Με φόντο το χάσμα πλέον Ελλάδας - Κύπρου για το μέλλον του GSI, αναμένεται σήμερα το απόγευμα η τηλεδιάσκεψη των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου, Παπασταύρου και Παπαναστασίου, με τον Ευρωπαίο Επίτροπο για την Ενέργεια και τη Στέγαση, Νταν Γιόργκενσεν.
Ύστερα από τα αμφίσημα και αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα από την κυπριακή πλευρά, η Κομισιόν επιχειρεί να γίνει γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των δύο «στρατοπέδων», ώστε να διασφαλίσει ότι το έργο δε θα «παγώσει».
Πάντως, στο πλαίσιο της τηλεδιάσκεψης, αναμένεται να τεθούν επί τάπητος όλες οι εκκρεμότητες που υπάρχουν μεταξύ Λευκωσίας και ΑΔΜΗΕ, με τον τελευταίο να αναμένεται να θέσει στην κυπριακή πλευρά, μεταξύ άλλων, τόσο τον όρο της αποδέσμευσης των 25 εκατ. ευρώ, όσο και της αναγνώρισης του συνόλου των 251 εκατ. ευρώ που έχει δαπανήσει έως τώρα. Σύμφωνα με πηγές κοντά στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στόχος είναι να λυθούν με κάθε δυνατό τρόπο σήμερα όσα εμποδίζουν τη συνέχιση του έργου.
Σε συνέχεια της σύσκεψης αυτής θα ακολουθήσει αύριο ευρεία συντονιστική σύσκεψη μεταξύ ΡΑΑΕΥ, ΡΑΕΚ, ΑΔΜΗΕ και υφυπουργού Ενέργειας, Νίκου Τσάφου, με στόχο να εξεταστούν οι αδειοδοτικές, τεχνικές και ρυθμιστικές εκκρεμότητες που εξακολουθούν να καθυστερούν την πλήρη ωρίμανση του έργου.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, απαντώντας στις προσωπικές βολές που δέχθηκε από τον υπουργό Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνό, τόνισε ότι για να γίνει το έργο πρέπει να είμαστε ενωμένοι και «να πάψει η διγλωσσία».
Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, ζητά από την κυπριακή πλευρά να διασαφηνίσει τις όποιες αντιρρήσεις ή επιφυλάξεις έχει, προκαλώντας όσους αμφισβητούν το έργο να παρουσιάσουν στοιχεία και επιχειρήματα.
Το χάσμα των δύο πλευρών, ποιοι δε θέλουν το έργο
Το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι μεγάλο και θα μεγαλώνει ακόμη περισσότερο όσο η ΡΑΕΚ επιμένει ότι το έργο, ύψους 1,9 δισ. ευρώ, πρέπει να προχωρήσει με ίδιους πόρους του ΑΔΜΗΕ, με τη χρηματοδότηση των 658 εκατ. ευρώ από την ΕΕ και με χρεώσεις για τους Έλληνες καταναλωτές. Οσο αναγνωρίζει μόνο τα 82 από τα 259 εκατ. ευρώ που έχει δαπανήσει έως σήμερα ο ΑΔΜΗΕ και, κυρίως, όσο ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών αρνείται πεισματικά να υπογράψει την έγκριση για την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ, η οποία θα άνοιγε τον δρόμο για τον καθορισμό των σχετικών ταριφών.
Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τη διακρατική συμφωνία που υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2024, η συμβολή της Κύπρου αντιστοιχεί σε 25 εκατ. ευρώ τον χρόνο για πέντε χρόνια (2025-2029), ποσό που ισοδυναμεί με 6-7 λεπτά του ευρώ την ημέρα ανά καταναλωτή και θα καλυφθεί από το Ταμείο Ρύπων χωρίς να επιβαρύνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Γιατί, λοιπόν, η Κύπρος επιμένει να βάζει τρικλοποδιές σ’ ένα έργο, που όχι μόνο θα την έβγαζε από την ενεργειακή απομόνωση αλλά θα έριχνε τις τιμές ρεύματος; Μπορεί τόσο καιρό διά στόματος του κ. Κεραυνού να επικαλείται μελέτες περί μη βιωσιμότητας του έργου, ωστόσο οι πραγματικοί λόγοι είναι πολλοί, διαφορετικοί και κυρίως όχι άγνωστοι στους περισσότερους.
Η Κύπρος παραμένει το μοναδικό κράτος-μέλος της ΕΕ που δεν διαθέτει ηλεκτρική διασύνδεση, με αποτέλεσμα να παράγει όλη την ενέργειά της στο εσωτερικό της και παράλληλα το ηλεκτρικό της σύστημα στηρίζεται κατά 75,5% στο πετρέλαιο, το ακριβότερο και πλέον ρυπογόνο καύσιμο.
Έτσι, η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και μάλιστα 60% πάνω από το ρεύμα στην Ελλάδα με τα κυπριακά νοικοκυριά να πληρώνουν πάνω από 32 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα.
Το ότι η κυπριακή αγορά ενέργειας είναι μικρή και απομονωμένη, την καθιστά προσοδοφόρα για λίγους επενδυτές και το κλειστό αυτό σύστημα συμφερόντων φαίνεται να μην επιθυμεί καμία αλλαγή.
Από τη μία πλευρά είναι οι εισαγωγείς καυσίμων, που επωφελούνται από τις εισαγωγές πετρελαίου, που ξεπερνούν τα 600 εκατ. ευρώ τον χρόνο, και από την άλλη οι παραγωγοί ΑΠΕ, που αποζημιώνονται σε πολύ υψηλότερες τιμές σε σχέση με την Ευρώπη.
Ωστόσο, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» παραμένει η Τουρκία, η οποία έχει καταστήσει σαφές σε κάθε τόνο ότι δεν επιθυμεί το έργο, θεωρώντας ότι έχει το αποκλειστικό δικαίωμα συντονισμού των ερευνών μέσω της έκδοσης NAVTEX. Μάλιστα, τον Ιούλιο του 2024, τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν τις υποθαλάσσιες έρευνες νότια της Κάσου, «παγώνοντας» τις έρευνες στο 60% της διαδρομής..
Ο ρόλος των Γάλλων επενδυτών
Την ίδια στιγμή, το σταθερό ενδιαφέρον του γαλλικού fund Meridiam, για συμμετοχή στο έργο με ποσοστό 49,9%, καταδεικνύει τη γαλλική πρόθεση να διαδραματίσει ενεργό ρόλο όχι μόνο στην κατασκευή του έργου (μέσω της Nexans), αλλά και στη μακροπρόθεσμη λειτουργία και ανάπτυξή του, με τη Meridiam ως έναν εκ των βασικών μετόχων. Αν γινόταν αυτό, η Γαλλία θα μπορούσε να κατοχυρώσει τη στρατηγική της επιρροή σε ένα έργο που συνδέει την Ελλάδα, την Κύπρο και, κατ’ επέκταση, την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Θυμίζουμε ότι τον Δεκέμβριο του 2024 ρεπορτάζ του Bloomberg αποκάλυπτε συμφωνία ανάμεσα στον ΑΔΜΗΕ και τη Meridiam για να αποκτήσει η τελευταία το 49,9% των μετοχών της εταιρείας ειδικού σκοπού (Great Sea Interconnector Ltd), ενώ ο Διαχειριστής θα διατηρούσε την πλειοψηφία με 50,1%. Η συμφωνία προέβλεπε, επίσης, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δύναται να εισέλθει ως μέτοχος, εφόσον το επιθυμεί, με αναλογική μείωση των ποσοστών συμμετοχής του ΑΔΜΗΕ και της Meridiam.
Η ύπαρξη της αρχικής συμφωνίας μεταξύ Meridiam και ΑΔΜΗΕ δεν ανακοινώθηκε ποτέ επίσημα, ωστόσο ο Διαχειριστής αναγκάστηκε να παραδεχθεί την ύπαρξη της απαντώντας σε ερώτηση του ΠΑΣΟΚ στη Βουλή τον Φεβρουάριο του 2025. Μάλιστα, με επιστολή του ενημέρωσε ότι η προαναφερθείσα συμφωνία δεν είναι δεσμευτική ή είναι οριστική και δεν δεσμεύει την Ελλάδα.
«Μέχρι την οριστικοποίηση της συμφωνίας και την ολοκλήρωση της συναλλαγής θα έχουν διενεργηθεί όλες οι αναγκαίες μελέτες, ώστε να διασφαλιστεί ότι η συναλλαγή είναι επωφελής για το έργο και συνάδει με τους διεθνείς κανόνες και την πάγια πρακτική της αγοράς», αναφερόταν στην επιστολή.
Σύμφωνα με όσα μεταφέρουν στο BD πηγές που γνωρίζουν το έργο, η Meridiam συνεχίζει να επιθυμεί να μπει στο έργο και, μάλιστα, εφόσον αρθούν οι επιφυλάξεις της Κύπρου και δεδομένου ότι οι έρευνες βυθού θα προχωρήσουν κανονικά, προτίθεται να συνεχίσει τη διαδικασία για την πιθανή επένδυσή της στο έργο, σύμφωνα με τη συμφωνία που είχε συναφθεί με τον ΑΔΜΗΕ τον Δεκέμβριο του 2024.
Πρακτικά, αν αυτό συμβεί, μπορούν να ξεκινήσουν οι μελέτες δέουσας επιμέλειας (due diligence), οι οποίες περιλαμβάνουν ενδελεχή τεχνικό, χρηματοοικονομικό και νομικό έλεγχο, με στόχο την υπογραφή της συμφωνίας μετόχων (Shareholders Agreement). Έτσι, η εν λόγω συμφωνία θα επιτρέψει στα δύο μέρη να αρχίσουν να μοιράζονται το κόστος της περαιτέρω ανάπτυξης και κατασκευής του έργου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τραπέζι των συνομιλιών για επένδυση στον GSI έχουν μπει κατά καιρούς και άλλα fund τόσο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όσο και από την Αμερική (DFC).
Πλήγμα στα λειτουργικά κέρδη της Nexans αν «ναυαγήσει» το έργο
Σύμφωνα με αποκαλύψεις της γαλλικής εφημερίδας Les Echos και ανάλυση της BNP Paribas Exane, ενδεχόμενο ναυάγιο του έργου θα μπορούσε να «διαγράψει» έως και 6% των λειτουργικών κερδών (EBIT) της Nexans, η οποία από το καλοκαίρι παραμένει απλήρωτη.
Μάλιστα, η BNP Paribas Exane υποβάθμισε τη μετοχή της, επικαλούμενη κινδύνους από τις πολιτικές εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τα χρηματοδοτικά εμπόδια που εξακολουθούν να βαραίνουν το project.
Παράλληλα, η Nexans εισέρχεται σε φάση διοικητικών ανακατατάξεων με τον διευθύνοντα σύμβουλο Christopher Guérin να αποχωρεί στα τέλη Οκτωβρίου, ύστερα από επτά χρόνια στο τιμόνι του ομίλου, παραδίδοντας τη σκυτάλη στον Julien Hueber, πρώην επικεφαλής του τομέα Grid & Connect Europe. Η ανακοίνωση της αλλαγής ηγεσίας προκάλεσε πτώση 8,6% στη μετοχή της εταιρείας στο Χρηματιστήριο του Παρισιού.
Η γαλλική εφημερίδα επισημαίνει ότι οι αντιρρήσεις της Τουρκίας και οι καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση έχουν δημιουργήσει σκιά πάνω από ένα έργο που είχε παρουσιαστεί ως στρατηγικός ενεργειακός διάδρομος σύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας – Ευρώπης. Αναφέρει δε ότι αντί για εγγύηση ενεργειακής ασφάλειας, ο GSI κινδυνεύει να μετατραπεί σε πεδίο πολιτικών και εταιρικών τριβών.
Ο Guérin επιμένει πως «το έργο παραμένει υπό συζήτηση», ενώ ο πρόεδρος του Δ.Σ. Jean Mouton διαβεβαιώνει ότι η αποχώρηση του CEO «δεν συνδέεται με το GSI».
Σύμφωνα με αναλυτές, ο νέος CEO, αναμένεται να επιβάλει αυστηρότερη πειθαρχία σε χρονοδιαγράμματα και κόστη, σε μια περίοδο όπου ο GSI βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι του.
Η ΕτΕΠ καταρρίπτει τα επιχειρήματα Κεραυνού
Τη στιγμή που ο κ. Κεραυνός επικαλείται ως εμπόδιο τη μη βιωσιμότητα του έργου, πηγές αναφέρουν ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) δεν έθεσε ποτέ ζήτημα περί μη βιωσιμότητας του έργου, χωρίς να υπάρχει, βέβαια, κάποια επίσημη αναφορά επί του θέματος.
Πάντως, πρόσφατα η Πρόεδρος της ΕΤΕπ, Νάντια Καλβίνιο, σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων σημείωσε ότι η Τράπεζα είναι διατεθειμένη να παρέχει στήριξη σε στρατηγικά έργα που υποστηρίζονται από την Ελλάδα και την Κύπρο εφόσον οι δύο χώρες συμφωνήσουν και εφόσον εγκριθούν από την Κομισιόν τα Εθνικά Σχέδια για το Κλίμα των δύο χωρών, που το περιλαμβάνουν.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η πιθανή συμμετοχή της ΕΤΕπ είναι κρίσιμη καθώς το δάνειο της θα συμπαρασύρει το κόστος του συνολικού δανεισμού σε χαμηλότερα επίπεδα, κάνοντας το έργο βιώσιμο για ιδιώτες επενδυτές όπως για παράδειγμα η Meridiam, που προαναφέραμε.
Παράλληλα, η συμμετοχή της ενισχύει την εμπιστοσύνη συνολικά στο έργο, γιατί η έγκριση δανείου από αυτήν προϋποθέτει εξαντλητικό τεχνο-οικονομικό έλεγχο. Αντίθετα, η μη συμμετοχή της κάνει το έργο πιο ακριβό, και ίσως και μη βιώσιμο από οικονομικής άποψης, αλλά καταδεικνύει και στα μεγάλα επενδυτικά ταμεία ότι το έργο έχει ρίσκο που είναι δύσκολα διαχειρίσιμο - είναι δηλαδή σαν να τους διώχνει.
Πέρα, όμως, από τους επενδυτές, η συμμετοχή της είναι καθοριστική και για τις τράπεζες, ελληνικές ή ξένες, που θα χρηματοδοτήσουν το 70% - 80% του έργου μέσω κοινού δανεισμού. Χωρίς την ΕτΕΠ το επιτόκιο για τα δάνεια που θα δώσουν (αν δώσουν) θα είναι μάλλον υψηλότερο, αντιλαμβανόμενες ότι το έργο ενέχει μεγαλύτερο ρίσκο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
