Το Υπουργείο Πολιτισμού αναλαμβάνει μια σημαντική πρωτοβουλία για τη βελτίωση της προσβασιμότητας και τη διασφάλιση της πυροπροστασίας στον αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα στη βορειοανατολική Αττική.
Η σημερινή κατάσταση χαρακτηρίζεται από περιορισμένη πρόσβαση και αυξημένη επικινδυνότητα, καθώς ο χώρος, που βρίσκεται στο τέλος επαρχιακής οδού, δεν διαθέτει επαρκείς υποδομές για τους πεζούς και τα οχήματα, ενώ μεγάλο τμήμα της διαδρομής μέσα στον χώρο είναι δύσβατο.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, «ο Ραμνούντας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αττικής, με ιδιαίτερη ιστορική και αρχαιολογική αξία».
Οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν αποκαλύψει σημαντικά τμήματα της αρχαίας οδού, που οδηγούσε στο Δήμο του Ραμνούντα, περνώντας μπροστά από το ιερό της Νεμέσεως και τερματίζοντας στο φρούριο.
Κατά μήκος αυτής της οδού, έχουν βρεθεί πολυτελείς ταφικοί περίβολοι, ανάγλυφα, ναΐσκοι και στήλες, στοιχεία που αναδεικνύουν τον ιστορικό και καλλιτεχνικό πλούτο της περιοχής. Στόχος του έργου είναι η πλήρης ανάδειξη και η ασφάλεια της επισκεψιμότητας για το ευρύ κοινό, διασφαλίζοντας την καθολική πρόσβαση και την προστασία των μνημείων.
Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία οργανωμένων διαδρομών περιήγησης, με κύριους άξονες συνολικού μήκους περίπου 2.394 μέτρων, που διασφαλίζουν κυκλική κίνηση σε όλον τον αρχαιολογικό χώρο.
Οι διαδρομές αυτές υλοποιούνται με στόχο την ασφαλή μετακίνηση επισκεπτών – μεταξύ των οποίων και άτομα με αναπηρία σε μήκος 1.082 μέτρων – και την ορθολογική προστασία των αρχαιοτήτων. Προβλέπεται η δημιουργία πολλών σταθμών ξεκούρασης, πληροφόρησης και θέασης.
Συγκεκριμένα, η Δυτική Διαδρομή ξεκινά από το εκδοτήριο και ακολουθεί το μονοπάτι της αρχαίας νότιας ταφικής οδού, διαμορφωμένη με ήπιες επεμβάσεις ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση.
Η διαδρομή αυτή συνεχίζει έως την ακρόπολη, με τον σχεδιασμό να περιλαμβάνει στάσεις σε καίρια σημεία για πληροφόρηση και ανάπαυση των επισκεπτών. Εντός του φρουρίου, όπου αναδεικνύονται η νότια και ανατολική πύλη και ο αρχαίος αγωγός ομβρίων, η περιήγηση φτάνει τα 433 μέτρα, με επιπλέον τρεις οργανωμένους χώρους ανάπαυσης.
Αντίστοιχα, η Ανατολική Διαδρομή εκτείνεται σε μήκος περίπου 930 μέτρων, με ειδικές ρυθμίσεις στη διαμόρφωση της περιοχής ώστε να διευκολύνεται η αναστροφή των οχημάτων και η πρόσβαση των επισκεπτών.
Προβλέπονται τέσσερις ενδιάμεσοι σταθμοί πληροφόρησης, ενώ ένα πρόσθετο μονοπάτι νότια των αποθηκών προσφέρει πανοραμική θέα και άμεση πρόσβαση για όλους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με κινητικά προβλήματα.
Στο πλαίσιο των υποδομών διαμορφώνονται ασφαλείς συνθήκες πρόσβασης τόσο για τα οχήματα όσο και για πεζούς, με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και νέους χώρους στάθμευσης. Ιδιαίτερη μέριμνα δίνεται στη δημιουργία δευτερεύουσας εισόδου, δρόμου έκτακτης ανάγκης, καθώς και στην υποστήριξη μελλοντικών εγκαταστάσεων υποδοχής επισκεπτών, όπως πωλητήριο και αναψυκτήριο. Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της υφιστάμενης αμαξιτής οδού αναβαθμίζονται, με πρόβλεψη για την ανάπτυξη πρόσθετων υποδομών.
Το σχέδιο προβλέπει τη συντήρηση και ανάδειξη δώδεκα ταφικών μνημείων ιδιαίτερης ιστορικής αξίας, όπως οι χώροι των Μενεστιδού, Ευφράνορος, Διοφαντίδου, και άλλων, καθιστώντας τα προσβάσιμα και ασφαλή για το κοινό.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πυροπροστασία, με τον Ραμνούντα να εντάσσεται στο Μνημόνιο Συνεργασίας με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας από το 2024.
Εγκαθίσταται μόνιμο πυροσβεστικό δίκτυο μήκους 750 μέτρων, με 20 πυροσβεστικές φωλιές, κανόνια πυρόσβεσης, φωτισμό ασφαλείας και ασύρματο σύστημα ειδοποίησης, ενώ ειδικοί εκτοξευτήρες νερού θα τοποθετηθούν σε καίρια σημεία, όπως το ιερό της Νεμέσεως. Επιπλέον, φορητοί πυροσβεστήρες θα καλύπτουν όλους τους κύριους χώρους, ενισχύοντας την ετοιμότητα σε περιπτώσεις εκτάκτων συμβάντων.
Ο Ραμνούντας, στην άκρη της βορειοανατολικής Αττικής με θέα στον Ευβοϊκό, αποτελεί μοναδικό δείγμα αρχαίου οικισμού και φρουριακού συγκροτήματος που χρονολογείται από τον 6ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ.
Τα τείχη, το φρούριο, το θέατρο, το γυμνάσιο, τα ταφικά μνημεία και κυρίως το μεγάλο ιερό της Νεμέσεως καταδεικνύουν τόσο τη στρατιωτική όσο και την πολιτιστική σημασία του χώρου.
Το φρούριο, όπως και του Σουνίου, θεωρείται ότι κατασκευάστηκε για τον έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών προς την Αθήνα κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ναός της Νεμέσεως, του οποίου το αρχικό δωρικό οικοδόμημα καταστράφηκε από τους Πέρσες το 480 π.Χ., για να ανεγερθεί νέο και μεγαλοπρεπέστερο τον 5ο αιώνα π.Χ.
Σημαντικά τεκμήρια, όπως η αποκατεστημένη βάση του περίφημου αγάλματος της Νεμέσεως (έργο Αγοράκριτου), διατηρούνται προστατευμένα εντός του αρχαιολογικού χώρου.
Η υλοποίηση του έργου συνιστά χαρακτηριστικό παράδειγμα ολοκληρωμένης διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς, συνδυάζοντας ασφάλεια, προσβασιμότητα και ανάδειξη των μνημείων, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Αττικής.