Μένουν στα αζήτητα από τις επιχειρήσεις τεράστια κοινοτικά κονδύλια

Οι ελληνικές επιχειρήσεις «κατάφεραν» μέσα από την άμεση χρηματοδότηση των επενδυτικών τους σχεδίων από τις Βρυξέλλες να δημιουργήσουν μόλις 2.300 νέες θέσεις εργασίας την περίοδο 2014-2020. Η άμεση χρηματοδότηση από την Ε.Ε έχει υποτιμηθεί από το εγχώριο επιχειρείν, ενώ όπως καταδεικνύει  έρευνα τις ΕΥ και του ΙΟΒΕ  υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό, αφού οι κοινοτικοί πόροι είναι εκεί και περιμένουν τις καινοτόμες ιδέες που θα μετουσιωθούν σε εθνικά και κοινοτικά αγαθά.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις εκτός από τα ίδια κεφάλαια και τον δανεισμό έχουν άλλες δύο πηγές χρηματοδότησης για την υλοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων. Τις εθνικές χρηματοδοτήσεις, όπως είναι ο αναπτυξιακός νόμος και τις ευρωπαϊκές, που χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στα ευρωπαϊκά εργαλεία που οι προσκλήσεις για χρηματοδότηση γίνονται από τους δημόσιους φορείς (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάπτυξης) και τις προσκλήσεις για χρηματοδότηση που γίνονται απευθείας από τις Βρυξέλλες.

Η δεύτερη κατηγορία, αυτή της άμεσης χρηματοδότησης ήταν το αντικείμενο μελέτης της ΕΥ και του ΙΟΒΕ για την περίοδο 2014-2020.

Υποψήφιοι για χρηματοδότηση σε αυτή την κατηγορία είναι ερευνητικοί φορείς και επιχειρήσεις που έχουν να παρουσιάσουν μια καινοτόμο δράση ή υπηρεσία που όταν αναπτυχθεί να μπορεί εκτός από τη χώρα προέλευσης να έχει εφαρμογή σε όλη την ΕΕ και να συμβάλει στην παροχή ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών, όπως για παράδειγμα η δράση για το κλίμα.

Αν για παράδειγμα μια μικρή εταιρεία από την Ξάνθη εμφανίσει ένα project που θα την βοηθήσει να μεγαλώσει το τζίρο της και να δημιουργήσει 10 νέες θέσεις εργασίας δεν θα είναι επιλέξιμη.

Αντιθέτως, η εταιρεία Monolithos Catalysts & Recycling, βιομηχανική εταιρεία που παράγει και ανακυκλώνει καταλύτες, η οποία εξετάστηκε στη μελέτη ως επιτυχημένο case study αξιοποίησης των κοινοτικών χρηματοδοτικών εργαλείων. κατάφερε το 2016 να χρηματοδοτηθεί για να στήσει ένα χημικό εργαστήριο με 16 άτομα στο τμήμα της έρευνας. Από το εργαστήριο βγήκε ένα καινούργιο προϊόν στην παραγωγή,  φιλικό προς το περιβάλλον που θα αξιοποιηθεί  και από άλλες εταιρείες του κλάδου στην Ευρώπη.

Όπως τόνισε ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Monolithos κ. Ιάκωβος Γιακουμής: «Η έρευνα δεν πρέπει να γίνεται για την έρευνα αλλά να μετουσιώνεται σε καινοτομία ώστε να έχει επιχειρηματικό και κοινωνικό αντίκτυπο με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας».

Ο κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, στην ομιλία του επισήμανε πως η υστέρηση των επενδύσεων στη χώρα μας, μάς υποχρεώνει να αναδείξουμε αυτά τα επενδυτικά εργαλεία.

Τόνισε επίσης τον έντονο ανταγωνισμό που υπάρχει για τέτοια προγράμματα και διευκρίνισε πως για να έχει τύχη μια πρόταση θα πρέπει να είναι ενταγμένη σε ένα δίκτυο φορέων άλλων χωρών ώστε να διεκδικήσει με περισσότερες αξιώσεις τη χρηματοδότηση.

Αποκαλυπτικά τα στοιχεία της έρευνας

Από τις ευρωπαϊκές πηγές άμεσης χρηματοδότησης την περίοδο 2014-2020  η Ελλάδα άντλησε 1,7 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» (ψηφιακός μετασχηματισμός και καινοτομία), 44, 6 εκατ. από το πρόγραμμα LIFE (κλιματική αλλαγή και προστασία φυσικού περιβάλλοντος) και 42,5 εκατ. από το πρόγραμμα Erasmus+ (εκπαίδευση), λαμβάνοντας αντίστοιχα την 5^η, 8^η και 16^ηθέση αντίστοιχα ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ με βάση το ύψος της χρηματοδότησης προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα.

Η κατάταξη δεν είναι κακή, αλλά για παράδειγμα από τα 1,7 δισ. του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» μόνο το 30% της χρηματοδότησης πήγε σε 665 εγχώριες ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ  το 70% κατευθύνθηκε σε δημόσια ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Συνολικά απορροφήσαμε και για τα τρία προγράμματα περίπου 1,8 δισ. ενώ ήταν διαθέσιμα 100 δισ. (80 δισ. για τον Ορίζοντα, 3,5 δισ για το Life και 16,5 δισ. για το Erasmus+). 

Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν είχαν εξετάσει και αξιοποιήσει επαρκώς το πρόγραμμα ως εργαλείο χρηματοδότησης σε αντίθεση με τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα τα οποία έχουν μεγαλύτερη τεχνογνωσία κα εμπειρία στην αξιοποίηση τέτοιων  πηγών, απορροφώντας έτσι αναλογικά περισσότερους πόρους.

Όπως τόνισε ο Γιώργος Παπαδημητρίου CEO της ΕΥ «η ενίσχυση της συμμετοχής των ιδιωτικών επιχειρήσεων στα προγράμματα αυτά θα συμβάλει καθοριστικά στην άντληση μεγαλύτερων κεφαλαίων ως ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας αλλά και στον μετασχηματισμό της οικονομίας μας».

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, η χρηματοδότηση των εγχώριων επιχειρήσεων μέσα από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» δημιούργησε συνολικά περίπου 720 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 (περισσότερα από 100 εκατ. ΑΕΠ ετησίως) υποστηρίζοντας περίπου 2.300 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, αν οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν απορροφήσει από το πρόγραμμα πόρους ανάλογους με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας, η μέση επίδραση στο ΑΕΠ της Ελλάδος θα είχε ανέλθει στα 190 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ  το αποτύπωμα στην απασχόληση θα είχε διαμορφωθεί περίπου σε 4.200 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Όπως υποστηρίζεται στη μελέτη, για την ενεργότερη συμμετοχή των εγχώριων ιδιωτικών επιχειρήσεων στα κοινοτικά προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης, απαιτείται καλύτερη συνεργασία μεταξύ ελληνικών επιχειρήσεων και πανεπιστημίων, επαρκέστερη ενημέρωση των επιχειρήσεων για το οφέλη που προκύπτουν από το συνδυασμό πηγών άμεσης και έμμεσης χρηματοδότησης (blended funding), στήριξη της δημιουργίας «συστάδων καινοτομίας» εντός και εκτός Ελλάδος για την κοινή συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα έργα και δημιουργία διαύλου επικοινωνίας  με τις αρμόδιες αρχές της ΕΕ.

Το νέο πλαίσιο χρηματοδότησης της περιόδου 2021-2027 περιλαμβάνει πολλά περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία για επιπλέον τομείς σχέση με αυτό της περιόδου 2014-2020, όπως η άμυνα, οι ιχθυοκαλλιέργειες κ.α.