Μπορεί το προηγούμενο διάστημα να έγινε ένα μικρό βήμα από την κυπριακή πλευρά που θα εξασφάλιζε την ομαλή πορεία του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας και Κύπρου- με την πολυπόθητη διαβεβαίωση της έγκρισης του εσόδου- ωστόσο η πολιτική αντιπαράθεση φαίνεται να κορυφώνεται. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες, η Αθήνα θα επανεκκινήσει μέσα στο φθινόπωρο τις έρευνες στο Αιγαίο με την ελληνική πλευρά να μην πτοείται από τις τουρκικές αντιδράσεις.
Πολιτικό θρίλερ στην Κύπρο
Κατά την τέταρτη κατά σειρά τηλεδιάσκεψη μεταξύ ΡΑΑΕΥ, ΡΑΕΚ, ΑΔΜΗΕ και Κομισιόν, που έλαβε χώρα στις 31 Ιουλίου, αποδείχθηκε πως η κατάσταση είναι πιο σύνθετη από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Μπορεί η ΡΑΕΚ να εξέδωσε τελικά την απόφαση για την ανάκτηση των 25 εκατ. ευρώ, όπως είχε δεσμευτεί, ωστόσο έθεσε ως βασική προϋπόθεση ότι ο ΑΔΜΗΕ θα πρέπει να εξασφαλίσει την Άδεια Ιδιοκτήτη και την Άδεια Διαχειριστή Γραμμής Διασύνδεσης, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάκτηση του εσόδου μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, με την ενσωμάτωσή του στις Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος.
Αμέσως μετά από αυτό το μικρό βήμα που σημειώθηκε από την κυπριακή πλευρά, το έργο βρέθηκε στο επίκεντρο αντικρουόμενων απόψεων. Λίγες μόλις ημέρες μετά την απόφαση της ΡΑΕΚ, ο υπ. Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, μιλώντας σε κυπριακό ραδιόφωνο αμφισβήτησε τη βιωσιμότητα και τη δυνατότητα υλοποίησης του έργου, υπογραμμίζοντας ότι έχει στα χέρια του δύο μελέτες από «πολύ σοβαρούς και αξιόπιστους οργανισμούς», οι οποίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο.
Μάλιστα, σύμφωνα με την κυπριακή εφημερίδα Πολίτης και ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, τοποθετήθηκε με τρόπο που επίσης έθετε υπό την αίρεση της ομαλής υλοποίησης του έργου και, ειδικότερα, την εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ προς τον ΑΔΜΗΕ.
«Χωρίς χρηματοδότηση και από τους καταναλωτές κατά τη φάση των εργασιών ο GSI δεν έχει μέλλον, παρά την πολιτική στήριξη από τις δύο κυβερνήσεις και τη γενναία χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Βρισκόμαστε πάλι σε ένα σημείο που η κυβέρνηση δεν στέλνει μια ξεκαθάρη εικόνα για το έργο και φαίνεται να υποβόσκει μια ενδοκυβερνητική κόντρα. Ανεξάρτητα από τα γεωπολιτικά εμπόδια, η κυπριακή πλευρά στέλνει μια εικόνα διγλωσσίας», σημείωνε η κυπριακή εφημερίδα.
Στην ανοικτή διαφωνία του υπ. Οικονομικών με τη ΡΑΕΚ προστέθηκε το ίδιο διάστημα η τοποθέτηση του αναπληρωτή κυβερνητικού εκπροσώπου, Γιάννη Αντωνίου, ο οποίος κατέστησε σαφές ότι η υπόθεση θα χρειαστεί να ξαναπεράσει από το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου. Συγκεκριμένα, μιλώντας στο κρατικό ραδιόφωνο (ΡΙΚ), ο κ. Αντωνίου τόνισε η τελική απόφαση θα παρθεί από το υπουργικό συμβούλιο και ότι για να εκταμιευθούν τα 25 εκατ. ευρώ, πρέπει το έργο να κριθεί υλοποιήσιμο και βιώσιμο.
Συνεχίζει να είναι αρνητικός ο ΥΠΟΙΚ της Κύπρου
Η κατάσταση φαίνεται να κινείται σε τεντωμένο σχοινί, αφού σχεδόν ένα μήνα μετά ο κ. Κεραυνός, καλεσμένος στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ ξεκαθάρισε ότι ο Great Sea Interconnector (GSI) δεν μπορεί να προχωρήσει εάν πρώτα δεν διασφαλιστούν οι σωστοί όροι, οι κατάλληλες συμμετοχές και το συμφέρον του φορολογούμενου πολίτη. «Το έργο είναι πολύπλοκο, έχει γεωπολιτική, πολιτική, οικονομική και τεχνική πτυχή. Επομένως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, πρέπει να μελετηθεί από όλες τις απόψεις για να είμαστε βέβαιοι πώς προχωρούμε», τόνισε.
«Δεν λέω να μην γίνει το έργο. Λέω το έργο να γίνει όταν θα αποφασίσουμε, με τους σωστούς όρους, με τις σωστές συμμετοχές και αφού διευκρινιστεί κάθε πτυχή αυτού του έργου ότι είναι προς το συμφέρον του κυπριακού λαού», σημείωσε ο ΥΠΟΙΚ, ενώ υπογράμμισε ότι το θέμα δεν αποτελεί απόφαση ενός μόνο υπουργού, αλλά είναι απόφαση κυβέρνησης.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις καθυστερήσεις του έργου από το 2017 μέχρι σήμερα. «Έχω μια απορία: γιατί μετά από οκτώ χρόνια δεν έχει υλοποιηθεί το έργο και γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μας εξηγεί τους λόγους;». Ο ΥΠΟΙΚ επεσήμανε ότι η Κύπρος δεν διαθέτει πολλά μέσα για να πιέσει την Κομισιόν, ωστόσο αναμένει πιο πρακτικές κινήσεις από την ΕΕ.
Παράλληλα, σε συνέντευξή του στην «Κ» επανέλαβε για πολλοστή φορά ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης δεν είναι βιώσιμο με τους συγκεκριμένους όρους, επικαλούμενος ξανά τις δύο ανεξάρτητες μελέτες.
«Η συζήτηση γίνεται γιατί το έργο είναι πολύπλοκο με οικονομική, τεχνική και γεωπολιτική πτυχή. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω και κάτι άλλο. Έχει από το 2010 που συζητείται αυτό το έργο και χαρακτηρίζεται ευρωπαϊκό, καθώς η Κομισιόν αποφάσισε να το χρηματοδοτήσει με 650 εκατομμύρια. Το ερώτημα που θέτω είναι γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που διαθέτει κονδύλια υπό αυστηρούς όρους και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, μετά από τόσα χρόνια δεν διερωτάται γιατί δεν έγινε αυτό το έργο;», είπε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με τα 25 εκατ. ευρώ, ο κ. Κεραυνός υπογράμμισε ότι «με τα σημερινά οικονομικά, τεχνικά και γεωπολιτικά δεδομένα που χαρακτηρίζουν το έργο, η πληρωμή του ποσού των 25 εκατ. δεν είναι μια απλή υπόθεση. Χρειάζεται πρώτα η διασφάλιση κάποιων σοβαρών παραμέτρων».
Γεραπετρίτης: «Το έργο θα υλοποιηθεί»
Η Τουρκία έχει αποτελέσει από την πρώτη στιγμή τροχοπέδη στην υλοποίηση του έργου, δημιουργώντας στρατηγικά και τεχνικά εμπόδια, που δυσχεραίνουν την πρόοδό του. Τον Ιούλιο του 2024, τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν τις υποθαλάσσιες έρευνες για την τοποθέτηση του καλωδίου νότια της Κάσου, «παγώνοντας» τις έρευνες στο 60% της διαδρομής.
Μάλιστα, απορρίπτει το έργο Ελλάδας- Κύπρου, προτείνοντας η σύνδεση της δεύτερης με την ΕΕ να γίνει μέσω Τουρκίας, μία λύση που θεωρεί πιο λογική και τεχνικά σωστή. Παράλληλα, επιμένει να εμποδίζει τις ερευνητικές εργασίες, αυξάνοντας την αβεβαιότητα για την υλοποίηση του έργου.
Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για τη συνέχιση του έργου μέσα στο φθινόπωρο έχει φέρει στο τραπέζι και της στρατιωτικής ηγεσίας τα πιθανά σενάρια τουρκικής αντίδρασης.
«Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου, που αίρει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, θα υλοποιηθεί», σημείωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στη «REAL NEWS» ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, διαβεβαιώνοντας ότι η Αθήνα δεν κάμπτεται από τις τουρκικές αντιδράσεις και συνεχίζει με προσήλωση τα βήματα που διασφαλίζουν τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
«Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, το οποίο αίρει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, θα προχωρήσει. Άλλωστε, έχουμε αποδείξει -στο πεδίο, όχι στα λόγια- με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, τα θαλάσσια πάρκα και την προκήρυξη οικοπέδων νοτίως της Κρήτης ότι, όταν πρόκειται να ασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, δεν μας πτοούν οι αντιδράσεις.
Προφανώς τις αναμέναμε και δεν είχαμε την αυταπάτη ότι οι γείτονές μας θα αποστούν από θεωρίες που έχουν αβάσιμα αναπτύξει από δεκαετίες. Η ισχυρή και ενεργητική εξωτερική πολιτική της Ελλάδας διεγείρει αντανακλαστικά. Η Ελλάδα, όμως, δεν ετεροπροσδιορίζεται. Με τις πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει την τελευταία διετία περνούμε από το στάδιο της αντίδρασης στο πεδίο της ενεργούς δράσης, βελτιώνοντας ουσιαστικά τη θέση μας στο Αιγαίο και την Ανατολική Ευρώπη», τόνισε μεταξύ άλλων.
Στάση αναμονής από τη Nexans
Υπενθυμίζεται ότι η γαλλική εταιρεία Nexans, η οποία κατασκευάζει το καλώδιο, έχει πληρωθεί μέχρι και τον Αύγουστο.
Μάλιστα, ο CEO της Nexans, ChristopherGuérin, δήλωσε περί τα τέλη Ιουλίου σε αναλυτές ότι «υπάρχουν ακόμα πολλές συζητήσεις με διάφορους εμπλεκόμενους, αλλά είμαστε σε στενή συνεργασία με τον πελάτη για να συνεχίσουμε την παραγωγή. Έχουμε ήδη λάβει προκαταβολή τον Απρίλιο που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε έως τον Αύγουστο (....) το σημαντικό είναι ότι το έργο συνεχίζεται και λαμβάνουμε πληρωμές».
Ωστόσο, είπε ότι «εάν ο GSI ακυρωθεί, έχουμε άλλα έργα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Το οικονομικό αποτύπωμα της ακύρωσης δεν το θεωρούμε σημαντικό, ούτε θα επηρεάσει τους στόχους για το 2028. Κάθε μέρα εργαζόμαστε σε plan B».
Λίγες ημέρες μετά η εταιρεία προχώρησε στην εξής ανακοίνωση: «Σε απάντηση πρόσφατων δημοσιευμάτων σχετικά με το έργο του Great Sea Interconnector, η Nexans θα επιθυμούσε να διευκρινίσει τα εξής:
Όλα τα καλώδια που έχουν ήδη κατασκευαστεί για το GSI έχουν εξοφληθεί πλήρως, εξαλείφοντας έτσι οποιαδήποτε οικονομική έκθεση της Εταιρείας σε περίπτωση προσαρμογών στο έργο.
Οι προηγμένες λύσεις καλωδίων HVDC της Nexans είναι ιδιαίτερα περιζήτητες σε μια σειρά έργων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επομένως, οποιαδήποτε διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα μπορεί να αναδιατεθεί σε άλλες πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι ήδη σε εξέλιξη ή υπό σχεδιασμό».
Τι θα γίνει αν το έργο «παγώσει»
Υπενθυμίζεται ότι το μνημόνιο συναντίληψης που υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2024 ανάμεσα στους υπουργούς Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου, προβλέπει ότι η ανάκτηση εσόδου από τους Κύπριους καταναλωτές για δαπάνες του έργου θα καλυφθεί από τον προϋπολογισμό με τη διάθεση συνολικού ποσού 125 εκατ. ευρώ την πενταετία 2025 - 2029.
Ωστόσο, αν το έργο «παγώσει» θα τεθεί σε ισχύ η περίφημη ρύθμιση του 50%-50%, (αντί για το αρχικό 63% η κυπριακή, 37% η ελληνική), όπως προβλέπει η διάταξη που είχε αλλάξει κατόπιν απαίτησης από την κυπριακή πλευρά. Δηλαδή, η ελληνική κυβέρνηση θα καλύψει το μισό κόστος.
Έτσι, με βάση αυτήν τη lose-lose ρύθμιση, σε περίπτωση που το έργο μπλοκάρει και χωρίς υπαιτιότητα του φορέα υλοποίησης, δηλαδή του ΑΔΜΗΕ, ο τελευταίος μπορεί να ανακτήσει τις μέχρι τότε δαπάνες. Η κυπριακή πλευρά αντί για τα 25 εκατ. ευρώ που καλείται σήμερα να πληρώσει, θα κληθεί να καταβάλει 125 εκατ. ευρώ, όσο το 50% των μέχρι τώρα συνολικών δαπανών του ΑΔΜΗΕ, που διαμορφώνονται σε 251 εκατ. ευρώ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
