Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Σύροι έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους από τον Δεκέμβριο του 2024, μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Οι επαναπατρισθέντες προέρχονται κυρίως από γειτονικές χώρες, όπου είχαν καταφύγει λόγω του εμφυλίου πολέμου.
Συγκεκριμένα, στο τέλος του 2024 καταγράφονταν 4,5 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες σε χώρες όπως η Τουρκία, ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Αίγυπτος και το Ιράκ. Η UNHCR εκτιμά ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο έχουν ήδη επιστρέψει, με τον αριθμό να αυξάνεται συνεχώς. Από την Τουρκία έχουν επαναπατριστεί 550.000, από τον Λίβανο 320.000 και από την Ιορδανία 152.000, ενώ δεκάδες χιλιάδες ακόμη από άλλες χώρες της περιοχής.
Παρά τη σημαντική αυτή κινητικότητα, παραμένει ασαφές πώς θα εξελιχθεί η τάση, καθώς οι περισσότερες χώρες υποδοχής εφαρμόζουν προγράμματα "Go and See" σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη. Μέσω αυτών, οι Σύροι μπορούν να επισκεφθούν προσωρινά την πατρίδα τους χωρίς να χάνουν το καθεστώς προστασίας. Μελέτη της UNHCR δείχνει πως, εκτός από την εθνική ταυτότητα, σημαντικοί παράγοντες για τον επαναπατρισμό αποτελούν το αυξανόμενο κόστος ζωής και οι περιορισμένες ευκαιρίες εργασίας στις χώρες υποδοχής.
Στη Γερμανία, όπου διαμένουν 947.833 Σύροι, οι περισσότεροι με καθεστώς αναγνωρισμένου πρόσφυγα, μόλις 2.869 έχουν επιστρέψει στη Συρία, αξιοποιώντας οικονομική ενίσχυση 4.000 ευρώ ανά οικογένεια από το γερμανικό κράτος. Το 2024, περισσότεροι από 80.000 Σύροι πολιτογραφήθηκαν Γερμανοί, ενώ οι αφίξεις νέων προσφύγων συνεχίζονται, με τουλάχιστον 20.000 νέες αιτήσεις ασύλου μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.
Το θέμα βρίσκεται ψηλά στην πολιτική ατζέντα της κυβέρνησης του Φρίντριχ Μερτς (CDU), που έχει δεσμευτεί για περιορισμό των αφίξεων και αυστηρότερη πολιτική απελάσεων. Δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, που εξέφρασε επιφυλάξεις για τις συνθήκες διαβίωσης στη Συρία, προκάλεσαν αντιδράσεις ακόμα και εντός του κόμματος. Ο καγκελάριος τόνισε πως «ο εμφύλιος στην Συρία τελείωσε και δεν συντρέχει πλέον λόγος χορήγησης ασύλου στην Γερμανία», ενώ ο κ. Μερτς κάλεσε τον Σύρο πρόεδρο Άχμεντ αλ Σαρά στο Βερολίνο για να συζητήσουν τα σχέδια επαναπατρισμού.