Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση επιταχύνει την κινητοποίηση των απαραίτητων χρηματοδότησης προκειμένου να ενισχύσει την ασφάλεια της και την προστασία των πολιτών της, στην Ελλάδα είμαστε εν αναμονή της παρουσίασης του 12ετους εξοπλιστικού προγράμματος, με στόχο την ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης της χώρας.
Το εν λόγω σχέδιο, συνολικού κόστους 25-28 δισ. ευρώ, θα δώσει έμφαση στον αντι-drone και αντιαεροπορικό θόλο, στην αναβάθμιση του Στρατού Ξηράς και στην υποστήριξη του Πολεμικού Ναυτικού.
Ωστόσο μετά τα όσα αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση και την έγκριση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, υπάρχουν περιθώρια πλέον για αναθεώρηση του 12ετούς εξοπλιστικού προγράμματος.
Παράλληλα, αυτή η εξέλιξη ήταν για την Ελλάδα μία μικρή νίκη, καθώς ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε προσπαθήσει επανειλημμένα προκειμένου να πείσει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς για την ανάγκη να γίνουν περισσότερα για την άμυνα της Ευρώπης.
Επίσης είναι σημαντικό ότι οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν για περαιτέρω δημοσιονομική ευελιξία, με ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας για όλα τα κράτη και όχι μόνο για όσα είχαν χαμηλές δαπάνες. Έτσι, τα κράτη μέλη τα οποία ήδη δαπανούν άνω του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, όπως η Ελλάδα, να μπορούν να αξιοποιήσουν τη ρήτρα διαφυγής.
Όπως ανέφερε στη συζήτηση στη Βουλή κατά την πρόταση μομφής ο πρωθυπουργός, «εντός των επομένων εβδομάδων θα προκαλέσω συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων προκειμένου η κυβέρνηση να παρουσιάσει το νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας για την επόμενη 12ετία. Να περιγράψει όχι μόνο τους εξοπλισμούς, αλλά και τη συνολική μας φιλοσοφία της αμυντικής μας πολιτικής και της ανάγκης να τονώσουμε το σύστημα καινοτομίας της χώρας. Θα εξειδικεύσει στη συνέχεια ο υπουργός άμυνας τις λεπτομέρειες και θα αναμένω την τοποθέτηση όλων των κομμάτων», τόνισε.
Τι αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Στο κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αυτής της εβδομάδας, οι αποφάσεις που λήφθηκαν για την άμυνα, υπό την πίεση και της απόφασης Τραμπ να εγκαταλείψει την Ουκρανία και να θέσει εν αμφιβόλω τη λειτουργία του NATO, ήταν οι ακόλουθες, όπως τις περιέγραψε ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα:
- Πρώτον, αποφασίσαμε να επενδύσουμε σε τομείς προτεραιότητας που έχουν ήδη καθοριστεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, αντικατοπτρίζοντας τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και σε πλήρη συνοχή με το ΝΑΤΟ: αεροπορική και πυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, πύραυλοι και πυρομαχικά, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, στρατηγικοί καταλύτες, στρατιωτική κινητικότητα, τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοπόλεμος και ηλεκτρονικός πόλεμος.
- Δεύτερον, αποφασίσαμε να κινητοποιήσουμε πρόσθετους δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους για την άμυνά μας. Θα δημιουργήσουμε ένα νέο ευρωπαϊκό μέσο, ύψους έως 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, για τη στήριξη των κρατών μελών στην ενίσχυση των αμυντικών ικανοτήτων που χρειάζονται επειγόντως. Επιπλέον, οι ηγέτες κατέστησαν σήμερα σαφές ότι χρειαζόμαστε ευελιξία στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Επειδή τα κράτη μέλη θα επενδύσουν πολύ περισσότερο στην άμυνα και οι κοινοί δημοσιονομικοί κανόνες μας πρέπει να τους επιτρέψουν να το πράξουν, με βιώσιμο και βιώσιμο τρόπο. Η ευελιξία στη διοχέτευση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών κονδυλίων στην άμυνα θα είναι επίσης σημαντική – για τα κράτη μέλη που θα το επιλέξουν. Επίσης, η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων να διευρύνει την εντολή της – για περισσότερα δάνεια στον τομέα της άμυνας – θα βελτιώσει την πρόσβαση στην ιδιωτική χρηματοδότηση και θα έχει θετικό αντίκτυπο στις ιδιωτικές τράπεζες.
- Τρίτον, αποφασίσαμε να επενδύσουμε καλύτερα και αποδοτικότερα μαζί, με κοινές προμήθειες και μέσω τυποποίησης και απλούστευσης.
Η άμυνα της ΕΕ σε αριθμούς
Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της ΕΕ, ήδη ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει οδηγήσει τα κράτη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες για να αντιμετωπιστεί η ρωσική απειλή. Μεταξύ 2021 και 2024 οι συνολικές αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών της ΕΕ αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30%. Το 2024 εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 326 δισ., δηλαδή περίπου στο 1,9% του ΑΕΠ της ΕΕ -ο στόχος του NATO υπενθυμίζεται ότι είναι 2%.
Οι δαπάνες αναμενόταν να αυξηθούν κατά περισσότερο από 100 δισ. ευρώ σε πραγματικούς όρους έως το 2027, πριν ληφθούν οι αποφάσεις για το πρόγραμμα ReArm Europe των 800 δισ. ευρώ.
Εάν λάβουμε υπόψη μόνο τα 23 κράτη μέλη της ΕΕ που είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ, οι αμυντικές δαπάνες ανήλθαν σε 1,99% του συνολικού ΑΕΠ τους το 2024 και αναμένεται να ανέλθουν στο 2,04% το 2025.
Οι επενδύσεις στον τομέα της άμυνας αυξάνονται
Το 2023 οι επενδύσεις στον τομέα της άμυνας αυξήθηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό. Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος αυξήθηκαν κατά 17%, σημειώνοντας ρεκόρ ύψους 72 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 26% των συνδυασμένων αμυντικών δαπανών των κρατών μελών. Συνεπώς, τα κράτη μέλη υπερβαίνουν κατά πολύ τον συμφωνηθέντα συλλογικό δείκτη αναφοράς του 20%.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 2024 οι επενδύσεις στον τομέα της άμυνας ανήλθαν σε 102 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει πάνω από το 30% των συνολικών αμυντικών δαπανών.
Προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού
Το 2023 πάνω από το 80% των αμυντικών επενδύσεων, περίπου 61 δισ. ευρώ, διατέθηκε για την προμήθεια νέων αμυντικών προϊόντων.
Η αυξητική τάση επιβεβαιώθηκε το 2024, καθώς οι δαπάνες για την προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού υπερέβησαν τα 90 δισ. ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό 88,2% των επενδύσεων στον τομέα της άμυνας και σε ετήσια αύξηση άνω του 50%.
Έρευνα και ανάπτυξη
Οι συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας, οι οποίες περιλαμβάνουν τυχόν πληρωμές έως το σημείο έναρξης των δαπανών για την παραγωγή ειδών, ανήλθαν σε 11 δισ. ευρώ το 2023 (6% περισσότερο από ό,τι το 2022) και σε 13 δισ. ευρώ το 2024.
Ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της άμυνας
Η ενισχυμένη συνεργασία για τις επενδύσεις στον τομέα της άμυνας είναι ζωτικής σημασίας. Ανοίγει ευκαιρίες για εξοικονόμηση κόστους και μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να δαπανήσουν αποτελεσματικότερα τους διαθέσιμους πόρους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαθέσει 16,4 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) για δραστηριότητες που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027. Τα κονδύλια αυτά συμβάλλουν στη στήριξη της έρευνας και της ανάπτυξης, στην ενίσχυση της στρατιωτικής κινητικότητας, στην αύξηση της βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας και στην προώθηση κοινών προμηθειών.
Οι δαπάνες στο πλαίσιο του ΠΔΠ περιλαμβάνουν:
- 8 δισ. στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας για την τόνωση της έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας
- 300 εκατ. για την στήριξη κοινών προμηθειών στον τομέα της άμυνας
- 500 εκατ. για την ενίσχυση της παραγωγής πυρομαχικών
Επιπλέον, το πρόγραμμα για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, το οποίο εξετάζεται επί του παρόντος από το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα μπορούσε να κινητοποιήσει πρόσθετα κονδύλια από τον προϋπολογισμό της ΕΕ μεταξύ των ετών 2025 και 2027.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ συνεργάζονται επίσης στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη, ο οποίος αποσκοπεί στην ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να προλαμβάνει τις συγκρούσεις, να οικοδομεί και να διατηρεί την ειρήνη και να ενισχύει τη διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα. Επί του παρόντος, έχει ανώτατο χρηματοδοτικό όριο 17 δισ. ευρώ.
Κύκλος εργασιών της αμυντικής βιομηχανίας
Το 2023 ο κύκλος εργασιών της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας ανήλθε σε 158,8 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξήθηκε κατά 16,9% από το προηγούμενο έτος.
Αυτή η αυξητική τάση ήταν εμφανής και στους τρεις βασικούς τομείς:
- Αεροναυπηγική: κύκλος εργασιών 64,8 δισ. (+15,8%)
- Πολεμικό Ναυτικό: 37,9 δισ. (+17,7%)
- Στρατός Ξηράς: 56,2 δισ. (+17,7%)
Οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές εξαγωγές ανήλθαν σε 57,4 δισ. ευρώ το 2023, σημειώνοντας αύξηση κατά 12,6% από το 2022.
Θέσεις εργασίας στον τομέα της άμυνας
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία κατέγραψε σημαντική αύξηση της απασχόλησης το 2023, καθώς ο συνολικός αριθμός των θέσεων εργασίας ανήλθε σε 581.000. Πρόκειται για αύξηση κατά 8,9% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος.
Περίπου 217.000 από αυτές τις θέσεις εργασίας αφορούσαν τον στρατιωτικό κλάδο της αεροναυπηγικής, ενώ το συνδυασμένο εργατικό δυναμικό στους κλάδους της ξηράς και του πολεμικού ναυτικού αντιπροσώπευε 364.000 θέσεις εργασίας στην αμυντική βιομηχανία.
Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στις πολύπλοκες αλυσίδες εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας στην Ευρώπη. Επί του παρόντος υπάρχουν 2.500 ΜΜΕ στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Η ενσωμάτωση βιομηχανικών δυνατοτήτων σε όλα τα κράτη μέλη δημιουργεί τις προϋποθέσεις για οικονομίες κλίμακας και μείωση του κόστους.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
