Σημαντικά και μετρήσιμα οφέλη αναμένεται να αποκομίσει η Ελλάδα από τη νέα πρόωρη αποπληρωμή δημόσιου χρέους, ύψους 5,29 δισ. ευρώ, που έχει προγραμματιστεί για τις 15 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.
Η πρωτοβουλία αυτή εγκρίθηκε από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), τα οποία αποδέχθηκαν το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για πρόωρη εξόφληση μέρους των δανείων GLF (Greek Loan Facility) από το πρώτο πρόγραμμα στήριξης.
Με αυτή την κίνηση, το ελληνικό Δημόσιο επιταχύνει τη μείωση του χρέους, περιορίζει τον κίνδυνο από ενδεχόμενη αύξηση επιτοκίων στο μέλλον και απαλλάσσει τον Κρατικό Προϋπολογισμό και τους φορολογούμενους από τόκους ύψους 1,6 δισ. ευρώ, οι οποίοι θα καταβάλλονταν σταδιακά από το 2026 και μετά.
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ESM, Pierre Gramegna, η πρόωρη αποπληρωμή στέλνει ένα θετικό μήνυμα στις αγορές, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για νέες αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας το 2026, εξέλιξη κρίσιμη για την περαιτέρω ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα.
Η πρόωρη αποπληρωμή αφορά τα διακρατικά δάνεια GLF, συνολικού ύψους 52,9 δισ. ευρώ, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση της πρώτης χρηματοδοτικής στήριξης προς την Ελλάδα τον Μάιο του 2010. Τα δάνεια αυτά συνήφθησαν διμερώς με 14 χώρες της Ευρωζώνης, πριν από τη δημιουργία του EFSF και του ESM.
Το ποσό των 5,29 δισ. ευρώ αντιστοιχεί περίπου στο 10% των συνολικών GLF που έλαβε η χώρα την περίοδο 2010-2013. Η φετινή αποπληρωμή απαλλάσσει άμεσα τη χώρα από τόκους που θα κατέβαλλε τα επόμενα 8 έως 16 χρόνια.
Τα δάνεια GLF φέρουν κυμαινόμενο επιτόκιο, το οποίο σήμερα διαμορφώνεται στο 2,3%-2,4%, ενώ είχε ξεπεράσει το 3% το 2024. Για τα 5,29 δισ. ευρώ που αποπληρώνονται πρόωρα, η χώρα έχει ήδη καταβάλει τόκους άνω των 1,8 δισ. ευρώ από το 2010-2013.
Μετά την πρόωρη εξόφληση, ο Κρατικός Προϋπολογισμός απαλλάσσεται από ετήσιους τόκους περίπου 140 εκατ. ευρώ. Σε μεσοσταθμική διάρκεια 12 ετών, η συνολική εξοικονόμηση από τόκους εκτιμάται σε 1,6 δισ. ευρώ έως το 2041.
Συνολικά, η κίνηση αυτή διαγράφει υποχρεώσεις 7 δισ. ευρώ, καθώς εξοφλείται κεφάλαιο 5,29 δισ. ευρώ και παράλληλα διαγράφονται μελλοντικοί τόκοι άνω των 1,6 δισ. ευρώ.
Ευρύτερη στρατηγική πρόωρων αποπληρωμών
Η πρόωρη αποπληρωμή εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική για τη μείωση του κόστους δανεισμού και τη βελτίωση του προφίλ του δημόσιου χρέους. Την περίοδο 2022-2024, έχουν προηγηθεί τρεις πρόωρες αποπληρωμές ευρωπαϊκών δανείων ύψους 15,9 δισ. ευρώ. Με τη νέα αποπληρωμή, το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 20,1 δισ. ευρώ.
Επιπλέον, 7,9 δισ. ευρώ διατέθηκαν για την προεξόφληση δανείων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οδηγώντας στη διαγραφή του χρέους προς το Ταμείο. Συνολικά, η Ελλάδα έχει αποπληρώσει πρόωρα δάνεια ύψους 29 δισ. ευρώ, με εξοικονόμηση τόκων 3,5 δισ. ευρώ έως σήμερα.
Διακριτοί ρόλοι κεφαλαίων και δαπανών
Ένα βασικό πλεονέκτημα της πρόωρης αποπληρωμής είναι ότι δεν επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Η πληρωμή πραγματοποιείται από τον ειδικό λογαριασμό ταμειακών διαθεσίμων του Δημοσίου, ο οποίος δημιουργήθηκε μετά το τέλος των Μνημονίων αποκλειστικά για τη διαχείριση και πληρωμή δημόσιου χρέους.
Συχνά τίθεται το ερώτημα γιατί τα διαθέσιμα κεφάλαια δεν κατευθύνονται σε κοινωνικές παροχές ή αυξήσεις μισθών. Ωστόσο, βάσει των κανόνων της Eurostat και του Συμφώνου Σταθερότητας, οι αποπληρωμές χρέους αποτελούν χρηματοοικονομικές συναλλαγές και δεν επηρεάζουν το πρωτογενές πλεόνασμα ή το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Αντίθετα, δαπάνες για παροχές, μισθούς ή συντάξεις αποτελούν δημοσιονομικές πράξεις που αυξάνουν το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος. Συνεπώς, τα κεφάλαια του ειδικού λογαριασμού δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τέτοιες δαπάνες, αλλά η αξιοποίησή τους για πρόωρη αποπληρωμή εξοικονομεί μελλοντικούς πόρους από τόκους και ενισχύει τη βιωσιμότητα των δημοσιο