Πώς ο εξωδικαστικός θα γίνει... τούρμπο: Σχέδιο για ρυθμίσεις 10 δισ. φέτος

Σχέδιο δραστικής επιτάχυνσης των ρυθμίσεων οφειλών με τον εξωδικαστικό μηχανισμό θέτει σε εφαρμογή η κυβέρνηση, επιδιώκοντας να διπλασιάσει μέσα στο τρέχον έτος το ύψος των χρεών που θα έχουν ρυθμισθεί, ώστε να ξεπεράσουν τα 20 δισ. ευρώ. Για τον σκοπό αυτό, δίνει πλέον τη δυνατότητα σε νοικοκυριά με εισοδήματα σχεδόν... μεσαίας τάξης να αξιοποιήσουν τη διάταξη που επέτρεπε ως τώρα μόνο σε ευάλωτους να επιτυγχάνουν αυτόματη ρύθμιση οφειλών, δηλαδή χωρίς οι πιστωτές να μπορούν να την μπλοκάρουν.

Το 2024 ήταν έτος σημαντικής επιτάχυνσης των ρυθμίσεων με τον εξωδικαστικό μηχανισμό, μετά και τις ευνοϊκές αλλαγές για τους δανειολήπτες που έγιναν το 2023. Ακόμη και με αυτή την επιτάχυνση, όμως, η διευθέτηση των οφειλών για τις οποίες έχει γίνει αίτηση θα έπαιρνε πολλά χρόνια:

• Το 2023 υπήρχαν συνολικά 53.000 αιτήσεις για ρύθμιση δανείων ύψους 27,55 δισ. ευρώ, ενώ το 2024 οι αιτήσεις αυξήθηκαν σε 85.560 για χρέη άνω των 40 δισ. ευρώ. Πέρυσι ρυθμίσθηκαν χρέη ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ και συνολικά είχαν ρυθμισθεί χρέη περίπου 9,5 δισ. ευρώ. Αυτό το ποσό ξεπεράσθηκε στο τέλος Ιανουαρίου, καθώς τα ρυθμισμένα χρέη αυξήθηκαν πάνω από τα 10 δισ. και αφορούσαν περίπου 30.000 αιτήσεις.
• Από τις 85.560 αιτήσεις που εκκρεμούσαν στο τέλος του 2024, οι περισσότερες, δηλαδή οι 72.880, βρίσκονταν στα δύο πρώτα στάδια της διαδικασίας ρύθμισης (αρχική υποβολή - άντληση στοιχείων και ολοκλήρωση αιτημάτων) και μόνο 12.680 βρίσκονταν στο τελικό στάδιο οριστικής υποβολής και διαπραγμάτευσης.
• Με τους ρυθμούς του 2024, δηλαδή με ρύθμιση οφειλών περίπου 5 δισ. ευρώ και με εκκρεμείς αιτήσεις για χρέη της τάξεως των 30 δισ. θα χρειάζονταν έξι χρόνια για να ρυθμισθούν τα χρέη που κατέληξαν στον εξωδικαστικό, χωρίς να υπολογίζουμε άλλες αιτήσεις.

Για να επιταχυνθεί αυτή η διαδικασία, το οικονομικό επιτελείο έχει θέσει φιλόδοξο στόχο, σύμφωνα με πληροφορίες, για το 2025: να ρυθμισθούν χρέη της τάξεως των 10 δισ. ευρώ, δηλαδή μέσα σε ένα χρόνο να διευθετηθούν όσες οφειλές είχαν ρυθμισθεί μέχρι το 2024 σε όλα τα προηγούμενα χρόνια λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού. Δηλαδή, τα χρέη που θα ρυθμισθούν φέτος να είναι διπλάσια σε σχέση με το 2024, την καλύτερη ως τώρα χρονιά του μηχανισμού.

Κλειδί η αύξηση των εισοδηματικών ορίων

Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, μία από τις βασικές νέες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, την οποία παρουσίασε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, θα είναι η μεγάλη αύξηση της περιμέτρου των οφειλετών που θα έχουν ένα προνόμιο, το οποίο μέχρι τώρα είχαν μόνο οι θεωρούμενοι ευάλωτοι δανειολήπτες, δηλαδή αυτοί που είχαν πολύ χαμηλά εισοδήματα.

Το προνόμιο αυτό είναι η αυτόματη ρύθμιση των οφειλών τους, χωρίς οι τράπεζες και οι servicers να έχουν τη δυνατότητα να απορρίψουν τη ρύθμιση που θα έχει προτείνει ο ειδικός αλγόριθμος που υπολογίζει πόσα μπορεί να πληρώνει ο οφειλέτης. Σημειωτέον ότι οι πιστωτές, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, απορρίπτουν το ένα τρίτο των αιτήσεων ρύθμισης, με βασική αιτία την εκτιμώμενη έλλειψη οικονομικής δυνατότητας του οφειλέτη να εξυπηρετήσει τη ρύθμιση.

Πλέον θα ισχύουν διπλάσια εισοδηματικά όρια για να θεωρηθεί ότι ένας οφειλέτης έχει το δικαίωμα της αυτόματης ρύθμισης των οφειλών του. Τα νέα όρια ανεβαίνουν σχεδόν σε επίπεδα μεσαίας τάξης, για τα δεδομένα της Ελλάδας: για παράδειγμα, για μια τετραμελή οικογένεια, το όριο ανεβαίνει από το (εξωπραγματικά χαμηλό) επίπεδο των 17.500 σε 35.000 ευρώ. Με εισόδημα μέχρι αυτό το ποσό, θα εφαρμόζεται η αυτόματη ρύθμιση.

Τα νέα εισοδηματικά όρια για υποχρεωτική ρύθμιση με τον εξωδικαστικό

Αντίστοιχα, διπλασιάζονται και τα όρια αξίας ακίνητης περιουσίας και θα είναι πλέον μεταξύ 240.000 και 360.000 ευρώ, όπως και τα όρια για τις καταθέσεις, που ανεβαίνουν μεταξύ 14.000 και 42.000 ευρώ. Για την αυτόματη ρύθμιση, το χρέος δεν πρέπει να ξεπερνά τα 300.000 ευρώ. Είναι ένα αρκετά γενναιόδωρο όριο, επίσης, αφού κατά μέσο όρο οι οφειλές που ρυθμίζονται με τον εξωδικαστικό είναι περίπου 300.000 ευρώ.

Με αυτά τα δεδομένα, η περίμετρος των οφειλετών που μπορούν να αξιοποιήσουν την αυτόματη διευθέτηση οφειλών εκτιμάται ότι αυξάνεται σημαντικά. Με τα προηγούμενα όρια, όπου χαρακτηρίζονταν ευάλωτοι μόνο οι οφειλέτες με εισοδήματα... απόλυτης εξαθλίωσης, μπόρεσαν να ρυθμίσουν τα χρέη τους 2.673 ευάλωτα νοικοκυριά.

Οι πλειστηριασμοί, η απαλλαγή από χρέος και το ενδιάμεσο πρόγραμμα

Τρεις άλλες σημαντικές ρυθμίσεις που παρουσιάσθηκαν χθες από τον υπουργό Οικονομίας αφορούν τους πλειστηριασμούς, την οριστική απαλλαγή από χρέη και την παράταση του ενδιάμεσου προγράμματος για συνεισφορά του Δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες.

Ειδικότερα,

1. Οι πιστωτές δεν θα μπορούν πλέον να διενεργήσουν πλειστηριασμό, αν τουλάχιστον τρεις μήνες νωρίτερα δεν έχουν υποβάλει γραπτή πρόταση ρύθμισης του χρέους στον δανειολήπτη. Με τη διαδικασία αυτή θα δίνεται μια τελευταία ευκαιρία να σώσει ο οφειλέτης το ακίνητό του. Σημειώνεται βέβαια ότι η πρόταση ρύθμισης δεν θα είναι χαριστική, αφού θα ισχύει η βασική αρχή ότι δεν μπορεί να χειροτερεύσει η θέση του πιστωτή. Αν, για παράδειγμα, το ακίνητο του οφειλέτη έχει αξία 100.000 ευρώ, με την πρόταση ρύθμισης ο οφειλέτης δεν θα πρέπει να δίνει λιγότερα από αυτό το ποσό. Η υποχρέωση υποβολής πρότασης υφίσταται μόνο εάν ο οφειλέτης έχει εγγραφεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ενημέρωσης του πιστωτή, παρέχοντας κατ’ ελάχιστον διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και τηλέφωνο επικοινωνίας.
2. Οριστική απαλλαγή από τα χρέη τους προβλέπεται για όσους οφειλέτες κρίνεται από το δικαστήριο ότι δεν διαθέτουν αρκετά περιουσιακά στοιχεία για να ολοκληρώσουν τη διαδικασία πτώχευσης. Μέχρι σήμερα, τα στοιχεία αυτών των οφειλετών καταχωρούνται στο Μητρώο Φερεγγυότητας, ενώ με τη νέα ρύθμιση το δικαστήριο θα μπορεί να εκδίδει απόφαση πράξη οριστικής απαλλαγής τους από το χρέος.
3. Καταργείται η αποκλειστική προθεσμία των 60 ημερών, εντός της οποίας ο ευάλωτος οφειλέτης καλείται να υποβάλει αίτηση για ένταξή του στο Πρόγραμμα Συνεισφοράς του Δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες. Η κατάργηση αυτή γίνεται προκειμένου να διευκολυνθούν περισσότεροι ευάλωτοι οφειλέτες να ενταχθούν στο πρόγραμμα προστασίας και να διασώσουν από την εκποίηση την κατοικία τους. Παράλληλα, το ίδιο το Ενδιάμεσο πρόγραμμα επεκτείνεται για 4 επιπλέον μήνες έτσι ώστε να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες ενέργειες για τη σύσταση και λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης.