Δεν παίρνουν μπρος τα στεγαστικά, χαμηλές εκταμιεύσεις στην 3ετία 2025 – 2027

Σε χαμηλή πτήση θα παραμείνουν και τα επόμενα χρόνια τα στεγαστικά δάνεια. Οι τράπεζες προβλέπουν ότι θα υπάρξει μικρή ανάκαμψη της λιανικής από φέτος, τερματίζοντας μια πολυετή συρρίκνωση, ωστόσο η ανάκαμψη θα είναι ασθενική και  η συνολική συμβολή της λιανικής στην πιστωτική επέκταση θα είναι μικρή. 

Όπως εκτιμούν τραπεζικά στελέχη, παρά την ισχυρή ανάπτυξη της οικονομίας τα τελευταία χρόνια και την άνθηση της αγοράς ακινήτων, η συνεισφορά της τραπεζικής λιανικής, και συγκεκριμένα των στεγαστικών δανείων, θα διαμορφωθεί σε επίπεδα κάτω του 15% των συνολικών καθαρών (νέα δάνεια μείον αποπληρωμές) δανείων που θα χορηγηθούν τα επόμενα χρόνια.

Ασφαλώς, ο τερματισμός της συρρίκνωσης των στεγαστικών από το 2025 αποτελεί θετική εξέλιξη για τις τράπεζες, ωστόσο βρίσκεται πολύ μακριά από τις προσδοκίες για μια ισχυρή ανάπτυξη και των δανείων προς τα νοικοκυριά σύμφωνη με την δυναμική της οικονομίας. 

Η αδυναμία της λιανικής ρίχνει «σκιά» στο αναπτυξιακό story των τραπεζών καθώς η τραπεζική λιανική αποτελεί τον δεύτερο, μετά τις δανειοδοτήσεις επιχειρήσεων, αναπτυξιακό κινητήρα μιας τράπεζας.

Επιπλέον τα δάνεια προς νοικοκυριά δίνονται με σημαντικά υψηλότερα επιτοκιακά περιθώρια, σε σχέση με τα επιχειρηματικά, δηλαδή είναι κατά πολύ αποδοτικότερα των επιχειρηματικών και συμβάλλουν καθοριστικά στη μεγιστοποίηση των αποδόσεων των τραπεζών.

Όπως εκτιμούν στελέχη τραπεζών, από τα 35 δις. ευρώ καθαρά νέα δάνεια (νέες εκταμιεύσεις μείον αποπληρωμές δανείων) που προβλέπεται ότι θα χορηγηθούν στην 3ετία 2025 – 2027, μόλις τα 3,5 με 5 δισ. ευρώ, δηλαδή το 10% - 15%, θα είναι εκταμιεύσεις προς νοικοκυριά. 

Γιατί δεν παίρνουν μπρος τα στεγαστικά

Η χαμηλή πτήση των στεγαστικών δανείων κόντρα στη θετική πορεία της οικονομίας αποδίδεται σε μια σειρά παραγόντων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα αυστηρότερα, σε σχέση με τα προ κρίσης δεδομένα, κριτήρια δανειοδοτήσεων. 

Το 2008 οι τράπεζες χρηματοδοτούσαν το 100% της αξίας του ακινήτου, ενώ σήμερα χρηματοδοτούν περίπου το 80% της αξίας του ακινήτου και το υπόλοιπο 20% θα πρέπει να καταβληθεί με μετρητά. Έτσι, για ένα ακίνητο αξίας 150.000 ευρώ ο αγοραστής θα πρέπει να έχει μετρητά και να καταβάλει 30.000 ευρώ και να λάβει δάνειο τα υπόλοιπα 120.000 ευρώ κανόνας που περιορίζει πολύ την περίμετρο των νοικοκυριών που μπορούν να λάβουν δάνειο.

Για τα αυστηρά πιστοδοτικά κριτήρια έχει ασκήσει κριτική και ο πρωθυπουργός.

Τραπεζικά στελέχη αναφέρουν στο Business Daily ότι ο βασικός λόγος για την καθήλωση των στεγαστικών δανείων είναι ο συνδυασμός χαμηλών εισοδημάτων και μεγάλης αύξησης των τιμών των ακινήτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος από το 2010, οι τιμές διαμερισμάτων στη χώρα μας έχουν αυξηθεί κατά +8,15% ενώ στο ίδιο διάστημα το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί κατά -7,4%. 

Σημειώνεται ότι η αύξηση των τιμών των ακινήτων είναι ακόμα μεγαλύτερη στα μεγάλα αστικά κέντρα με τις τιμές στην Αθήνα να είναι στο +14,6% και στη Θεσσαλονίκη στο +13%. Σε σχέση με το 2018, οι τιμές των ακινήτων σε όλη τη χώρα σημειώνουν αύξηση +70%, ενώ για την Αθήνα, στο ίδιο διάστημα, η αύξηση φτάνει το +85%.

Η μεγάλη απόκλιση μεταξύ τιμών και εισοδημάτων καθιστά απαγορευτική την απόκτηση ακινήτου για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών.

Πρόσθετο μεγάλο εμπόδιο αποτελεί η «κληρονομία» της κρίσης. Το 50% περίπου του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της κρίσης βρέθηκε με ληξιπρόθεσμη οφειλή, προς τράπεζες ή το Δημόσιο, και καταχωρήθηκε στις λίστες του Τειρεσία. Πολλοί από αυτούς παραμένουν πρακτικά αποκλεισμένοι από το τραπεζικό σύστημα, λόγω των εποπτικών κανόνων.

Επιπλέον παράγοντα αποτελεί το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των πολιτών εμφανίζει χαμηλά φορολογητέα εισοδήματα. Είναι ενδεικτικό ότι σε σύνολο 8,8 εκατ. φορολογούμενων μόλις 990.000 δηλώνουν εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ, δηλαδή 1 στους 10. Έτσι, το 90% των φορολογούμενων, με εισοδήματα κάτω των 20.000 ετησίως, είναι πρακτικώς αδύνατο να αποκτήσει κατοικία μέσω τραπεζικού δανεισμού.

Συνδυαστικά με αυτό λειτουργεί και η μεταφορά της ευθύνης της εποπτείας. Οι μεγάλες τράπεζες εποπτεύονται από την ΕΚΤ και υπακούουν στο αυστηρό ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Τουτέστιν, οι αγοραστές ακινήτων θα πρέπει όχι μόνο να διαθέτουν επαρκή εισοδήματα αλλά αυτά να εμφανίζονται στις φορολογικές τους δηλώσεις προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.

Τέλος, αρνητικά επιδρά και η… ανασφάλεια δικαίου. Οι διαδικασίες πλειστηριασμού για την ανάκτηση οφειλής στην περίπτωση που κάποιος δεν αποπληρώνει το δάνειό του είναι εξαιρετικά αργές και υψηλού κόστους. Επιπρόσθετα υποθέσεις πλειστηριασμών ακινήτων συχνά αποτελούν εστίες αρνητικής δημοσιότητας για τις τράπεζες, γεγονός που έχει δημιουργήσει μια τάση να προτιμούν δανειοδοτήσεις άλλων κατηγοριών και όχι στεγαστικών.