Πενήντα χιλιάδες κοινωνικές κατοικίες αντίδοτο στην στεγαστική κρίση

Με στόχο να δώσει μια «ανάσα» στο ήδη οξύ στεγαστικό πρόβλημα της χώρας, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας προωθεί το πρόγραμμα κοινωνικής στέγασης, που προβλέπει τη δημιουργία 53.880 κοινωνικών κατοικιών μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Μέσω του μηχανισμού της κοινωνικής αντιπαροχής και της σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα θα αξιοποιηθούν δημόσια ακίνητα, που σε πρώτη φάση θα προσφέρουν 5.000 κατοικίες με προσιτή μίσθωση για ευάλωτα νοικοκυριά, σε μια εποχή που η Ελλάδα βρίσκεται στη χειρότερη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την προσιτότητα της στέγης.

Το 35% του μισθού των Ελλήνων «φεύγει» στη στέγαση

Σε έξαρση βρίσκεται φέτος η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα, με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat να αποκαλύπτουν πως οι Έλληνες καταβάλλουν το 35,5% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για την κάλυψη δαπανών στέγασης, ποσοστό που είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε. των 27, καθώς ο μέσος όρος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δεν ξεπερνάει το 19,2%. 

Παράλληλα, ενώ το συγκεκριμένο ποσοστό στην ΕΕ σταδιακά μειώνεται, αφού το 2023 ήταν στο 19,7%, στην Ελλάδα παρατηρείται αντίθετη πορεία, με το ποσοστό να διαμορφώνεται σε 35,2% το 2023 και σε 34,2% το 2022.

Την ίδια στιγμή, τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 10,9% τον Μάιο του 2025, ενώ ο συνολικός κλάδος της στέγασης κατά 6%, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Την περίοδο 2020-2024, οι τιμές των ενοικίων έχουν ανέβει κατά 21,5%, ενώ παράλληλα τα ανείσπρακτα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 23% μέσα στο 2024, επιβεβαιώνοντας τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά της χώρας.

Το «καμπανάκι» κρούει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που έχει χαρακτηρίσει τη στεγαστική κατάσταση στην Ελλάδα ως «κρίση της προσιτότητας της κατοικίας» (housing affordability crisis) και συμβουλεύει προς την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής στέγασης.

Το σχέδιο της κοινωνικής αντιπαροχής

Στο πλαίσιο αυτό, τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχετικό νομοσχέδιο που προβλέπει την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών. Η νέα Γενική Διεύθυνση Στεγαστικής και Δημογραφικής Πολιτικής, που συστήνεται στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, θα αναλάβει τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον συντονισμό των στεγαστικών πολιτικών.

Για την ώρα, υπάρχουν 10 οικόπεδα (75 στρεμμάτων), που είναι ώριμα για αξιοποίηση που διαθέτουν οικοδομικές άδειες, σε Κηφισιά, Παιανία, Λάρισα, Ξάνθη και Βόλο. Ιδιαίτερη σημασία έχουν επίσης το πρώην εργοστάσιο «Ανατόλια» στη Νέα Ιωνία, τα δύο οικόπεδα του ΕΦΚΑ στην Αργυρούπολη και το ιστορικό κτίριο ΥΦΑΝΕΤ στην Τούμπα Θεσσαλονίκης. Ακόμη, έχουν εντοπιστεί 98 κατάλληλα οικόπεδα (627 στρέμματα) εντός σχεδίου πόλης, εκ των οποίων περίπου το ένα τρίτο βρίσκεται στην Αττική. 

Το πρόγραμμα θα έχει μηδενικό κόστος για το Δημόσιο, καθώς θα παραχωρεί το αδόμητο οικόπεδο στον ανάδοχο, μετά από διαγωνισμό, προκειμένου να κατασκευάσει σύγχρονα κτίρια κατοικιών. Οι διαγωνισμοί θα προχωρήσουν με εκτελεστικό βραχίονα το ΤΑΙΠΕΔ, λόγω της τεχνογνωσίας που διαθέτει η μονάδα ωρίμανσης έργων του Ταμείου.

Το ποσοστό εκμετάλλευσης του αναδόχου θα κυμαίνεται μεταξύ 30% και 60%, με σκοπό να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον, αλλά και το πρόγραμμα να είναι ελκυστικό για τους ιδιώτες κατασκευαστές να ανεγείρουν σύγχρονες ποιοτικές κοινωνικές κατοικίες.

Δικαιούχοι αναμένεται να είναι κυρίως νέοι ηλικίας έως 39 ετών ή νέα ζευγάρια, αλλά και χαμηλόμισθοι, πολύτεκνοι ή και μονογονεϊκά νοικοκυριά, που θα μένουν στα σπίτια που θα κατασκευάζονται από τους ιδιώτες, με προσιτό ενοίκιο, για τουλάχιστον 10 χρόνια.

Το ύψος του μισθώματος που θα καταβάλλουν οι δικαιούχοι μισθωτές κοινωνικής κατοικίας θα «υπολείπεται ουσιωδώς» του μισθώματος που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς για κατοικία αντίστοιχων ποιοτικών χαρακτηριστικών, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο νομοσχέδιο.