Νέο κεφάλαιο για τον σιδηρόδρομο με το νομοσχέδιο που ψηφίζεται στη Βουλή

Ένα νέο τοπίο διαμορφώνεται στον ελληνικό σιδηρόδρομο, καθώς το νομοσχέδιο που εισήγαγε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, ψηφίζεται στη Βουλή, θέτοντας ως στόχο τον ριζικό μετασχηματισμό του ΟΣΕ και την αναμόρφωση της λειτουργίας του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας.

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η σημασία της νομοθετικής αυτής πρωτοβουλίας δεν περιορίζεται απλώς στη θέσπιση ενός νέου θεσμικού πλαισίου: «Εισάγεται μια ριζικά διαφορετική λογική: ο σιδηρόδρομος δεν μπορεί να διοικείται με τα παραδοσιακά κριτήρια του Δημοσίου», υπογραμμίζουν.

Όπως σημειώνεται, τα τραγικά γεγονότα στα Τέμπη το 2023 ανέδειξαν διαχρονικές παθογένειες: ασάφεια ρόλων, έλλειψη συντονισμού μεταξύ φορέων, πλημμελείς έλεγχοι και ανεκμετάλλευτη τεχνογνωσία. «Ήταν η απόλυτη αποτυχία του κρατικού μηχανισμού σε ένα περιβάλλον που απαιτεί ακρίβεια, υπευθυνότητα και αποτελεσματικό συντονισμό», δηλώνουν χαρακτηριστικά.

Από τον Μάρτιο και μετά την ανάληψη νέας πολιτικής ηγεσίας στο υπουργείο, εγκαταλείφθηκε η λογική της επικοινωνιακής διαχείρισης. Καταγράφηκε μια σειρά στοχευμένων παρεμβάσεων: εκτεταμένοι έλεγχοι, συστηματικές διαβουλεύσεις με εργαζομένους και τεχνικούς, καθώς και στενή συνεργασία με ευρωπαϊκούς θεσμούς. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ξεκίνησε η ανατροπή βαθιά ριζωμένων νοοτροπιών στο εσωτερικό του ΟΣΕ, δίνοντας έμφαση στην καινοτομία και την ευθύνη.

Όπως διασαφηνίζουν κύκλοι του υπουργείου: «Το σχέδιο νόμου δεν αποτελεί κλασικό προϊόν γραφειοκρατίας, αλλά συνιστά αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς, με στόχο τον τερματισμό της διάχυσης ευθυνών και την αντιμετώπιση μιας λειτουργίας που βασιζόταν υπερβολικά στην τύχη».

Βασικοί άξονες του νέου πλαισίου

• Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας ΟΣΕ: Δημιουργείται κεντρικός κόμβος για τον έλεγχο της κυκλοφορίας, τη συλλογή δεδομένων και την άμεση διαχείριση συμβάντων, με αξιοποίηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών.
• Railway.gov.gr: Εγκαινιάζεται νέα πλατφόρμα που περιλαμβάνει:
  • Ψηφιακό Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων,
  • Γεωεντοπισμό συρμών με ακρίβεια κάτω των 5 εκατοστών,
  • Καταγραφή εντολών και παραβάσεων σε πραγματικό χρόνο.
• Εκτεταμένη βιντεοεπιτήρηση: Εγκαθίσταται σε κρίσιμους χώρους, όπως σταθμούς, Κέντρα Ελέγχου και θαλάμους χειρισμού, καθώς και στο πρόσθιο μέρος κάθε αμαξοστοιχίας.
• Αξιολόγηση προσωπικού: Εισάγονται ψυχομετρικά, ιατρικά και ψυχιατρικά τεστ, εξετάσεις ουσιών, προσομοιώσεις και αξιολόγηση ορθοφωνίας, τόσο κατά την πρόσληψη όσο και καθ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας.
• Θέσπιση Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας: Καθιερώνεται υπεύθυνος για την ασφάλεια κάθε δρομολογίου, με δικαιοδοσία ακόμη και για τη διακοπή της πορείας του συρμού όταν προκύπτει κίνδυνος.
• Ειδική Μονάδα Επιθεωρητών ΡΑΣ: Προβλέπονται τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι στους παρόχους και στον διαχειριστή υποδομής.
• Αυστηροποίηση πειθαρχικού πλαισίου: Εντάσσονται νέες, αυστηρές κυρώσεις στον Γενικό Κανονισμό Κίνησης, συμπεριλαμβανομένης της οριστικής απομάκρυνσης ή απόλυσης προσωπικού.
• Ευέλικτη διοικητική δομή στον ΟΣΕ: Θεσπίζονται ταχεία στελέχωση με κατάλληλο προσωπικό, επιτροπές προσλήψεων και αξιολόγησης, καθώς και νέος Κανονισμός Έργων για έγκαιρες αποφάσεις.
• Ενίσχυση ΡΑΣ & ΕΟΔΑΣΑΑΜ: Προβλέπεται επιτάχυνση των προσλήψεων, μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη διαχείριση πόρων και ανάπτυξη σύγχρονων λειτουργικών εργαλείων.
• Ενιαίο Σχέδιο Εκτάκτων Αναγκών: Ορίζονται σαφείς ρόλοι για όλους τους εμπλεκόμενους σε περιπτώσεις ατυχημάτων ή κρίσεων.

Η νέα αρχιτεκτονική του ΟΣΕ εστιάζει όχι μόνο στη δομική ή διοικητική μεταρρύθμιση, αλλά στη θέσπιση σαφούς κατανομής ρόλων και ευθυνών και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του οργανισμού, ακόμα και σε περιόδους έντονης πίεσης.

Το εγχείρημα εισπράττει θετικά σχόλια από πολλαπλούς φορείς της αγοράς. Όπως επισήμαναν χαρακτηριστικά εργαζόμενοι, μηχανοδηγοί και τεχνικοί σε δηλώσεις τους, το νέο πλαίσιο αποτελεί «λύση χρόνιων προβλημάτων» και τη «πρώτη ουσιαστική διαβούλευση» με την πολιτεία. Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων τόνισε ότι «τα μέτρα συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια», ενώ γονείς θυμάτων των Τεμπών χαρακτήρισαν το πλαίσιο «αρκετά ικανοποιητικό» καταθέτοντας επίσημα τις παρατηρήσεις τους.

«Το πολιτικό βάρος του εγχειρήματος είναι τεράστιο. Οι πληγές παραμένουν ανοιχτές, η κοινωνία απαιτεί αποτελεσματικές ενέργειες και εφαρμογή χωρίς εκπτώσεις. Για πρώτη φορά, όμως, υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο με προοπτικές ουσιαστικής εφαρμογής», υπογραμμίζουν πηγές του υπουργείου.