Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) ανακοίνωσε την κίνηση ποινικής διαδικασίας κατά του εξόριστου επικριτή του Κρεμλίνου, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, καθώς και άλλων διακεκριμένων αντιφρονούντων, με την κατηγορία της συνωμοσίας για βίαιη κατάληψη της εξουσίας.
Σύμφωνα με τη FSB, η έρευνα αφορά και τα 22 μέλη της Επιτροπής Κατά του Πολέμου, μιας ομάδας που αποτελείται από πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους, νομικούς, ηθοποιούς και ακαδημαϊκούς. Όλοι βρίσκονται στο εξωτερικό και αντιτίθενται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στην ομάδα περιλαμβάνονται, εκτός του Χοντορκόφσκι, ο γνωστός αντιφρονών Βλαντίμιρ Καρά-Μουρζά, ο πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού Γκάρι Κασπάροφ και ο πρώην πρωθυπουργός Μιχαήλ Κασιάνοφ. Η FSB χαρακτηρίζει την ομάδα ως «Ο Χοντορκόφσκι και οι συνεργοί του», υποδεικνύοντας τον ως κεντρικό πρόσωπο.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δημιουργία «πλατφόρμας διαλόγου» με τις ρωσικές δημοκρατικές δυνάμεις στην εξορία, στην οποία ο Χοντορκόφσκι έχει δηλώσει συμμετοχή.
Η Ρωσία αποχώρησε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2022, εν μέσω πιέσεων για αποβολή λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Σε συνέντευξή του στο Reuters, ο Χοντορκόφσκι απέρριψε τις κατηγορίες περί χρηματοδότησης και στρατολόγησης ουκρανικών παραστρατιωτικών μονάδων από την Επιτροπή Κατά του Πολέμου ως «εντελώς ψευδείς». Τόνισε πως η δράση της επιτροπής είναι αποκλειστικά δημόσια, ειρηνική και ανθρωπιστική.
Ο Χοντορκόφσκι εκτιμά ότι η πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης πλήττει τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς ενώνει τους αντιπάλους του Κρεμλίνου οι οποίοι, μετά το τέλος της διακυβέρνησής του, θα μπορούσαν να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη Ρωσία.
Όπως δήλωσε, «αυτό το εναλλακτικό σημείο νομιμοποίησης αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τον ίδιο και το καθεστώς του», προσθέτοντας πως η προσέγγιση διεθνών θεσμών με την ενωμένη ρωσική αντιπολίτευση είναι η σωστή στρατηγική.
Η ανακοίνωση της FSB υπογραμμίζει την πρόθεση της Μόσχας να εντείνει την πίεση στους εξόριστους αντιπάλους του Κρεμλίνου, παρουσιάζοντάς τους ως απειλή για το κράτος και αντιδρώντας σε δυτικές πρωτοβουλίες που τους προσδίδουν νομιμότητα.
Ο Χοντορκόφσκι, πρώην μεγιστάνας του πετρελαίου και κάποτε ο πλουσιότερος άνδρας της Ρωσίας, εξέτισε ποινή δέκα ετών σε φυλακή της Σιβηρίας για κατηγορίες απάτης που, κατά τον ίδιο και δυτικές χώρες, είχαν πολιτικά κίνητρα, προτού λάβει χάρη και εγκαταλείψει τη Ρωσία το 2013.
Από το 2022, έχει αναδειχθεί σε εξέχουσα προσωπικότητα μεταξύ των Ρώσων εξόριστων που στηρίζουν το Κίεβο στον πόλεμο κατά της Μόσχας. Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου χαρακτηρίστηκε «ξένος πράκτορας» από τις ρωσικές αρχές.
Ο Χοντορκόφσκι, που διαμένει πλέον στο Λονδίνο, χαρακτήρισε τις νέες κατηγορίες «μελανό σημείο» για την FSB, επισημαίνοντας ότι «αυξάνουν το επίπεδο κινδύνου για όσους αποφασίζουν ότι είναι έτοιμοι να αποτελέσουν εναλλακτική λύση στο καθεστώς του Πούτιν».