Το όνειρο της πλήρους ενεργειακής αυτονομίας άγγιξε πρώτο ένα μικρό νησί 257 κατοίκων στο βορειοανατολικό Αιγαίο. Ο λόγος για τον Άγιο Ευστράτιο, που όχι μόνο ακολούθησε το δρόμο που χάραξε πριν χρόνια η Τήλος- όταν δημιούργησε ένα υβριδικό σύστημα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας- αλλά έφθασε ένα βήμα παραπέρα, πετυχαίνοντας πρώτο την πλήρη ενεργειακή του αυτονομία με ενέργεια προερχόμενη 100% από ΑΠΕ.
Είναι σαφές ότι η υλοποίησή τέτοιων έργων δε συμβάλλει μόνο στη δραστική μείωση της χρήσης συμβατικών καυσίμων και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, αλλά προσφέρει χαμηλότερο ενεργειακό κόστος για τους κατοίκους, ενώ μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για μελλοντικές εφαρμογές και σε άλλες απομονωμένες περιοχές τόσο εκτός όσο και εντός Ελλάδας.
Βέβαια, δεδομένου ότι τόσο ο Άγιος Ευστράτιος όσο και η Τήλος έχουν λίγους κατοίκους -257 και 746 αντίστοιχα- η εφαρμογή παρόμοιων πρακτικών σε πολυπληθέστερα νησιά θα απαιτούσε πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις και αυτό θα πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας.
Φθηνότερη θέρμανση για το χειμώνα
Το καινοτόμο ενεργειακό έργο στον Άγιο Ευστράτιο περιλαμβάνει ανεμογεννήτρια και φωτοβολταϊκά ισχύος 1,125 MW, σύστημα αποθήκευσης ενέργειας τύπου Tesla Megapack, αλλά και σταθμό παραγωγής θερμότητας από πλεονάζουσα ενέργεια ΑΠΕ και δεξαμενές αποθήκευσης ζεστού νερού.
Υλοποιήθηκε από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και έχει τεθεί ήδη από τις αρχές Ιουλίου σε δοκιμαστική λειτουργία, από την οποία προέκυψε ότι η ενεργειακή κάλυψη είναι 100% αυτόνομη.
«Εξετάζουμε ανά χρονικές περιόδους μέσα στη μέρα τη συμπεριφορά της κατανάλωσης και υπολογίζουμε ότι θα μπούμε στη μόνιμη λειτουργία γύρω στα μέσα Σεπτέμβρη. Άλλωστε, εσκεμμένα ξεκινήσαμε τις δοκιμές σε περίοδο υψηλής ζήτησης», εξηγεί στο BD ο Κωνσταντίνος Σινάνης, δήμαρχος του νησιού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το έργο τεθεί σε μόνιμη λειτουργία δε θα χρησιμοποιείται πλέον ο πετρελαϊκός σταθμός του νησιού, ο οποίος θα είναι εφεδρικός. «Δε θα εξαρτόμαστε από τα ορυκτά καύσιμα ούτε θα ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο διακοπής εφοδιασμού πετρελαίου λόγω των καιρικών συνθηκών. Επί της ουσίας δε θα λειτουργεί το εργοστάσιο και δε θα υπάρχουν καυσαέρια και εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα».
Σύμφωνα με τον κ. Σινάνη δε θα επιτευχθεί μόνο ενεργειακή αυτονομία όσον αφορά την ηλεκτροδότηση του νησιού αλλά και θερμική. «Φέτος το χειμώνα ο κόσμος θα θερμανθεί μέσω του δικτύου τηλεθέρμανσης από τις ΑΠΕ και όχι με πετρέλαιο. Το περίσσευμα της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα διοχετεύεται μέσω των λεβήτων στο δίκτυο και οι κάτοικοι θα θερμαίνονται με εγγυημένα μειωμένο τιμολόγιο», εξηγεί.
Πάντως, ο δήμαρχος του Αγίου Ευστρατίου τονίζει ότι το ατόπημα του μεγάλου αυτού έργου είναι ότι δεν έχει προβλεφθεί - μέχρι στιγμής τουλάχιστον- από το κράτος κάποια μείωση στους λογαριασμούς ρεύματος, ώστε να γνωρίζουν οι κάτοικοι κατά πόσο θα ωφεληθούν. «Αποτελεί πρόκληση για εμάς, να μπορέσει ο καταναλωτής να δει στο λογαριασμό του ρεύματος κάποια μείωση».
«Είναι ένα έργο το οποίο έχουμε σκοπό όχι μόνο να το αναδείξουμε αλλά να το μεγαλώσουμε και να το κάνουμε ακόμη καλύτερο μέσα από τις όποιες παρατηρήσεις θα δεχθούμε», καταλήγει ο δήμαρχος.
Το case study της Τήλου- Στο 70% η ενεργειακή αυτονομία
Πριν από τον Άγιο Ευστράτιο, όμως, ένα άλλο ελληνικό νησί, η Τήλος, κατάφερε να γίνει το πρώτο «πράσινο» νησί της Μεσογείου, καλύπτοντας τουλάχιστον το 70% των ενεργειακών αναγκών του από ΑΠΕ, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από τη σύνδεση με το δίκτυο της Κω.
Το ευρωπαϊκό πρωτοποριακό έργο T.I.L.O.S. (Technology Innovation for the Local Scale) ξεκίνησε επίσημα την 1η Φεβρουαρίου 2015 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2019, βάζοντας το νησί στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής καινοτομίας. Το project αυτό, που σχεδιάστηκε, υλοποιήθηκε και λειτουργεί με τεχνολογία, εξοπλισμό, λογισμικό και επιστημονικό προσωπικό της Eunice δεν πέτυχε μόνο ενεργειακή αυτονομία και ανεξαρτησία αλλά και την υδροδότηση μέσω αφαλάτωσης με χρήση ΑΠΕ.
Η βασική ιδέα του έργου βασίζεται σ’ ένα υβριδικό σύστημα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, αξιοποιώντας αιολική και ηλιακή ενέργεια, αλλά και ένα σύστημα αποθήκευσης ενέργειας σε μπαταρίες συνδεδεμένο με «έξυπνη» διαχείριση μικροδικτύου, που λειτουργεί με μπαταρίες οι οποίες επαναφορτίζονται από μια ανεμογεννήτρια και ένα φωτοβολταϊκό ηλιακό πάρκο.
Στο πλαίσιο αυτό, το υβριδικό σύστημα αποτελείται από μια ανεμογεννήτρια μεσαίας κλίμακας 800kW, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο μικρής κλίμακας 160kW και ένα σύστημα αποθήκευσης μπαταριών ωφέλιμης ενεργειακής χωρητικότητας 2,4MWh.
Έτσι, το δίκτυο παραμένει τροφοδοτούμενο κατά τη διάρκεια ηλιόλουστων και θυελλωδών συνθηκών, απελευθερώνοντας την απαιτούμενη ενέργεια σε περιόδους μεγάλης ζήτησης, όπως κατά την τουριστική περίοδο όπου οι απαιτήσεις αυξάνονται δραματικά και χαμηλότερης παραγωγής, όπως τη νύχτα.
Το νέο μικροδίκτυο αλληλεπιδρά επίσης με το κύριο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Εκτός από τον υβριδικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έχουν επίσης εγκατασταθεί έξυπνοι μετρητές και συσκευές διαχείρισης της ζήτησης στον οικιακό τομέα και σε άλλα, κεντρικά φορτία του νησιού της Τήλου.
Το TILOS Project έχει αποσπάσει τέσσερα βραβεία από την ΕΕ και αποτελεί ένα παγκόσμιο case study ενεργειακής ανεξαρτησίας και βιωσιμότητας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα πάντα είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να μην υφίσταται κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη η πιθανότητα ενός black out.