Την Τρίτη 1 Απριλίου το Σώμα των Επιτρόπων ενέκρινε την πρότασή της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής για τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής συνοχής – ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, της άμυνας, των ανατολικών παραμεθόριων περιοχών, της οικονομικά προσιτής στέγασης, της ανθεκτικότητας στο νερό και της ενεργειακής μετάβασης.
Στο πλαίσιο της εν εξελίξει ενδιάμεσης επανεξέτασης της προγραμματικής περιόδου 2021-2027, τα κράτη μέλη θα κληθούν να επαναπρογραμματίσουν μέρος των προγραμμάτων συνοχής τους για την περίοδο 2021-2027 προς τις νέες προτεραιότητες της ΕΕ.
Η νομοθετική πρόταση της Επιτροπής εισάγει στοχευμένες τροποποιήσεις στους κανονισμούς για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης – εισάγοντας κίνητρα και δυνατότητες ευελιξίας για πέντε νέες προτεραιότητες:
- Ανταγωνιστικότητα και απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα – αύξηση των επενδύσεων σε στρατηγικές τεχνολογίες.
- Άμυνα και ανατολικές παραμεθόριες περιοχές – πρόταση στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της δυνατότητας να χρησιμοποιούν την πολιτική συνοχής για τη στήριξη ορισμένων αμυντικών δράσεων. Ειδικά κίνητρα παρέχονται επίσης στις περιοχές των ανατολικών συνόρων, οι οποίες αντιμετωπίζουν τη διπλή πρόκληση της αύξησης της ασφάλειας και της ανάκαμψης των οικονομιών τους.
- Οικονομικά προσιτή στέγαση – προς τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση του κενού επενδύσεων σε κατοικίες, όπως περιγράφεται στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της προέδρου φον ντερ Λάιεν.
- Ανθεκτικότητα των υδάτων – ενθάρρυνση των επενδύσεων στην αποδοτική χρήση των υδάτων, στην ψηφιοποίηση των υποδομών ύδρευσης, στον μετριασμό της ξηρασίας και της απερήμωσης, καθώς και στη συμμόρφωση με την οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.
- Ενεργειακή μετάβαση – στήριξη της αυξημένης εστίασης στην ενεργειακή μετάβαση, ιδίως στις ενεργειακές διασυνδέσεις και τις υποδομές επαναφόρτισης.
Για να υποστηρίξει αυτές τις προτεραιότητες, η Επιτροπή εισάγει νέα κίνητρα:
- Οι πόροι που επαναπρογραμματίζονται για αυτούς τους πέντε τομείς θα επωφεληθούν από πρόσθετη εφάπαξ προχρηματοδότηση ύψους 30 % το 2026 και τη δυνατότητα χρηματοδότησης έως και 100 % από την ΕΕ.
- τα προγράμματα που ανακατανέμουν τουλάχιστον το 15% του συνολικού ποσού τους στις στρατηγικές προτεραιότητες θα λάβουν επιπλέον προχρηματοδότηση 4,5%.
- Για τις ανατολικές παραμεθόριες περιοχές, αυτή η πρόσθετη προχρηματοδότηση θα είναι ακόμη υψηλότερη – 9,5%.
Επιπρόσθετα, η Επιτροπή προτείνει μεγαλύτερη ευελιξία για την υλοποίηση των προγραμμάτων: παράταση των προθεσμιών για τις επιλέξιμες δαπάνες, την απόδοση δαπανών και την αποδέσμευση κατά ένα έτος – έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030 για προγράμματα που διαθέτουν πάνω από το 15 % των πόρων τους στους νέους ειδικούς στόχους και στους στόχους του STEP.
Κατά την Επιτροπή, η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο να καταστήσει αποτελεσματικότερη την πολιτική συνοχής, διατηρώντας παράλληλα τη βασική αποστολή της – τη μείωση των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων. Εναπόκειται στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να αποφασίσουν εάν επιθυμούν να εκμεταλλευτούν αυτήν την ευκαιρία. Οι πόροι της συνοχής παραμένουν στη διάθεσή τους.
Από την άλλη πλευρά, οι αρμόδιες αρχές που αυτή την περίοδο είναι περισσότερο απασχολημένες με τη δαπάνη των δισεκατομμυρίων από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να εκμεταλλευτούν αυτές τις νέες προτάσεις. Τώρα οι υπερφορτωμένες διοικητικές δομές θα πρέπει να ασκήσουν ακόμη περισσότερα καθήκοντα με κίνδυνο να χαθούν τελικά και τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι νέες προτάσεις δημιουργούν έναν περαιτέρω πληθωρισμό στους στόχους της πολιτικής συνοχής, η οποία στην πραγματικότητα μπορεί να αποσκοπεί στην εναρμόνιση των συνθηκών διαβίωσης στην ΕΕ αλλά είναι αμφίβολο τελικά αν μπορεί να την επιτύχει λόγω της πολυπλοκότητας αλλά και της μεταξύ τους αντίφασης των νέων επιδιώξεων. Η συνοχή πλέον καλείται να αντιμετωπίσει όλες τις προκλήσεις και κρίσεις της ΕΕ χωρίς μεγαλύτερη χρηματοδότηση και χωρίς να έχει επιτύχει τον βασικό της στόχο με βάση τις συνθήκες της ΕΕ: την μείωση των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων.
* Ο Γιώργος Μελέας είναι στέλεχος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, αρμόδιος για την πολιτική συνοχής.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
