Ψηφιακή εποπτεία, «μοντέλο ΔΕΗ» με προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ και bonus… απολύσεις στον ΟΣΕ, που έλειπαν από το κείμενο της διαβούλευσης, φέρνει στον ελληνικό σιδηρόδρομο το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή.
Με τα συστήματα ασφάλειας εγκατεστημένα, μετά από 20ετείς προσπάθειες, στο 80% του βασικού δικτύου, έχοντας υποστεί ζημιές από τον Daniel, κι ενώ εκκρεμούν επί των συρμών, το νομοσχέδιο προβλέπει το πολυδιαφημισμένο σύστημα γεωεντοπισμού HEPOS, χωρίς όμως η αποτελεσματικότητά του να πιστοποιείται από κάποιον ευρωπαϊκό φορέα ή τη ΡΑΣ.
Οι νέες ρυθμίσεις εισάγουν στον ΟΣΕ λιγότερο Δημόσιο, με ένα «μοντέλο ΔΕΗ» που αφορά σε πιο ευέλικτες προσλήψεις, διαγωνισμούς και προμήθειες πέρα από τα όρια των δημοσίων συμβάσεων. Οι Σιδηρόδρομοι Ελλάδος, που παίρνουν τα κλειδιά από τον ΟΣΕ, θα μπορούν να προσλαμβάνουν Γενικούς Διευθυντές, Διευθυντές και Υποδιευθυντές μέσω δημόσιας πρόσκλησης με συμβάσεις τριετούς διάρκειας, με δυνατότητα ανανέωσης, και αμοιβές που θα αποφασίζονται από τους υπουργούς Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών και Υποδομών & Μεταφορών.
Όσο για τους διαγωνισμούς έργων και προμηθειών, οι νέες ρυθμίσεις βάζουν στην άκρη τον νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις (4412/2016) και δίνουν μεγαλύτερη ευελιξία. Αυτό αφορά κυρίως στην επιτάχυνση έργων ασφάλειας, όπως έχει εξηγήσει ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης.
Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση, «σκοπός είναι η προσαρμογή των διαδικασιών ανάθεσης συμβάσεων στις ιδιαιτερότητες της εταιρείας, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο και την αποτελεσματικότητα στις προμήθειες».
Απομακρύνσεις, απολύσεις και ψυχομετρικά τεστ
Καθιερώνονται επίσης δοκιμασίες καταλληλότητας τόσο για τους νεοπροσλαμβανόμενους στους σιδηροδρομικούς φορείς, όσο και για το προσωπικό κρίσιμων ειδικοτήτων σε ετήσια βάση. Το πακέτο των δοκιμασιών εκτός από την τεχνική κατάρτιση, περιλαμβάνει ιατρικά και ψυχομετρικά τεστ, δοκιμασίες μέσω προσομοιώσεων, ιατρικές εξετάσεις, εξετάσεις λεκτικής επικοινωνίας και αμφίδρομης κατανόησης.
Για αυτό και δίνεται η δυνατότητα στην Σιδηρόδρομοι Ελλάδος να συμπράττει με τις υγειονομικές υπηρεσίες του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ), που διαθέτει τη σχετική τεχνογνωσία.
Όπως προβλέπεται, υποχρέωση να διενεργούν τις εν λόγω δοκιμασίες σε προσωπικό κρίσιμων ειδικοτήτων έχουν και τρίτοι φορείς, που δραστηριοποιούνται στις ελληνικές ράγες, ενώ η ΡΑΣ μπορεί να επιβάλλει πρόστιμο σε όποιον (δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα) δεν συμμορφώνεται. Αυτό κυμαίνεται μεταξύ 50.000 και 100.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι η άρνηση συμμετοχής στις δοκιμασίες αξιολόγησης συνιστά λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας.
Εντωμεταξύ, αυστηροποιούνται οι κυρώσεις για εταιρείες ή εργαζόμενους που παραβιάζουν τον Γενικό Κανονισμό Κυκλοφορίας, δηλαδή τον σιδηροδρομικό ΚΟΚ, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους (χαμηλή, μεσαία ή υψηλή). Ειδικά για τις παραβιάσεις υψηλής διαβάθμισης ή τις επαναλαμβανόμενες μεσαίας, αυτές μπορεί να επισύρουν ανάκληση άδειας λειτουργίας στο δίκτυο και Ενιαίου Πιστοποιητικού Ασφαλείας για σιδηροδρομική εταιρεία.
Ενώ για το προσωπικό, προβλέπεται απομάκρυνση και απαγόρευση τοποθέτησης σε κάθε θέση με κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας και ανάκληση άδειας και πιστοποιητικού για τους μηχανοδηγούς και το λοιπό προσωπικό καθηκόντων ασφαλείας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων. Όσο για το προσωπικό καθηκόντων ασφαλείας του νέου ΟΣΕ προβλέπεται και απόλυση.
GPS και κάμερες για τα δρομολόγια στο δίκτυο
Παρότι έχουν προηγηθεί δύο «σιδηροδρομικά» νομοθετήματα στην εξαετή θητεία της κυβέρνησης, που άλλαξε βέβαια άρδην γραμμή πλεύσης μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, το νέο νομοσχέδιο έρχεται να ξεκαθαρίσει ζητήματα εποπτείας και ευθυνών. Προβλέπεται, έτσι, η ίδρυση Ενιαίου Κέντρου Εποπτείας (ΕΚΕ), που θα λειτουργεί 24/7 σαν «πύργος ελέγχου».
Με κεντρικό εργαλείο το Railway.gov.gr, θα έχει δυνατότητα real time παρακολούθησης του δικτύου, άμεσης καταγραφής εντολών και συμβάντων και ενεργοποίησης μηχανισμών ακινητοποίησης συρμών σε περίπτωση κινδύνου. Αυτή η ενιαία πλατφόρμα θα ενσωματώνει το Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων, την εφαρμογή καταγραφής εντολών και παραβάσεων, την παροχή πρόσβασης στα κρίσιμα σιδηροδρομικά συστήματα (σηματοδότηση, τηλεδιοίκηση, SCADA, ηλεκτροκίνηση, βιντεοεπιτήρηση).
Θα ενσωματώνει, ακόμη, το νέο σύστημα HEPOS, που αν και η εγκατάστασή του χαρακτηρίζεται από το ίδιο το νομοσχέδιο ως «προληπτική», αυτή καθίσταται με το άρθρο 5 υποχρεωτική ως τις 31/12/2025. Σημειώνεται ότι τα μόνα πιστοποιημένα και υποχρεωτικά συστήματα στους ευρωπαϊκούς -και όχι μόνο- σιδηροδρόμους είναι τα γνωστά πια GSM-R, ATO, ETCS, ERTMS, ενώ οποιαδήποτε εφαρμογή έχει μέχρι σήμερα αναπτυχθεί στην Ευρώπη με τεχνολογία GPS δεν έχει κριθεί ως αποτελεσματική για τον έλεγχο κυκλοφορίας λόγω μεγάλων αποκλίσεων.
Όπως προβλέπεται, «κάθε διαχειριστής τροχαίου υλικού, που κινείται στη σιδηροδρομική υποδομή εγκαθιστά και λειτουργεί σε όλες τις αμαξοστοιχίες του, εφαρμογή που βασίζεται στο Παγκόσμιο Σύστημα Δορυφορικής Πλοήγησης σε συνδυασμό με επίγειους σταθμούς και διαρκή σύνδεση στο διαδίκτυο, το οποίο παρέχει δυνατότητα προσδιορισμού της θέσης με ακρίβεια κάτω των 5 εκατοστών σε σχεδόν πραγματικό χρόνο».
Για κάθε παράβαση εγκατάστασης, λειτουργίας ή συντήρησης του εν λόγω συστήματος σε κάθε αμαξοστοιχία για την οποία υπάρχει η σχετική υποχρέωση, επιβάλλεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της ΡΑΣ πρόστιμο 50.000 ευρώ. Επίσης, μέσω του HEPOS, θα γίνεται και η διασταύρωση των στοιχείων για τα δρομολόγια που εκτελούνται ή δεν εκτελούνται από τη Hellenic Train, στο πλαίσο της σύμβασης που έχει με το ελληνικό δημόσιο.
Υποχρεωτική καθίσταται, επίσης, η εγκατάσταση καμερών σε θαλάμους οδήγησης αμαξοστοιχίας, σταθμαρχεία και κρίσιμες υποδομές, καθώς και αυτοματοποιημένο λογισμικό εποπτείας. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα πρέπει ακόμη να εγκαταστήσουν κάμερες στο πρόσθιο μέρος κάθε αμαξοστοιχίας ώστε να καταγράφονται δεδομένα κίνησης.