ΑΑΔΕ: «Κυνηγητό» μεγαλοοφειλετών με καταθέσεις και περιουσίες στο εξωτερικό

Με συντονισμένες ενέργειες η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αναζητεί καταθέσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία Ελλήνων στο εξωτερικό, οι οποίοι έχουν εμπλακεί σε υποθέσεις φοροδιαφυγής και «μαύρου» χρήματος ή πρόκειται για μεγαλοοφειλέτες του δημοσίου.

Κεντρικός στόχος είναι οι χιλιάδες οφειλέτες της εφορίας οι οποίοι έχουν υψηλά χρέη προς το δημόσιο, τα οποία δεν αποπληρώνουν ούτε ρυθμίζουν ενώ η ΑΑΔΕ δεν μπορεί να βρει περιουσιακά τους στοιχεία στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, στόχος του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη, είναι η αναζήτηση τυχόν περιουσιών των οφειλετών στο εξωτερικό, σε χώρες που είναι «φορολογικά συνεργάσιμες».

Ειδικότερα, από τα 4.242.507 ΑΦΜ που οφείλουν συνολικά 110,8 δισ. ευρώ, προκύπτει πως το ποσό των 84,47 δισ. ευρώ, το χρωστάνε 9.865 ΑΦΜ, εκ των οποίων έκαστος έχει χρέος άνω του 1.000.000 ευρώ, ενώ το μέσο κατά κεφαλήν χρέος τους, ανέρχεται σε 8,56 εκατ. ευρώ. 

Τα εισπρακτικά μέτρα εναντίον τους δεν έχουν αποδώσει, καθώς εμφανίζονται να μην διαθέτουν οι ίδιοι περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα και οι προσπάθειες των εισπρακτικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ στρέφονται στο εξωτερικό για την αναζήτηση περιουσιακών τους στοιχείων, τα οποία θα μπορούσε η εφορία να κατασχέσει.

Τα διεθνή «πλοκάμια» της ΑΑΔΕ

Το κυνηγητό στο εξωτερικό των οφειλετών της εφορίας, καθώς και όσων αποκρύπτουν εισοδήματα, θα στηριχτεί στη Διεθνή Διοικητική Συνεργασία με την ανταλλαγή πληροφοριών κατόπιν αιτήματος ή και την αυθόρμητη ανταλλαγή πληροφοριών, μεταξύ των Κρατών -Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των μελών του ΟΟΣΑ, καθώς και των χωρών με τις οποίες έχουν υπογραφεί συμφωνίες ανταλλαγής πληροφοριών και ανταλλαγής πληροφοριών. 

Οι μορφές διεθνούς διοικητικής συνεργασίας, είναι οι εξής:

1. Ανταλλαγή πληροφοριών κατόπιν αιτήματος: η ανταλλαγή πληροφοριών βάσει συγκεκριμένου κάθε φορά αιτήματος, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η εγκυρότητα των πληροφοριών που παρέχονται από τον φορολογούμενο ή να συλλεχθούν πληροφορίες που δεν κατέστη δυνατό να συγκεντρωθούν κατά τη διενέργεια του ελέγχου.
2. Αυθόρμητη ανταλλαγή πληροφοριών: η μη συστηματική κοινοποίηση, ανά πάσα στιγμή και χωρίς προηγούμενο αίτημα, πληροφοριών που συλλέγονται στα πλαίσια φορολογικού ελέγχου, ή που ενδεχομένως θα ενδιαφέρουν ένα άλλο συμβαλλόμενο κράτος. 

Υφίστανται, όμως, και οι ακόλουθες έξι κατηγορίες υποχρεωτικής αυθόρμητης ανταλλαγής πληροφοριών, όταν:

• Η Αρμόδια Αρχή ενός κράτους έχει λόγους να υποθέτει ότι στο άλλο κράτος υφίσταται φοροδιαφυγή.
• Ένας φορολογούμενος επιτυγχάνει σε ένα κράτος μείωση ή απαλλαγή φόρου, η οποία συνεπάγεται γι' αυτόν αύξηση φόρου ή υπαγωγή του σε φόρο στο άλλο κράτος.
• Όταν πραγματοποιούνται επιχειρηματικές δραστηριότητες μεταξύ προσώπων των συμβαλλομένων κρατών, κατά τέτοιον τρόπο που ενδέχεται να συνεπάγονται μείωση ή εξάλειψη του φόρου είτε στο ένα, είτε στο άλλο, είτε και στα δύο συμβαλλόμενα κράτη.
• Η Αρμόδια Αρχή ενός κράτους έχει λόγους να υποθέτει ότι υφίσταται μείωση ή εξάλειψη φόρου, η οποία προκύπτει από εικονικές/πλασματικές μεταφορές κερδών εντός συνδεδεμένων επιχειρήσεων.
• Από πληροφορίες που διαβίβασε σε ένα κράτος η Αρμόδια Αρχή του άλλου κράτους προκύπτουν πληροφορίες που ενδέχεται να έχουν σημασία για την αξιολόγηση της επιβολής φόρου στο δεύτερο κράτος.
• Υφίστανται συγκεκριμένες φορολογικές γνωμοδοτήσεις για συγκεκριμένα νομικά πρόσωπα.

Επίσης προβλέπονται τα ακόλουθα: 

Ταυτόχρονοι έλεγχοι: Δύο ή περισσότερα κράτη μπορούν να συμφωνήσουν για τη διενέργεια ταυτόχρονων ελέγχων, το καθένα από το έδαφός του, σε έναν ή περισσότερους φορολογούμενους, κοινού ή συμπληρωματικού ενδιαφέροντος για τα εν λόγω κράτη, με σκοπό την ανταλλαγή των πληροφοριών που συγκεντρώνονται από τους ελέγχους αυτούς (αρμοδιότητα της Δ/νσης Ελέγχων ή της Δ/νσης Στρατηγικής Τελωνειακών Ελέγχων και Παραβάσεων, κατά περίπτωση).

Η ανταλλαγή πληροφοριών είναι υποχρεωτική: Το κράτος που λαμβάνει το αίτημα συνεργασίας υποχρεούται να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να απαντήσει στο εν λόγω αίτημα (βάσει της εσωτερικής του νομοθεσίας, των κανονισμών, των αρμοδιοτήτων και των διαθεσίμων πόρων του), ως εάν επρόκειτο να ενεργήσει για δικό του λογαριασμό, παρέχοντας πληροφορίες που είναι διαθέσιμες και διενεργώντας τις δέουσες έρευνες, ακόμη και αν δεν χρειάζεται τις πληροφορίες αυτές για δικούς του φορολογικούς σκοπούς.

Οι εν λόγω πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιούνται σε δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες που ενδέχεται να συνεπάγονται κυρώσεις, οι οποίες κινούνται κατόπιν παραβάσεων της φορολογικής νομοθεσίας, χωρίς να θίγονται οι γενικοί κανόνες και οι διατάξεις που διέπουν τα δικαιώματα των κατηγορουμένων και των μαρτύρων σε τέτοιες διαδικασίες.

Ποιες πληροφορίες αναζητούνται

Οι πληροφορίες που πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνονται σε ένα αίτημα ανταλλαγής πληροφοριών, είναι οι παρακάτω:

1. Η ταυτότητα του ελεγχόμενου προσώπου.
2. Οι πληροφορίες που ζητούνται, συμπεριλαμβανομένων της φύσης και της μορφής που θα πρέπει να έχουν οι παρασχεθείσες πληροφορίες.
3. Ο φορολογικός σκοπός για τον οποίο ζητούνται οι πληροφορίες.
4. Οι λόγοι για τους οποίους πιστεύεται ότι οι αιτούμενες πληροφορίες δύνανται να παρασχεθούν από το κράτος που λαμβάνει το αίτημα, ή βρίσκονται στην κατοχή ή τον έλεγχο προσώπου που υπάγεται στη δικαιοδοσία του.
5. Το όνομα και η διεύθυνση του προσώπου το οποίο πιστεύεται ότι κατέχει τις αιτούμενες πληροφορίες, εφόσον αυτό είναι δυνατό.
6. Ρητή δήλωση ότι η αίτηση για παροχή πληροφοριών είναι σύμφωνη με το νόμο και τη διοικητική πρακτική της Ελλάδας και ότι αν οι ζητούμενες πληροφορίες ήταν εντός της δικαιοδοσίας της Ελλάδας, οι Αρμόδιες Αρχές θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τις σχετικές πληροφορίες σύμφωνα με τους νόμους ή στα πλαίσια της συνηθισμένης διοικητικής πρακτικής της Ελλάδας και ότι το αίτημα είναι συμβατό με την νομική βάση.
7. Ρητή δήλωση αναφορικά με την εξάντληση των εσωτερικών μέσων ανεύρεσης πληροφοριών, εκτός εάν η διαδικασία αυτή συνεπάγεται δυσανάλογες δυσχέρειες (στην περίπτωση αυτή απαιτείται σχετική αιτιολόγηση).

Παραδείγματα 

Α. Ο φορολογούμενος της Χώρας Α αποσύρει όλα τα χρήματα από τον τραπεζικό του λογαριασμό και του παραδίδεται ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Επισκέπτεται μια τράπεζα και στη Χώρα Β και στη Χώρα Γ, και στη συνέχεια επιστρέφει στην Χώρα Α χωρίς μετρητά. 

Σε ένα μεταγενέστερο έλεγχο του φορολογούμενου, η Αρμόδια Αρχή της Χώρας Α στέλνει αίτημα και προς τη Χώρα Β και προς τη Χώρα Γ για πληροφορίες σχετικά με τραπεζικούς λογαριασμούς που μπορεί να έχουν ανοιχτεί από τον φορολογούμενο στη μία ή και στις δύο τράπεζες που επισκέφθηκε. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Αρμόδια Αρχή της Χώρας Α έχει λόγους να πιστεύει ότι οι πληροφορίες βρίσκονται στη Χώρα Β ή είναι στην κατοχή ή τον έλεγχο προσώπου που υπόκειται στη δικαιοδοσία της Χώρας Β Επίσης, έχει λόγους να πιστεύει το ίδιο και για τη 31 Χώρα Γ, αντίστοιχα. 

Η Χώρα Β (ή Γ) δεν μπορεί να αρνηθεί το αίτημα βάσει του ότι η Χώρα Α δεν απέδειξε ότι οι πληροφορίες "βρίσκονται" στη Χώρα Β (ή Γ), διότι είναι εξίσου πιθανό ότι οι πληροφορίες να βρίσκονται στην άλλη Χώρα

Β. Μια παρόμοια κατάσταση μπορεί να προκύψει όταν ένα πρόσωπο υπό έρευνα από τη Χώρα Χ μπορεί να έχει ή να μην έχει φύγει από τη Χώρα Υ και ο τραπεζικός του λογαριασμός εκεί μπορεί να έχει ή να μην έχει κλείσει. 

Εφόσον η Χώρα Χ είναι σε θέση να συνδέσει το πρόσωπο με τη Χώρα Υ, η Χώρα Υ δεν μπορεί να αρνηθεί το αίτημα με την αιτιολογία ότι η Χώρα Χ δεν έχει λόγους να πιστεύει ότι οι πληροφορίες που ζητήθηκαν "βρίσκονται" στη Χώρα Υ. Η Χώρα Χ μπορεί ευλόγως να αναμένει από τη Χώρα Υ να ερευνήσει σχετικά με το θέμα, και αν βρεθεί ένας τραπεζικός λογαριασμός, να παράσχει τις αιτούμενες πληροφορίες.

Γ. Ο πάροχος οικονομικών υπηρεσιών Β είναι εγκατεστημένος στο Κράτος Β. Οι φορολογικές αρχές του Κράτους Α έχουν ανακαλύψει ότι ο Β εμπορεύεται ένα χρηματοοικονομικό προϊόν προς τους κατοίκους του Κράτους Α, χρησιμοποιώντας παραπλανητικές πληροφορίες που καταδεικνύουν ότι το προϊόν εξαλείφει τη φορολογική υποχρέωση επί του εισοδήματος που προκύπτει από το προϊόν, στο Κράτος Α. 

Το προϊόν απαιτεί να ανοιχθεί ένας τραπεζικός λογαριασμός στο όνομα του Β, μέσω του οποίου γίνεται η επένδυση. Οι φορολογικές αρχές του Κράτους Α έχουν εκδώσει προειδοποίηση προς τους φορολογούμενους, προειδοποιώντας όλους τους φορολογούμενους σχετικά με το προϊόν και διευκρινίζοντας ότι δεν επιτυγχάνει το προτεινόμενο φορολογικό αποτέλεσμα και ότι το εισόδημα που παράγεται από το προϊόν πρέπει να δηλωθεί ως φορολογητέο εισόδημα στο Κράτος Α. Παρόλα αυτά, ο Β συνεχίζει να προωθεί το προϊόν στην ιστοσελίδα του και το Κράτος Α έχει αποδείξεις ότι εμπορεύεται επίσης το προϊόν μέσω ενός δικτύου συμβούλων. 

Το Κράτος Α έχει ήδη ανακαλύψει αρκετούς φορολογικούς του κατοίκους που έχουν επενδύσει στο προϊόν, οι οποίοι είχαν παραλείψει να δηλώσουν το εισόδημα που προέκυψε από τις επενδύσεις τους. Το Κράτος Α έχει εξαντλήσει τα εσωτερικά του μέσα για την απόκτηση πληροφοριών σχετικά με την ταυτότητα των κατοίκων του οι οποίοι έχουν επενδύσει στο προϊόν. 

Το Κράτος Α ζητά πληροφορίες από την αρμόδια αρχή του Κράτους Β για όλους τους κατοίκους του Κράτους Α οι οποίοι (α) έχουν ένα λογαριασμό με τον Β και (β) έχουν επενδύσει στο χρηματοοικονομικό αυτό προϊόν. Στο αίτημα, το Κράτος Α παρέχει τις ως άνω πληροφορίες, συμπεριλαμβάνοντας πληροφορίες του χρηματοοικονομικού προϊόντος και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η έρευνα του.

Πότε το αίτημα δεν ικανοποιείται

Δ. Η τράπεζα Β είναι μια τράπεζα εγκατεστημένη στο Κράτος Β. Το Κράτος Α φορολογεί τους κατοίκους του, με βάση το παγκόσμιο εισόδημά τους. Η Αρμόδια Αρχή του Κράτους Α ζητεί από την Αρμόδια Αρχή του Κράτους Β να παράσχει τα ονόματα, την ημερομηνία και τον τόπο γέννησης, καθώς και τα υπόλοιπα των λογαριασμών (συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με οποιαδήποτε χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε τέτοιους λογαριασμούς) των κατοίκων του Κράτους Α που έχουν έναν λογαριασμό, εξουσιοδότηση υπογραφής ή εμπράγματο δικαίωμα σε ένα λογαριασμό στην Τράπεζα Β στο Κράτος Β. Το αίτημα αναφέρει ότι είναι γνωστό πως η Τράπεζα Β διαθέτει μια μεγάλη ομάδα αλλοδαπών κατόχων λογαριασμών, αλλά δεν περιέχει άλλες πρόσθετες πληροφορίες, με αποτέλεσμα να μην ικανοποιεί τη συνθήκη της εύλογης συνάφειας.