Σημαντικά βήματα προς την εφαρμογή του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο πραγματοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν μετά το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Όπως δήλωσε ο Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, οι αποφάσεις για τη "Δεξαμενή Αλληλεγγύης" και τους νέους κανόνες επιστροφής παράτυπων μεταναστών σηματοδοτούν την έναρξη του πρώτου κύκλου εφαρμογής του Συμφώνου, που θα τεθεί σε ισχύ στις 12 Ιουνίου 2026.
Η ΕΕ καταγράφει πρόοδο στη διαχείριση της μετανάστευσης, με μείωση των παράτυπων αφίξεων κατά 35% τον τελευταίο χρόνο, όπως σημείωσε ο Μ. Μπρούνερ. Η "Δεξαμενή Αλληλεγγύης" θα ενισχύσει τη δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο και θα περιορίσει την πίεση στα κράτη πρώτης γραμμής.
Παράλληλα, ξεκινούν διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τους νέους κανόνες επιστροφών, την έννοια των "ασφαλών τρίτων χωρών" και τη δημιουργία ευρωπαϊκής λίστας "ασφαλών χωρών καταγωγής". Ο Επίτροπος τόνισε τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας και της ευρωπαϊκής διπλωματίας για την αντιμετώπιση της διακίνησης μεταναστών.
Ο Υπουργός Μετανάστευσης της Δανίας, Ράσμους Στόκλουντ, υπογράμμισε ότι ο νέος κανονισμός επιστροφών για όσους διαμένουν παράτυπα στην Ευρώπη αποδεικνύει τη βούληση των κρατών-μελών να συνεργαστούν για τον έλεγχο της μετανάστευσης. Τα νέα μέτρα θεωρούνται καθοριστικά για την αποκατάσταση του ελέγχου έναντι της δράσης διακινητών και οργανωμένου εγκλήματος, ανταποκρινόμενα στις προσδοκίες των πολιτών.
Ευρωπαϊκή συμφωνία για τις επιστροφές και τη "Δεξαμενή Αλληλεγγύης"
Το Συμβούλιο της ΕΕ συμφώνησε σε νέο κανονισμό που επιταχύνει και απλοποιεί τις διαδικασίες επιστροφής όσων διαμένουν παράνομα σε κράτη-μέλη. Οι παράτυποι μετανάστες με εντολή επιστροφής οφείλουν να συνεργαστούν με τις αρχές, να προσκομίσουν τα απαραίτητα έγγραφα και βιομετρικά στοιχεία. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, προβλέπονται κυρώσεις, όπως αφαίρεση επιδομάτων ή άδειας εργασίας, αλλά και ποινικές κυρώσεις.
Τα κράτη-μέλη μπορούν να συνάψουν συμφωνίες με τρίτες χώρες για τη δημιουργία "return hubs", όπου θα μεταφέρονται άτομα χωρίς δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ. Αυτά τα κέντρα θα λειτουργούν με σεβασμό στις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επιπλέον, ο νέος κανονισμός θεσπίζει την "αμοιβαία αναγνώριση" των αποφάσεων επιστροφής και την "ευρωπαϊκή εντολή επιστροφής" (European Return Order - ERO), που θα καταχωρείται στο Schengen Information System για καλύτερη παρακολούθηση και εκτέλεση των αποφάσεων.
Όσον αφορά τη "Δεξαμενή Αλληλεγγύης", οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για τον ετήσιο μηχανισμό κατανομής βαρών μεταξύ των κρατών. Ο κανονισμός προβλέπει 30.000 μετεγκαταστάσεις και 600 εκατ. ευρώ σε οικονομικές συνεισφορές σε ετήσια βάση, ενώ τα κράτη μπορούν να επιλέξουν μεταξύ μετεγκατάστασης, χρηματοδότησης ή επιχειρησιακής στήριξης.
Για το 2026, ο στόχος είναι 21.000 μετεγκαταστάσεις ή 420 εκατ. ευρώ σε οικονομικές συνεισφορές. Η Επιτροπή έχει ορίσει την Ιταλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο ως χώρες με "δυσανάλογη μεταναστευτική πίεση", οι οποίες θα είναι οι πρώτοι δικαιούχοι του μηχανισμού. Έξι χώρες, μεταξύ των οποίων η Αυστρία και η Πολωνία, μπορούν να ζητήσουν εξαίρεση από τις υποχρεώσεις της δεξαμενής για έναν χρόνο λόγω "σημαντικής μεταναστευτικής κατάστασης".