσεις μεγαλύτερης κλίμακας που κατέχουν ήδη περισσότερους πόρους και δυνατότητες πρόσβασης σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέσα.
Η ένταξη των ΜμΕ ως βασικό στόχο στη δράση «InvestEU» θεωρείται θετική, ωστόσο το νέο, δυνητικό «SME Window» απαιτεί ενισχυμένη και στοχευμένη χρηματοδότηση με εξειδικευμένα χρηματοοικονομικά εργαλεία, όπως εγγυήσεις δανείων και χρηματοδότηση ρίσκου για καινοτομία και πράσινη μετάβαση.
Η ισότιμη πρόσβαση των ΜμΕ σε τεχνολογία, συμβουλευτική και υποδομές πρέπει να διασφαλιστεί, ώστε να αποτρέπεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός και να ενθαρρύνεται η συμμετοχή τους στη νέα εποχή.
Υπάρχει γενικευμένη συναίνεση ως προς τον στόχο για ανάκτηση της ψηφιακής ηγεσίας της ΕΕ, εφόσον συνοδεύεται από γενναία χρηματοδότηση – απαιτείται αύξηση των κονδυλίων στα 450,5 δισ. ευρώ για το Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, την έρευνα και την καινοτομία.
Η διάχυση τεχνολογιών αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι υπηρεσίες cloud και το 6G θα πρέπει να φτάσουν σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως τοποθεσίας, και να μην επικεντρώνονται αποκλειστικά στα αστικά κέντρα.
Η ολοκληρωμένη ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα και στις 27 χώρες-μέλη θεωρείται αναγκαία προϋπόθεση για την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς δεδομένων.
Παράλληλα, το «Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο» οφείλει να επικεντρωθεί στην ενεργοποίηση του εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, ενθαρρύνοντας την απασχολησιμότητα και την κινητικότητα στην αγορα εργασίας.
Το νέο σχέδιο ενοποιεί περίπου 50 ταμεία υπό κοινή διαχείριση, αναθέτοντας τον τελικό λόγο για τη διανομή πόρων στις εθνικές κυβερνήσεις.
Η πράσινη μετάβαση και η βιομηχανική απανθρακοποίηση αποτελούν βασικούς πυλώνες του ΠΔΠ, στηρίζοντας ειδικά τις ΜμΕ που καλούνται να πρωταγωνιστήσουν σε τομείς όπως η κυκλική οικονομία και η ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
Η αποτελεσματική στήριξη θα έρθει μόνο με στοχευμένη χρηματοδότηση και πλήρη συμβουλευτική υποστήριξη, έτσι ώστε να ενθαρρυνθεί η υιοθέτηση νέων πράσινων τεχνολογιών και η προσαρμογή σε καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα.
Έμφαση πρέπει να δοθεί στη διευκόλυνση της εισόδου μικρότερων επιχειρήσεων σε αναδυόμενους πράσινους κλάδους. Ταυτόχρονα, η πρόταση για την επιβολή πανευρωπαϊκών φόρων και τελών ύψους 42,8 δισ. ευρώ ετησίως προκαλεί έντονες αντιδράσεις, καθώς θεωρείται αντικίνητρο σε περιόδους μειωμένης ανταγωνιστικότητας και εμπορικών συγκρούσεων στην αγορά της ΕΕ.
Η ενίσχυση του Ταμείου Αλληλεγγύης κρίνεται θετική, οι πρόσθετες όμως ιδιωτικές ασφαλιστικές επιβαρύνσεις θεωρούνται μη βιώσιμες λύσεις.
Σοβαρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η περικοπή 22% (85 δισ. ευρώ) στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για τη νέα προγραμματική περίοδο, με την Ελλάδα να χάνει πάνω από 2 δισ. ευρώ.
Πιο περιεκτική και ευέλικτη πολιτική συνοχής και αγροτικής ανάπτυξης κρίνεται απαραίτητη για να επιτευχθούν διαρθρωτικές αλλαγές στη γεωργία και την αλιεία.
Το συνολικό ποσό των 865 δισ. ευρώ που διατίθεται για γεωργία, αλιεία, συνοχή και κοινωνική πολιτική απαιτεί βελτιστοποιημένη πρόσβαση για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, ενώ απαιτείται σταθερή δέσμευση στην αρχή της εταιρικής σχέσης για την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμμάτων.
Οι συζητήσεις για τα δύο μέγιστα κονδύλια, 200 δισ. ευρώ για την εξωτερική δράση, εκ των οποίων τα 100 δισ. ευρώ κατευθύνονται στην Ουκρανία, και 131 δισ. ευρώ για την άμυνα και το διάστημα, προκαλούν ήδη αναταράξεις, με τους επόμενους μήνες να προμηνύονται κρίσιμοι για τη διαμόρφωση συμφωνιών. Το νέο ΠΔΠ αναμένεται να δημιουργήσει εστίες διχασμού και να ανοίξει το δρόμο για έντονες διαπραγματεύσεις εντός της ΕΕ.