Η μαγική εικόνα των καταθέσεων: Γιατί οι προσδοκίες είναι υπερβολικές

Τράπεζες και κυβέρνηση υπογραμμίζουν συχνά – πυκνά τη σημαντική αύξηση των καταθέσεων μετά την πανδημία και την καθοριστική συμβολή που μπορούν να έχουν στην ανάκαμψη της οικονομίας, ωστόσο μια πιο προσεκτική εξέταση της κατάστασης δημιουργεί αρκετές εστίες προβληματισμού για το κατά πόσο η αύξηση των καταθέσεων αποτελεί πραγματικά αύξηση αποταμίευσης.

Μάλιστα κυβερνητικά στελέχη ξεχωρίζουνι την αύξηση των καταθέσεων ως έναν από τους βασικούς λόγους αισιοδοξίας για την ανάκαμψη της χώρας. Όπως επισημαίνουν, «η αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων κατά πάνω από 24 δισ. από τις αρχές του 2020 αντιστοιχεί στο 14% του ΑΕΠ. Οι υπερβάλλουσες τραπεζικές καταθέσεις νοικοκυριών στην Ελλάδα (σε σύγκριση με αυτές που θα ήταν χωρίς την πανδημία) είναι οι δεύτερες υψηλότερες, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, μετά αυτές των ΗΠΑ. Κάποιες από αυτές θα επιστρέψουν στην οικονομία».

Σημειώνεται ότι η αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα, νοικοκυριών και επιχειρήσεων, από το τέλος του 2019 μέχρι σήμερα (Απρίλιος '21) φτάνει τα 24 δισ. ευρώ με τις επιχειρηματικές καταθέσεις να εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αύξηση, έχοντας ενισχυθεί κατά 8,6 δισ. (+36,86%), ενώ κατά +100% ενισχύονται οι καταθέσεις των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και κατά +56% οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Ηπιότερη είναι η εικόνα στους ιδιώτες, με αύξηση +11,41% του υπολοίπου καταθέσεων.

Η πορεία των καταθέσεων από το τέλος του 2019 μέχρι σήμερα

Η μεγάλη παρανόηση

Σύμφωνα με αναλυτές η αύξηση των καταθέσεων, εν μέσω πανδημίας, έχει δημιουργήσει μια μεγάλη παρανόηση: ότι η αύξηση είναι αποτέλεσμα αποταμίευσης, αποταμίευση που θα «πέσει» στην οικονομία μόλις οι συνθήκες ομαλοποιηθούν.

Ωστόσο η αύξηση των καταθέσεων δεν φαίνεται να συνδέεται παρά ελάχιστα με αποταμίευση: οι καταθέσεις αυξήθηκαν εξαιτίας των επιδοτούμενων από το κράτος δανείων (ΤΕΠΙΧ), της μη πληρωμής φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, λόγω της πανδημίας, και της διανομής κρατικών χρημάτων μέσω Επιστρεπτέας Προκαταβολής.

Όπως αναγνωρίζουν τραπεζικά στελέχη, η παρατηρούμενη αύξηση των καταθέσεων αντισταθμίζεται από την αύξηση του δημοσίου πρωτογενούς ελλείμματος (το 2020 ανήλθε στα 12,4 δισ. ευρώ ή 7,5% του ΑΕΠ) και των μεταβιβαστικών πληρωμών από ΕΕ. Υπενθυμίζεται ότι το 2020 τα μέτρα στήριξης της οικονομίας από την πανδημία ανήλθαν στο 15% του ΑΕΠ ή 24,8 δισ. ευρώ δηλαδή όσο και η αύξηση των καταθέσεων.

Υπό το πρίσμα αυτό, επισημαίνουν τραπεζικές πηγές, οι εκτιμήσεις ότι η αύξηση των καταθέσεων κατά 24 δισ. ευρώ αποτελεί «καύσιμο» που θα δώσει μεγάλη ώθηση στην κατανάλωση μετά την ομαλοποίηση των συνθηκών και κατ' επέκταση στην οικονομία θα πρέπει να μετριαστούν.

Σημειώνεται ότι παρά την σημαντική ανάκαμψη των καταθέσεων από τα επίπεδα του Ιουλίου 2015, όταν υποχώρησαν στο ναδίρ της κρίσης, οι καταθέσεις παραμένουν σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα (2009), ειδικά σε ότι αφορά τα νοικοκυριά.

Η ανάκαμψη των καταθέσεων μετά το ναδίρ του 2015 και η μεγάλη απόσταση απο το 2009