Τη δική της πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα ακολουθεί η Καλαμάτα τα τελευταία τρία χρόνια, ως μία από τις έξι ελληνικές και συνολικά εκατό ευρωπαϊκές πόλεις που επέλεξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του προγράμματος για τη δημιουργία κλιματικά ουδέτερων πόλεων έως το 2030.
Η σχετική πρωτοβουλία αποτυπώνεται στο κλιματικό συμβόλαιο της πόλης, με βασικό στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων κατά 94% μέσα από 77 δράσεις σε τέσσερις άξονες. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Καλαμάτας, έχουν ήδη ολοκληρωθεί επτά έργα, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται ακόμη δεκαεπτά.
Μεταξύ των υλοποιημένων έργων περιλαμβάνονται η παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκό πάρκο της ΔΕΥΑΚ, η ενεργειακή αναβάθμιση του κολυμβητηρίου, η εγκατάσταση συστήματος κοινόχρηστων ποδηλάτων, οικιακή και συνοικιακή κομποστοποίηση, αναβάθμιση του δημοτικού φωτισμού, δημιουργία πάρκων τσέπης και οικιακοί ανακυκλωτές.
Υπό υλοποίηση βρίσκονται έργα όπως αστικές αναπλάσεις, διαμόρφωση του πάρκου ΟΣΕ, κατασκευή του πάρκου Ελιάς, βιοκλιματική ανάπλαση της πλατείας Φυτειάς, ελεγχόμενη στάθμευση, αναβάθμιση του Βιοτεχνικού Πάρκου, παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους και το Πράσινο Σχολείο «Schoolheroes».
Όπως επισημαίνει ο αντιδήμαρχος Στρατηγικού Σχεδιασμού και Κλιματικής Ουδετερότητας, πολιτικός μηχανικός Βασίλης Παπαευσταθίου, η Καλαμάτα αντιμετωπίζει έντονα τα τελευταία χρόνια περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Ο ίδιος τονίζει ότι η ένταξη της πόλης στο δίκτυο των έξι κλιματικά ουδέτερων ελληνικών πόλεων αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής προσπάθειας για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με στόχο τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας έως το 2050. Η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, όπως υπογραμμίζει, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα για τις επόμενες γενιές.
Στον οδικό χάρτη της Καλαμάτας περιλαμβάνονται δράσεις για την ενέργεια, τη βιώσιμη κινητικότητα, τις υποδομές, τη διαχείριση φυσικών πόρων, την κυκλική οικονομία και την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Επιστημονικοί φορείς όπως το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και η Περιφέρεια Πελοποννήσου συμμετέχουν ενεργά, ενώ έχει δημιουργηθεί παρατηρητήριο κλιματικής προσαρμογής σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συμμετοχή των πολιτών και κυρίως των νέων, μέσα από εκπαιδευτικές και ενημερωτικές πρωτοβουλίες.
Ο κ. Παπαευσταθίου σημειώνει ότι στόχος είναι η δημιουργία μιας πόλης που επενδύει στην ποιότητα ζωής, με τους πολίτες να αποτελούν ενεργό μέρος του σχεδιασμού και της υλοποίησης των δράσεων. Η εκπαίδευση στα σχολεία θεωρείται καθοριστική για την επιτυχία της προσπάθειας.
Η Καλαμάτα, εκτός από τις προκλήσεις της ανόδου των υδάτων, της διάβρωσης των ακτών, των πλημμυρικών φαινομένων και των δασικών πυρκαγιών, έχει δοκιμαστεί και στο παρελθόν, όπως με τον καταστροφικό σεισμό του 1986. Στο Κέντρο Καινοτομίας της πόλης, Kalamata.Lab, λειτουργεί ειδική αίθουσα αφιερωμένη στον σεισμό, ενισχύοντας τη μνήμη και την ευαισθητοποίηση της κοινότητας.
Παράλληλα, υλοποιούνται ερευνητικά προγράμματα για την παρακολούθηση θαλάσσιων κινδύνων και την προστασία της παράκτιας ζώνης, ενώ η προσπάθεια της Καλαμάτας έχει ήδη βρει απήχηση και εκτός Ελλάδας.
Το καλοκαίρι του 2026, η πόλη θα συμμετάσχει στην έκθεση «Too Hot – Πόλεις σε Κλιματική Μετάβαση» στο Γερμανικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής στη Φρανκφούρτη, εκπροσωπώντας τη Μεσόγειο μαζί με μία πόλη της Πορτογαλίας. Η έκθεση θα αναδείξει στρατηγικές για κλιματικά ουδέτερη αστική ανάπτυξη, εστιάζοντας σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά δίκαιες και χωρίς αποκλεισμούς προσεγγίσεις.
Υπενθυμίζεται ότι στο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις έως το 2030», συμμετέχουν επίσης η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, τα Τρίκαλα και η Κοζάνη.